Halide Edip - biyografisine sığmayan kadın

Halide Edip, İpek Çalışlar’ ın Halide Edip Adıvar’ ın yaşam öyküsünü anlattığı biyografik romanı. Romanda da belirtildiği gibi Halide Edip gerçekten biyografisine sığmayan bir kadın. Kitabı okuduktan sonra Halide Edip’i çok iyi tanımadığımı anladım. Sinekli Bakkal’ın yazarı, Kurtuluş savaşının Halide onbaşısı, Sultanahmet mitinginin unutulmaz hatibi Halide Edip’ den farklı olarak döneminin tarihine tanıklık etmiş bir insan ve haksızlıklara ve ihanete uğramış, aşık olmuş bir kadın, siyasete girmiş, bazen sevilmiş bazen sevilmemiş bir entellektüel olduğunu gördüm.

Kitap Halide Edip’in çocukluk yılları ile başlıyor. Annesi Halide doğarken ölüyor. Babası kültürlü bir bey insan olarak Halide’ye iyi bir eğitim sağlıyor. Amerikan Kolejinde okutuyor. Halide’nin anne bir ablası ve babasının yaptığı iki evlilikten doğan birçok kardeşi var.Halide Edip bu karmaşık farklı evlerde süren bazen de hüzünlü olan çocukluk anılarını Mor Salkımlı Ev isimli kitabında anlatıyor. Seviye Talip ve Handan ise Halide Edip’in ilk evliliğini yaptığı Salih Zeki’ye duyduğu hisleri anlatıyor. Salih Zeki’den ayrılma nedeni eşinin onunla evliyken onu aldatması hatta bir başka kadınla evlenmek istemesidir. Halide Edip ayrıldıktan sonra Yusuf Akçura gibi oldukça milliyetçi bir yapıya sahip tatar Türklerinden yakışıklı bir yayınevi sahibine aşık oluyor. Aşkı karşılıksız değildir ama Halide bu ilişkiye pek cesaret edemez. Bunu tefrika edilen romanlarında anlatır.

Sinekli Bakkal’da anlatılan mahalle ise Halide Edip’in ikinci eşi Adnan Adıvar’ın yaşadığı mahalledir ve romanda Abdülhamit ve daha sonrası dönemlerin istibdat rejimi eleştirilir.

Kitapta Halide Edip’in Suriye de İngiltere’de, Paris’te, Hindistan ‘da yaşadıklarıı döneminin olaylarıyla birlikte anlatılıyor. Halide Edip’in sürgünde geçirdiği yıllar kurtuluş savaşı sırasında ve sonrasında kişiliğine ve kadınlığına yöneltilen bazen hakarete varan eleştiriler detaylı bir biçimde anlatılmış. Mustafa Kemal Atatürk ile olan kırgınlığı O’nu eleştiren makaleleri daha sonra yurda dönüşü hepsi biyografide yer alıyor.

İpek Çalışlar daha önce ‘Latife Hanım’ biyografisiyle yakın tarihimizi özetlemişti. Halide Edip’in yaşam öyküsünü ise roman tadında kadınca detaylarla incelikle anlatmış. Hatta kitapta Halide Edip’in Mustafa Kemal’e aşık olduğuna dair tespitleri de aktarmış.

Kitabı okuduktan sonra Halide Edip keşke hiç siyaset ile uğraşmasaydı. Sadece edebiyata daha çok zaman ayırsaydı eşsiz romanlarından daha çok yazsaydı diye düşündüm. Bizler de onun kitaplarını okusaydık.

9 Eylül 2010 saat 20:45