Göstermenin eşiği

Göstermenin eşiği

 

Gazanfer ERYÜKSEL

 

 I

Bakıp da görmek, göstermenin eşiğidir. Mağara duvar resimlerinden çatallanarak giden yolculuk. Resim ve yazı… Üç boyutu göstermenin heykelciklerden heykele… Diller var bir de birbirine benzemez. Sarkacında müzikle dansın şiir. Tiyatro illâki… “Her olmak algılamaktır” der George Berkeley.

 

Bu yol ve yolculukta insan, kendini ve şeyleri sorgularken, doğanın da bir ögesi olan gösterilen insanın toplumu ve kâinatı sorgulamasına vesile olması. 

 

 II

“Görüntü bindirme” insanın şeyleri algılarken doğadan öğrendiği bir yöntemdir. Mehtabın suda yakamozlar çizmesi ebru sanatının çekirdek hücresi desem. Suda adeta kendini seyreden ağacın suda yeşilini bırakması.  Şeylere farklı açılardan gelen ışığın resmetmesi gölgeyi. Olgular ve kavramlar arasında geçişler yapmanın da yordamıdır “görüntü bindirme”. Düş-gerçek-rüya sarmalında bilinç akışı…  

 

 III

İnsan, başkalarının yararına bir eylem yapmasıyla varoluşunun farkına varabilendir. Bir diğer deyişle varoluşsal boyut insanın kendinden çok başkaları için var olmasıdır. Bu süreç insanın hem bireyleşme hem de toplumsallaşma yolculuğudur. Bu da kaçınılmaz olarak bizi toplumsal iletişim katına getirecektir. İnsandan diğer insanlara ve topluma çift akıntılı devinimdir söz konusu olan. 

 

Kendimizi anlamanın, anlamlandırmanın yordamı, insanın insana ayna olması değilse nedir?

 

 IV

İnsan dünyaya geldi geleli her çağda kendi yaşamının anlamını ve hayatın (doğa, toplum ve kâinat) anlamını anlamaya ve anlatmaya çalışmıştır. Felsefe, sanat ve bilim işte sürecin hem içinden hem de dışından bakarak çağlar çağlara eklenmiştir. 

 

Anlam arayışı, insan yaşamının en girift durumu olduğu gibi temel bir güdüdür aynı zamanda. 

 

 V

Soru, sorunlar sarmalında bir yolculuk değilse nedir hayat? Sorulara yanıt arar ve sorunları çözerek gidebilirsek ırmağın denize ve göğe yöneldiğini görürüz. Çokluk tanım eksikliğinden oluşan yanıtsız sorular ve çözülemeyen sorunlar ise hayat ırmağının denize gidemeden yitip gitmesiyle noktalanır. 

 

Bu akışta bir de göğe çıkma boyutu vardır ırmağın. Bulut olup türküye durmasıyla yağmurun. Deniz olabilmenin yolculuğu yeniden. Yeryüzü ve gökyüzü, hayatın yeniden üretildiği iklimin yazısıdır. Dönüşümün çok katmanlı coğrafyası. 

 

“Sahne sanatın yaşama döndüğü andır” der Oscar Wilde.  Aristophanes ise “Söz insan düşüncesinin kanadıdır / İnsanı sözdür yücelere çıkaran / Ben de sana akıllıca söz etmekle / Kanat takmış oluyorum kafana” derken insandan insana ayna tutmaktan bahsetmektedir. 

 

 VI

Harfe çıkış sahnesine çalışıyorduk

Şeylerin

Kar desenli bir yazıda

Ne mümkündü duymamak

Kokusunu ilkyazın

Göğün haziran mavisini

İllâki

 

Karanlıktı ışığı gösteren

Bize

Işıkla dansı şeylerin

Gölgelerdi hep

Rengini karanlıktan alan 

 

Kalem edip parmağını

Kuma desenler çizen çocuk

Ya aşkın bir dalgası denizin

Silip gider onu

Rüzgâr ya da

 

Hem var, görünmez olmak

Hem de

İncir çekirdeğinde

Tomurcuk sabrı çiçeğin

Ağacın İllâki

 

Güneş uyandığında geceye

Kum sızıyordu

Yüreğinden denizin

Saati saatine

Çöllere