Gıda Güvenliği

Gıda Güvenliği

Dr Hakan YAMAN

Güvenli ve sağlıklı gıdaya erişim insanlar için temel bir haktır. Gıdanın sağlıklı olması daha iyi bir hayat sunarken, tersine güvenli olmayan gıda maddeleri 200 kadar hastalığa ve dünyada her yıl 400000 kadar kişinin erkenden ölmesine neden olmaktadır. Özellikle beş altı çocuklar gıda güvenliğinden en fazla etkilenen yaş grubudur.

Gıda kaynaklı hastalıklar bulaşıcı bir organizmaya (bakteri, virüs, parazit) ya da toksik (zehirli, kimyasal) bir maddeye bağlıdır ve gıdalar ya da su aracılığıyla yayılır. Bulaşıcı olan gıda kaynaklı hastalıklar şiddetli ishalden, menenjite kadar farklı hastalıklara neden olurlarken; kimyasal gıda bulaşması akut zehirlenmelerden kansere kadar farklı hastalıklara neden olmaktadır.  

Gıda güvenliği farklı düzeylerde garanti altına alınabilmektedir:

-         İdari düzeydegıda güvenliği konusunda alt yapının sağlanması ve uygun gıda tedarik sistemini sağlamakla katkıda bulunulabilmektedir. Gıda analizleri için gıda güvenliği laboratuvarlarının bulunması özellikle salgınlarda son derece yararlı olacaktır. Sektörler arası işbirliği arttırılmalı ve iletişim sağlanmalıdır.

-         Gıda tedarikçileriise pazarladıkları ya da hazırladıkları gıdaların etiketlerine ve ambalajlarına dikkat etmeli, bozulmuş gıdaları tespit etmelilerdir. Meyve ve sebzeleri üretirken güvenli gıda standartlarına uygun hareket etmelidirler.

-         Tüketicilerise güvenli gıdaları alırken, olanakları dahilinde güvenli tarım uygulamaları ile üretilmiş ürünleri tercih etmelidirler, ürün ambalajı ve son tüketim tarihlerine dikkat etmelidirler, evlerine temiz su girmesini sağlamalı, gıda hijyenine özen göstermelidir, dış ortamda bozulan gıdaları buzdolabında saklamalıdır, risk barındıran gıdaları hazırlarken uygun işlemden geçirmelidir (hijyen, temizlik),endemik bölgede yaşıyorsa gıda ile bulaşan hastalıklara (hepatit A) ilişkin aşıları eksikse tamamlamalıdır, gıdaların depolanma şartlarını gözden geçirmelidir (nem, ışık, parazit, kimyasallardan korunmalı), kimyasal ile gıdaları ayrı muhafaza etmelidirler.

-         Özetle gıdaları hazırlarken her aşama arasında ellerinizi yıkayınız. Gıdaları hazırladığınız yüzeyleri temiz tutunuz. Et, sebze, pişirilmiş gıdaların kesme tahtaları ayrı ayrı olmalıdır. Gıdaları mümkün olduğunca pişirmek gerekir. Sıcak gıdaları sıcak ve soğuk gıdaları soğuk tutmak gerekir.

-         Türk gıda kodeksine uygun gıdalar tüketilmelidir. Genetiği değiştirilmiş ürünlerden kaçınılmalıdır.

Kaynak:

1.        WHO. Food Safety. Erişim: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/food-safety. Erişim Tarihi: 04.01.2020.

2.        EUFİC. Gıda Güvenliği. Erişim: https://www.eufic.org/tr/food-safety. Erişim tarihi: 04.01.2020.

3.        Tarım Bakanlığı. Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi. Erişim: https://ggbs.tarim.gov.tr/. Erişim tarihi: 04.01.2020.