Gözyaşı Kanalı

Gözlerde gözyaşı bezi tarafından salgılanan sıvı, gözü yıkadıktan sonra gözyaşı kesesine oradan da gözyaşı kanalı ile burun boşluğuna akar. Gözyaşı kanalında veya kesesinde herhangi bir nedenle tıkanıklık meydana geldiğinde gözyaşı, gözyaşı kanalından akamaz, önce gözde birikir daha sonra yanaklardan aşağı dışarı akar. Bu duruma gözyaşı kanalı tıkanıklığı diyoruz.

Gözyaşı kanalının tıkanıklığının belirtileri nelerdir?

Gözde devamlı sulanma

Sık sık çapaklanma olması

Göz kapaklarında kızarıklık

Burun kökünde şişlik

Burun kökündeki şişliğe bastığımızda içinden sıvı/iltihap çıkması

Gözyaşı kanal tıkanıklığı kimlerde görülür?

Her yaşta görülebilmekle birlikte, sıklıkla yeni doğan bebeklerde ve özellikle kadınlarda menopoz sonrasında görülür. Yeni doğan bebeklerde görülen gözyaşı kanal tıkanıklığı doğumsal, yetişkinlerde görülen gözyaşı kanal tıkanıklığı edinsel olarak adlandırılır.

Gözyaşı kanal tıkanıklığı sebepleri nelerdir?

a) Doğumsal gözyaşı kanal tıkanıklığı sebebi: Bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında gözyaşı kanallarının oluşumunu tamamlamamasıdır. Genellikle sorun, gözyaşı kesesinin buruna açıldığı yerdeki zarın kendiliğinden açılmadan bebeğin doğmasıdır. Bu durumda gözyaşı burun boşluğuna, genze boşalamaz.

b) Edinse gözyaşı kanal tıkanıklığı sebebi: Genellikle orta ve ileri yaşlarda ortaya çıkar. Tekrarlayan konjonktival enfeksiyonlar, alerjik konjonktivitler, gözyaşı kesesi taşı, sinüzit, travma, sistemik enflamatuar hastalıklar ve gözyaşı kanalı tümörleri gözyaşı kanal tıkanıklığına yol açabilir.

Gözyaşı kanal tıkanıklığı nasıl tespit edilir?

Tıkanıklığın tespitinde en sık kullanılan yöntem lavaj kanülü yardımı ile gözyaşı yollarına sıvı verilmesi (lavaj) işlemidir. Gözyaşı yollarına sıvı verilmesi işleminde hastanın boğazına sıvı gelirse gözyaşı yolları açıktır, sıvı gelmemesi durumunda ise gözyaşı yollarının kapalı olduğu anlaşılır. Hekimin gerek görmesi durumunda gözyaşı yolları görüntüleme tetkikleri istenebilir. Bu tetkikler dakriyosistografi ve dakriyosintigrafidir.

 Gözyaşı kanal tıkanıklığı nasıl tedavi edilir?

a) Doğumsal gözyaşı kanal tıkanıklığı: İlk 1 yıl masaj uygulaması yapılır. Masaj burun kökünden, keseye doğru sıvazlama şeklinde uygulanır. Günde 3-4 kez, 10 sefer bu masaj hareketini yapmak gerekir. Masajla kendiliğinden kanalın açılma ihtimali %95 civarındadır. Gözde enfeksiyona bağlı çapaklanma olursa antibiyotikli ilaçlar kullanılır. 1.5 yılın sonunda, sulanma geçmezse kanal kendiliğinden açılmamış demektir. O zaman “probing“ denilen sondalama işlemi yapılır. İlk sondalamadan sonra yaşarma şikayeti geçmezse, sondalama işlemi tekrarlanabilir. Sondalama ile de yaşarma geçmezse, hastaya balon katater ile kanal dilatasyonu ve tüp entübasyonu uygulanabilir. Bu tedavi yöntemleri ile başarı sağlanamazsa ilerleyen dönemde çocuğa dakriyosistorinostomi ameliyat gerekebilir.

b) Edinsel gözyaşı kanal tıkanıklığı: Göz sulanmasının nedeninin gözyaşı kanalı tıkanıklığı olduğunun anlaşılması durumunda tedavi genellikle cerrahidir. Tedavinin amacı gözyaşı kesesi ile burun boşluğu arasında yeni bir yol açılmasıdır. Bu amaçla değişik ameliyat teknikleri uygulanabilir. Yeni açılan kanalın tıkanma ihtimali yüksek olan bazı olgularda bu kanala geçici süre (yaklaşık 6 ay) ile durmak üzere silikon tüp yerleştirilebilir.

Bu tür ameliyatlar 3 şekilde uygulanabilmektedir:

1. External dakriyosistorinostomi: Ciltten kesi yapılarak yapılan ameliyatlarda burun ile göz arasına bir cilt kesisi yapılır. Buradan girilerek burun ile gözyaşı kesesi arasında yeni bir yol açılır. Başarı şansı en yüksek olan ameliyat şekli bu yöntemdir fakat ciltte iz bırakması nedeni ile hastalarda kozmetik endişe yaratabilmektedir.

2. Endoskopik dakriyosistorinostomi: Burun içinden endoskop yardımı ile yapılan bu ameliyatlarda, endoskop yardımı ile burun içerisinden girilerek gözyaşı kesesine doğru bir yol açılır. Kozmetik açıdan daha çok tercih edilen bir ameliyattır. Kulak Burun Boğaz uzmanlarının katılımı ile gerçekleştirilir.

3. Transkanaliküler lazer dakriyosistorinostomi: Son yıllarda uygulanmaya başlayan yöntemde ise, gözyaşı kanalının göz tarafındaki ağzı olan kanaliküllerin içerisinden girilerek lazer yardımı ile ameliyat gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemde genellikle lokal veya genel anestezi altında gözyaşı kanalının ağzı genişletilir, lazer probu kanala yerleştirilir. Prob buruna doğru ilerletilir ve burun kemik duvarına yaslanır. Bu noktada lazer çalıştırılır, kanal ile burun arasında yeni bir pencere açılır. İşlem burun içerisinden endoskop ile sürekli izlenir, pencerenin yeri ve büyüklüğü istenilen şekilde ayarlanana kadar dokular yakılarak yok edilir. Ardından kanala geçici silikon tüp yerleştirilerek işlem sonlandırılır.

Göz Hastalıkları Uzmanı

Op. Dr. Tufan Evciman

www.tufanevciman.com.tr