Hammurabi Kanunları ve yapı denetim

Babil Kralı Hammurabi'nin (M.Ö. 1728 - M.Ö. 1686) çeşitli sorunlara yönelik verdiği kararlar, "Babil'in koruyucu tanrısı Marduk" adına yapılan Esagila Tapınağı'na dikilen bir taş üzerine Akatça dilinde yazılmıştı. Bunlara Hammurabi Kanunları denir. İçinde, inşaatla ilgili düzenlemeler de var.

229. madde:Bir inşaatçı her hangi bir kişi için bir bina inşa eder ve bu binayı uygun bir şekilde yapmazsa ve onun inşa ettiği bina yıkılıp sahibini öldürürse, inşaatı yapan öldürülür.

230. madde:Eğer bina, ev sahibinin oğlunu öldürürse, inşaatı yapanın da oğlu öldürülür.

231. madde:Yıkılan bina, sahibinin kölesini öldürürse, inşaatçı, evin sahibine köle için ödeme yapar.

232. madde:Binanın bir kısmı harap olursa, harap olan kısmın tümünü inşaatçı tazmin eder ve yıkılan binayı düzgün bir şekilde tekrar inşa eder.

233. madde:Bir kişi, başkası için bina yapıyorsa, bina henüz tamamlanmamış olsa bile, duvarı yıkılmışsa, inşaatı yapan kişi, kendi imkânlarıyla duvarı daha sağlam hale getirir.

            Hammurabi Kanunları'nda sorumluluk esastı. İnşaatçılar mülk sahibine, doktorlar hastalarına karşı sorumluydular. Kanunlarda ölüm cezası en başta gelen cezaydı. Çok çeşitli ölüm cezaları vardı. Cezalar yakma ve kazığa oturtma şeklinde de infaz edilirdi. Ancak ölüm cezasının en yaygın uygulanış biçimi suçlunun Fırat Nehri'ne atılmasıydı.

            Ülkemizde ise 17 Ağustostaki Körfez ve 21 Kasımdaki Düzce depreminden sonra hatırlarda kalan sadece Veli Göçerin suçlu ilan edilmesi idi.  13 Temmuz 2001 Tarihli Resmi Gazete ile Sayı: 24461 ve Kanun No. 4708 ile;                                                       

 Yapı Denetimi Hakkında Kanun çıkarıldı. Bu kanundaki Ceza hükümlerini kapsayan, MADDE 9.  İse şöyledir; — Bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında görevini ihmal eden veya kötüye kullanan yapı denetim kuruluşunun ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi ile laboratuvar görevlileri 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 3 üncü bab, 4 üncü faslındaki görevi ihmal ve görevi kötüye kullanma ile ilgili hükümlerine göre cezalandırılır. Yapı denetim kuruluşunun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı belge düzenlendiğinin izin belgesi verildikten sonra anlaşılması halinde, izin belgesi derhal iptal edilir ve ayrıca gerçeğe aykırı belge düzenlemekten, bu belgeleri düzenleyenler hakkında suç duyurusunda bulunulur.

Yapılar ile ilgili diğer düzenlemeler ile yapıların uğramış olduğu yıkım ve zararlardan dolayı genel hukuk hükümleri uygulanır. Bu madde uyarınca hükmolunacak cezalar paraya çevrilemez ve tecil edilemez. Bu Kanuna aykırı fiillerden dolayı hükmolunan kesinleşmiş mahkeme kararları, Cumhuriyet savcılıklarınca Bakanlığa ve mimar ve mühendislerin bağlı olduğu meslek odalarına bildirilir.

            Hammurabi Kanunları, belli ki inşaat yapım işini ciddiye almış; yükümlülüklerin karşısında caydırıcı cezalar öngörüyor. Özeti ise Ana ilke olarak: Yapanın yanında kâr kalmayacak şeklindedir.

            Sonuç olarak, 4 bin yıl öncesinden bile günümüze baktığımızda almamız gereken çok dersler var olduğunu görmekteyiz.

Nizamettin BİBER

Uzman İnşaat Mühendisi