Grip ve grip aşısı

Şu günlerde hemen hemen her eczanenin vitrin ya da tezgah önü camlarında asılı olan “Grip aşısı gelmiştir” yazılı duyurular hepinizin dikkatini çekmiştir. Başka zaman görmediğimiz bu ilanda bahsedilen “grip aşısı nedir, ne zaman ve kimlere yapılmalıdır?” konusunu bu yazımda ele alacağım. Önce grip nedir kısaca bir tarif edelim. Halk arasında paçavra hastalığı diye de geçen grip, influenza dediğimiz bir virüsün insan vücuduna solunum yoluyla girerek sonbahar, kış ve ilkbahar başında salgınlar yapan, yüksek ateş, kırıklık, şiddetli eklem ve kas ağrıları, baş ağrısı ve halsizlikle seyreden bir hastalıktır. Hasta olan bir kişinin hapşırma ve öksürmesi sonucu sağlam insanlara bulaşır. Ayrıca bu insanlarla tokalaşma ve öpüşme yoluyla da sağlam insanlara geçebilir. Çok ağır da seyretse direnci yüksek sağlıklı insanlarda yaklaşık 1 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşir. Hatta “Grip tedavi edilirse bir haftada, edilmezse 7 günde geçer” sözü herkesçe bilinen bir sözdür. Antibiyotiklerin hiçbir faydasının olmadığı gripte ağrıları dindirmeye, halsizlik ve kırıklığı yok etmeye, direnci arttırmaya yönelik tedaviler uygulanır. Dikkat edilmediği takdirde larenjit, farenjit, sinüzit ve orta kulak iltihabına dönüşebilir. Grip herkeste 1 haftada iyileşmeyebilir. Örneğin vücut direncinin düştüğü kronik hastalığı olanlarda, kalp ve akciğer hastalığı olanlarda, yaşlılarda, şeker hastalığı olanlarda bu süre uzayabileceği gibi, zatürre, beyin iltihabı, kalp kası iltihabı gibi ciddi ve öldürücü hastalıklara da yol açabilir. İşte bu sebeple grip salgınları başlamadan “grip aşısı” ile gripten korunmak kısmen mümkündür. Grip aşısı, özellikle hastalığa yakalanma ve sonrasında oluşabilecek hastalıklar yönünden risk taşıyan Yüksek Risk Grubu dediğimiz kişilere faydalıdır. Aşı, bir önceki senede en sık karşılaşılan virüs tipine karşı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nün önerileri doğrultusunda hazırlanmaktadır. Kuzey ve güney yarım kürelerde mevsimler dönüşümlü olarak seyrettiği için o yarım kürede en çok görülen grip türüne karşı aşı geliştirilmekte ve diğer yarım kürede mevsim başında piyasaya sürülmektedir. Her yıl Ekim-Kasım aylarında yani salgınlar başlamadan önce tek doz şeklinde yapılmalıdır. Eğer kişi henüz gribal bir enfeksiyon geçirmediyse aşı, kış aylarında da yapılabilir. Aşı ile koruyuculuk sağlıklı kişilerde %80'lere varmaktadır; yaş ilerledikçe koruyuculuk %50-60'lara inmekle birlikte hastalığın hafif geçirilmesi sağlanmaktadır. Grip aşısı, genel olarak 65 yaş ve üzerindeki bireylerle, grip sonrası hastalık riski olan herkese, 6aylık bebeklikten itibaren yapılmalıdır. Çünkü ağır seyirli hastalık nedeniyle hem işgücü kaybı ve dolayısıyla ekonomik kayıp olmakta hem de özellikle risk gruplarında ölümle karşılaşabilmekteyiz. Aşı yapılması gereken bu yüksek risk grupları şunlardır:

65 yaş ve üstündeki kişiler (özellikle bakımevlerinde kalanlar),
Kronik hastalığı olan kişiler: Kronik kalp, akciğer (astımlılar dahil), karaciğer, böbrek hastalığı, şeker hastalığı ve diğer endokrin sistemi hastalığı olanlar,
Kronik hastalık dışında bağışıklık sistemleri zayıflamış olan kişiler: Kanserli-lösemili kişiler, AİDS ve benzeri bağışıklık sistemi hastalığı olanlar, organ ve kemik iliği nakli yapılan kişiler,
Uzun süreli aspirin tedavisi alan çocuk ve gençler.
3. aydan itibaren haileler ve emziren bayanlar.

Ayrıca risk grubundaki kişilere grip bulaştırabilecek sağlıklı kişiler ( doktor, hemşire, hastabakıcılar; kreş ve huzurevleri çalışanları; birlikte yaşayan diğer aile bireyleri) Sık sık özellikle yurtdışına seyahat edenler. Gribin tıbbi ve ekonomik olumsuz etkilerinden korunmak isteyenler (öğretmenler, iş adamları, sporcular, askerler, üretimde çalışanlar.) aşılanabilirler. Aşı, embriyonlu yumurta kesesinden elde edilmektedir; bu nedenle yumurta alerjisi olanlarda kullanmamalıdır. Aşı sonrası nadiren, hafif geçen, nezle benzeri bir tablo oluşabilir. Aşı yerinde kızarıklık ısı artışı, hafif ateş kas ağrıları, kırıklık hissi olabilir, 1-2 günde düzelir. Ateşli hastalığı olanlara, bu iyileştikten sonra aşı önerilir. Aşı, ticari olarak eczanelerde bulunmaktadır. Reçetesiz alınabilir. Fakat bir hekime danışarak yapılması bir çok açıdan faydalıdır. Grip aşısını devlet ödemez. Ancak Sağlık personeli ve Kuş Gribi kontrolünde görevli Tarım Müdürlüğü elemanlarına bu ücretsiz yapılmaktadır. Yine bu konudan farklı olarak şu günlerde Domuz Gribi de denilen H1N1 virüsüne karşı tüm toplumun ücretsiz aşılanması Sağlık Bakanlığınca planlanmaktadır. Önceki yıllarda üretilen değil, her sene aşı içeriği değiştiğinden o sene üretilen aşı ile aşılanmalıdır. Hepinize sağlıklı günler dilerim.