Gittim, gördüm, yazdım: Öteki Çin

Haliyle gidip, gorup, yasayinca daha iyi anliyor insan ;

+ Kalabalik demenin gercekte ne anlama geldigini.

+ Meshur beyaz pilavin bizim icin yagsiz-tuzsuz lapa oldugunu.

+ Cin`de herkesin ``Cince`` konusamadigini, yasayan 200 civari dil (cogu yerel lehce) oldugunu.

+ Sangaylilarin kendilerini bizim Izmir Karsiyakalilarin otuzbesbucuk`u gibi `Sangayli` olarak tanittiklarini.

+ Sangayli erkeklerin ev islerinde pek maharetli olduklarini.

+ Cinli meslekdasimin Sangay`a 150km otedeki fabrikada konusulan yerel dili anlamadigini.

+ 1.3 milyar Cinlinin ayni yazi karakterlerini kullanmakla beraber farkli telaffuz ettiklerini, hem de baska bir dil konusuyor olarak farkli telaffuz ettigini.

+ Cince`de alfabe/harf olmadigini, bunun yerine elli bini asan sayida karakter (hece) oldugunu.

+ Tonlamaya cok hassas bir dil olan Cincede dogru heceyi kullaniyor olmaniza ragmen yanlis tonlama yuzunden anne yerine at diyebileceginizi.

+ Korna calmanin rutin oldugunu.

+ Yuksek sesle konusanlarin kavga etmediklerine dair Cinli arkadaslarimin beni zorla ikna edebildigini.

+ Yere tukurmenin siradan goruldugunu.

+ Asansor icin uzun kuyruklarda beklemek durumunda olacagimi.

+ Asansorden cikmak isteyenlerle binmek isteyenler arasindaki guc gosterisine tanik olacagimi.

+ Yemek yemenin Cinliler icin cok ama cok onemli oldugunu.

+ Tanidik araciligiyla olmaz islerin baska kulturlere nazaran cok daha rahat cozulebilecegini.

+ Eskilerin yaptigi gibi ``yemek yedin mi ?`` diye selam verilmesini.

+ Sivi haric, hemen yedikleri herseyde binlerce yillik atadan miras bir cift cubuk kullandiklarini.
Rejimde olanlarin `tek cubuga dustugunu :)

+ Yemek masasinda agiz saplatmanin, gegirmenin, yemegin begenildigi anlamina geldigini ve ev sahibini memnun ettigini.

+ 2006 sonu itibariyla Cin`de toplam yaklasik 1700 adet KFC subesinin oldugunu.

+ Dunyanin en cok domuz eti ureten ve tuketen ulkesinin Cin oldugunu.

+ Domuz eti fiyat artislarinin enflasyonu tetikledigini.

+ Cinlilerin sans oyunlarina duskunlugunu. Yesil Cuha kapli masayi pek sevdiklerini.

+ Pekin ordeginin pek yagli oldugunu.

+ Yemek ustune corba icildigini.

+ Kisilerin adi yerine soyadi ile cagrildigini.

+ 1.3 milyar Cinli`nin toplamda sadece 100 kadar soyadini paylastigini.

+ Bayanlarin evlendikten sonra da kizlik soyadlarini kullandiklarini.

+ Soyadlarin genelde Ma, Li gibi tek heceden olustugunu.

+ Cocukluk yillarimda filmlerini buyuk hayranlikla izledigim , adini Brus Li yerine o zamanlar Burcelle olarak telaffuz ettigimiz bu buyuk ustanin orijinal adinin Li Xiao Long yani Kucuk Dragon oldugunu.

+ Ilk tanismada , ancak bir sure konustuktan sonra isim sorulabilecegini.

+ Doviz bufelerinin olmadigini, ancak dolar bozduran karaborsacilarin oldugunu.

+ Cinli milyonerin bir gecede harcadigini, baska bir Cinli garibanin ancak bir yilda kazanabildigini.

(Gelir dagilimi farki, bolgelerarasi gelismislik farki hemen her ulkede var. Ancak konu Cin olunca, devasa fark daha cok konusulur oluyor..)

+ Bir cok eyaletin, hatta sehirin kendi havayolu oldugunu.

+ Mayis Isci Bayrami tatilinin bir hafta oldugunu.

+ Cin Yeni Yilinin Ay takvimine gore Ocak-Subat`ta kutlandigini.

+ Zeki olan Cinlilerin bizden pratik zeka konusunda destek almalari gerektigini.

+ Bir Milyon demek icin 100 on bin denildigini.

+ %10 indirim yerine, Fiyatin %90`ni denildigini.

+ Cince yazilarin yukaridan asagiya degil de, soldan saga yazildigini.

+ Yeni araba satin alirken, ayrica yuklu miktarda plaka bedeli odendigini.

+ Benzinin fiyatinin ulkemizdekinin yaklasik dortte biri kadar oldugunu.

+ Otoyol gecis ucretlerinin cok yuksek oldugunu.

+ Otoyol giris giselerinde bile size billet uzatmak uzere birilerini gorevlendirip, istihdam yaratildigini.

+ Dunyada en cok bisiklet bulunduran ulke oldugunu.

+ Bisikletliler icin ayri yol oldugunu.

+ Yatakli Sehirlerarasi Otobuslerin oldugunu.

+ Ayak masajinin antik Cin`den bu yana basari ile uygunlandigini.

+ Asiri doviz rezervine sahip Cin`in ABD`ye borc verdigini.

+ Bir anlasmada 10 milyar dolarlik Airbus ucak alimi yapan Cin`in bu alima karsilik Airbus ucak montajinin Cin`de (Tianjin) yapilmasi konusunda AB`yi ikna ettigini.

+ Dunyanin en buyuk ilk 500 sirketinin 450`sinin Cin`de yatirimi oldugunu, bu en buyuklerin Cin Pastasindan pay kapmak icin birbirlerini ezdigini.

+ Basta AB devlet/hukumet baskanlari olmak uzere bati`nin Cinli yetkililerinin kapisini asindirdigini.

(Alman Basbakan Merkel Cin`de bu gunlerde).

+ Japonya ile gecmisten gelen sorunlar yuzunden iki komsunun kanli-bicakli oldugunu, buna karsin aralarinda 200 milyar dolari asan ticaret hacminin giderek buyudugunu..

+ Ham madde ve luks tuketim alimini giderek arttirmakta olan Cin`in ithalatinin yakin zamanda
1 trilyon dolari asacagini....

Zafer Bayraminizi kutlarim.

Saruhan Ruiyang
Shanghai, 30 Agustos 2007
onder@idea-pacific.com