Gıdalardaki tehlikeler ve tüketici bilinci

Geçen hafta Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen 2009 yılı gıda denetim sonuçları açıklandı.

Bakanlık, 2009 yılı gıda denetim programı kapsamında 19 ana başlık altında yaklaşık olarak 59 bin üründe numune analizi ve etiketletme kontrolü gerçekleştirdi. Gıda denetimi kapsamında bin 168 numunede olumsuzluk tespit edildiği ve bu ürünleri üreten firma sahiplerine birtakım cezai yaptırımlar uygulandığı bildirildi.

Bakanlık tarafından kamuoyuna yapılan ilk yazılı açıklamada yer alan 3 bebek maması numunesinde “kurşun” varlığı tespiti, tüketicilerin haklı tepkisine yol açarak bu ürünlerin hangi firmalara ait olduğunun kamuoyuna açıklanması istendi. Kamuoyunda oluşan tepki üzerine Bakanlık daha sonra yaptığı açıklamada, raporda sehven bir yanlışlık yapıldığını ve analiz edilen 122 bebek maması numunesinin hiç birinde kurşun içeriği bakımından olumsuz bir sonuç çıkmadığını bildirdi. Yapılan bu hata! ülkemizde gıda denetimi ve güvenliği konuları yanında tüketiciyi bilgilendirme mevzuatında da eksiklikler olduğunu göstermektedir.

İnsan yiyeceği olarak tanımlanan gıdalara yaşam boyunca ihtiyaç duyulur ve ancak bunların yeterli üretimi ile yaşamın devamlılığı mümkündür. Gıdaların üretimi ve işlenmesi sırasında insan sağlığını tehdit eden bazı zararlı unsurların bulaşma olasılığı ise gıda üretimi yanında gıda güvenliğinin önemini artırarak bunu zorunlu hale getirmektedir. Gıda güvenliği, gıdaların üretiminden tüketime sunulmasına kadar olan bütün aşamalarda alınması gereken önlemleri kapsar. Bu da ancak etkin bir denetim mekanizması ile mümkündür.

Gelişmiş ülkeler, gerçekleştirdikleri yasa ve mevzuatlarla insan sağlığı için gıda güvenliğini ön plana çıkaran çeşitli düzenlemeleri uygulamaya geçirmişlerdir. Bu ülkelerde, tüketicilerin büyük bir çoğunluğunun bilinçli olması bu ülkelerin gıda güvenliği ile ilgili düzenlemelerde tüketicilerin taleplerini hatırı sayılır bir düzeyde dikkate alınmasına neden olmuştur. Tüketicinin bilinç düzeyinin yükselmesi aynı zamanda gıda güvenliği denetiminin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamıştır.

Ülkemizde gıda denetimi ve analizleri ile ilgili en son yapılan yasal düzenlemeler ile Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirilmiştir. Ancak, ilgili yasa ve mevzuatın uygulamalarında yaşanan sıkıntılar amaca ulaşmadaki başarıyı düşürmekte bu da insan sağlığına zararlı maddeler içeren gıdaların sıklıkla tüketime sunulmasına neden olmaktadır. Toplumumuzdagıdalarhakkında yeterli bilincin oluşmaması ise gıda denetim mekanizmasının etkinliğini düşürdüğü gibi güvenilir gıda üretimi teşvikini de azaltmaktadır.

Ülkemizde yürürlükte olan ilgili yasal mevzuat çerçevesinde denetimi yapılan ve ilgili mevzuata aykırı gıda ürettiği tespit edilen gıda üreticisi kişi ve kuruluşların isimlerinin teşhir ve ilan edilememesi kamuoyunda haklı endişelere yol açtığı gibi, diğer üretici firma ve işletmeleri zan altında bırakarak ciddi ekonomik zarara uğratmaktadır. Gerek kamuoyunda oluşan endişe ve gerekse de gıda üretiminde oluşacak bu haksız rekabetin önüne geçmek için acilen gerekli yasal düzenlemelere gidilerek ilgili gıda mevzuatına uygun gıda üretimi yapmayan kişi ve kuruluşların isimlerinin kamuoyuna açıklanmasının önü açılmalıdır.

Dünyadaki örnekler incelendiğinde, gıda üretiminde iyi üretim ve iyi hijyen uygulamalarının gıda güvenirliği ve rekabetçi avantajın ana unsurları olduğu görülmektedir. Tüketici bilincinin artması güvenli gıdalara olan talebi artırarak, gıda üretimi yapan kişi ve kuruluşların daha sağlıklı ve güvenli gıda üretmelerini sağlayacaktır. Tüketici bilinçlendirmesinde iyileştirme olmadan gıda güvenliği ve kalitesinin artırılmasına yönelik diğer bütün girişimlerin sınırlı olacağı unutulmamalıdır.