Gizli oylamada renk ve biçim sorunu var

12 Eylül 1980 Gece Baskını'ndan sonra Prof. Dr. Orhan ALDIKAÇTI başkanlığındaki Anayasa Komisyonu tarafından hazırlanan ve bugüne kadar on altı kez değişikliğe uğrayan 1982 Anayasası yine gündemde. AK Parti Hükümeti tarafından TBMM'e sunulan otuz maddelik değişiklik on günden bu yana 330 ile 338 oy alarak değiştiriliyor. Bu da ''terbiye etmek'' anlamında bir anayasanın eğitilmesi demektir bir bakıma. İhtiyaca binaen ya da görülen lüzum üzerine değiştirile değiştirile kapsamı genişletilen 1982 Anayasası sanırım dünyada eşi benzeri olmayan tek anayasadır. Söz konusu değişiklik kendine özgü yapısı gereğince ''Gizli Anayasa'' olarak da nitelenen TBMM İç Tüzüğü'nün ilgili maddeleri çerçevesinde okunuyor, tartışılıyor, eleştiriliyor, önergeler oylanıyor ve sonunda da Gizli Oylama ile değiştiriliyor.

TBMM İç Tüzüğü gereğince yapılması gereken gizli oylamalarda kullanılması öngörülen açıklamalı ve yuvarlak benekli oy pusulası, sanırım Trafik Işıkları'ndan esinlenilerek hazırlanmış. Oysa bu yaklaşıma göre ''sarı'' olmadan olmaz bu oy pusulası. Anlaşılan renkler üzerinden bir yerlere gidilebilir düşüncesi ile kültür ürünlerimizdeki sarı kırmızı yeşil bir araya getirilmeyerek, değişik bir yaklaşım ortaya konulmak istenmiş. Kim bilir bu konularda bir zamanlar ne kadar tartışma yapılmıştır. Söz konusu renkleri beyaz dahil; neden kare, dikdörtgen ya da üçgen olarak biçimlendirmemişler, şaşarım. Ayrıca tasarım olarak ''yuvarlak beyaz'' hiç de anlamlı gelmiyor bana.

Gelelim uygulamalardaki renk seçimleri ile anlamları yanında, naçizane benim önerilerime:

YEŞİL : Trafikte ''yol açık, geçebilirsin'' demektir. TBMM'deki gizli oylamalarda ''ÇEKİMSER'' kalmak anlamı yüklenmiş; baharı ve canlılığı anlatan bu güzelim renge. Bu tür oylamalarda ''Benden geçer oy alıyor'' anlamında kabul oyu olarak Oy Kutusu'na atılmalıdır.

KIRMIZI : Dur, geçemezsin; ileriye gitme, tehlike vardır, demektir. TBMM'deki oylamada tek doğru olan da bu renge verilen anlamdır bence. Oylamaya katılan milletvekili için söz konusu kanun maddesini ''reddediyorum'' demektir.

BEYAZ : Hepimiz biliriz ki beyaz; saflık, temizlik, sağlıklı olmak, anlamalarını da içerir. Gizli Oy Pusulası içerisinde ''KABUL'' anlamında kullanılması, bence pek de doğru bir yakıştırma olmamış.

TBMM kararlarını oy çokluğu ya da salt çoğunluk ile alır bu bir gerçek. Oysa ne yazık ki ülkemizin yaşamış olduğu 1970'lerdeki ve 1990'lardaki siyasi çekişmeler yüzünden; kabul, red oyları yerine bir de siyasi olarak içinin doldurulması hiç de mümkün olmayan ''kerhen desteklemek'' ya da ''çekinser oy kullanmak'' gibi bazı yaklaşımların ortaya çıktığını da gördük. Bir ülkenin geleceği için ya kabul ya da red oyu verebilirsiniz de ne kabul ne de red anlamlarının ortalaması olmak ya da bir köşeye çekilerek sessiz kalmak anlamlarını da içeren ''çekinser'' kalmak bana pek tutarlı bir siyasi tavır gibi gelmiyor.

Son yıllarda pek gündeme getirilmeyen bir başka sorunumuz var:

1996 yılında DSP tarafından öne sürülen ve BBP'nin de katılımı ile uygulama alanı bulan ÇEKİNSER Oy konusuna değinmek istiyorum kısaca. Bilindiği gibi DSP ile BBP geliştirilen ''çekinserlik'' yolu ile kısa ömürlü ANAYOL Hükümeti'ne destek vermişti. Sanırım Arapça ''kerhen'' desteklemek anlamında zorlama bir Türkçe kelime uydurulmaya çalışılmış; söz konusu iktidar sürecinde özellikle DSP de belirli alanlarda sesini yükseltmeye çalışmış, aşırı eleştirilerde bulunmaktan kaçınmıştı. Belki iktidarın bazı nimetlerinden de yararlanmıştı, orasını pek bilemem. Çekinser oyu kullanmak o yıllarda ''çağı yakalamak, çağın gerisine gitmemek için'' baş vurulan bir oy biçimi olduğu kadar siyasi bir söylem biçimi de olmuştu.(TBMM 19 Nisan 1996 Cuma 40. Birleşim)

Diyeceğim şu ki gelecekte böylesi bir oluşum için açık oylama ya da gizli oylama yapılacak olsa ÇEKİMSERLER için nasıl bir renk seçimi yapılacaktır? Tedbiri elden bırakmamak ve ola ki karar vermekte güçlük çeken bazı milletvekilleri ile bazı partiler için, bence şu meş'um ''çekinser oy'' için de bir renk bulalım. Benim önerim; kendisinden nice etkilenmeler yanında on binlerce anıt eserler de devraldığımız Bizans İmparatorluğu ile Demokrasi Düşünürü EFLATUN'u da çağrıştırsın diye EFLATUN rengidir.

EFLATUN : Yıllar önce TBMM'de uzun tartışmalar sonucu belirlenmiş olan Gizli Oy Pusulası'nda bulunmayan bu renk bence ''ÇEKİMSER'' kalmak anlamında kullanılabilir.

Böylece Gizli Oylama'da sırası ile yeşil, kırmızı ve eflatun renklerden oluşan, kare ya da üçgen biçimli yeni bir oy pusulasına sahip olacağız. Bu günlerde TBMM'de yürürlükte olan Gizli Oylama belgesini renkleri ve açıklamaları ile birlikte yukarıda bilgilerinize sunarım.

Gönül isterdi ki her bir milletvekili, oy pusulasına adını yazarak imzasını da atarak oyunu kullanmış olabilse, değil mi? Ben bu durumu diğer seçimler için olması gereken kurallar arasında gördüğümü yazmıştım iki yıl önce. Ne yazık ki oyumuzun arkasında olduğumuzu savunacak hiç bir belgemiz yok elimizde. Bu da tek tek bireyler olarak, ulaşılması bir düş olan ''demokrasi'' olgusuna ne kadar uzak düştüğümüzün birer belgesi değil mi?