Hangi tuz doğal?

Günümüzde gıda da piyasaya hakim olan ve mutfakta kullanımı kolay olan rafine tuzların ne denli insan sağlığı için zararlı olduğu tüketiciler tarafından keşfedilmeye başlamıştır. Bu yüzden tüketicilerin hızla doğal tuz arayışına girmeye başlaması ve bu sektördeki herkesin ekonomik kaygılar sebebiyle kendi tuzlarının doğal olduğunu iddia etmesi tüketicilerin kafasını karıştırmaktadır.

Tükettiğimiz tuzun sağlığımız için ne denli önemli olduğu bilim insanları tarafından ortaya konmuştur. Yerküre için yaratılmış bir varlık olmamız nedeni olsa gerek; Doğada bulunan elementlerin tamamının insan vücudunda bulunduğu ve ne az ne çok kararınca bulunması gerektiği bilinmektedir. Akıl sağlığımızı doğrudan etkileyen ve vücut dengemizi sağlayan tuzların kaynağı hangisi olursa olsun içerdiği doğada bulunan elementler bakımından insanoğlu için gerekli miktarda olmak üzere ya tamamını veya tamamına yakınını bünyesinde barındırmaktadır.  Artık bilinen bu gerçekler sebebiyle insanlar rafine tuzlardan uzaklaşıp doğal tuza yönelme refleksi göstermeye başlamıştır. Fakat tuzun elde edildiği kaya,deniz,göl ve kaynak tuzlarının hepsinin kendisini doğal olarak nitelemesi ve piyasada arzı endam etmesi tüketicilerin kafasını karıştırmaktadır. Tüketici hangi tuzun doğal olduğunu nasıl ayırt edecektir? Cevabının verilmesi gereken soru budur aslında.

Doğadan elde edilen tüm tuzlar ilk haliyle doğaldır. Aralarında içerdiği mineral ve element bakımından farklılıklar gösterebilir. Bu farklılıklarda tuzun kendi aralarında ki aidiyetini belirlemeye ve kalite farklılıklarını ortaya koymaya yarar. İster kaya, ister göl,ister deniz ve ister kaynak tuzları olsun hangisi olursa olsun rafine dediğimiz işleme tabi tutulduğunda ve bu işleme esnasında beyazlatıcı ve topaklaşmayı önleyici kimyasallar kullanıldığında doğallığını kaybetmektedir. Rafine edilerek doğallığı bozulan bir tuzda hangi kaynaktan olursa olsun insan sağlığı için fayda sağlama yerine zarar vermektedir. . İktisadi manada doğal tuzu elde etme maliyeti rafine tuzlara göre çok daha pahalı olmaktadır. Bu yüzdende tuz sektöründe faaliyet gösteren firmalar için tuzu doğal haliyle elde etme ve piyasaya arz etme cazip gelmemektedir. Yıllardır tüketicinin az kullanılan bir ürün olması ve mutfakta pratik kullanımı kolay olması  gibi nedenlerle sorgulamaması da  piyasada rafine tuz yöntemini cesaretlendirmiştir.

Bu tespitten sonra hangi kaynaktan elde edilen tuz daha çok doğal haliyle tüketilmeye uygundur? Sorusuna cevap bulmamız gerekmektedir. Yani ilk haliyle elde edilen hangi tuz daha kristalize, daha beyaz, daha saf, mineral bakımından daha zengin ve mutfakta kullanımı daha kolaydır? Son yıllarda Tuz gölünün olumsuz çevresel etkilerinin kamuoyuna yansıması nedeniyle bu kaynaktan elde edilen tuzların gıda alanında tercih edilmemesine, tamamının sanayi alanına kaymasına neden olmuştur. Sektördeki firmalar Tuz Gölü’nün bu olumsuz imajını; ürettikleri rafine tuz paketlerinin üzerine “kaya tuzundan üretilmiştir.” Veya “Deniz tuzundan üretilmiştir” ibareleri yazarak bu durumu kendi lehlerine kullanmaya başlamışlardır. Hangi kaynaktan olursa olsun Rafine Tuz’ların insan sağlığı için nedenli tehlike arz ettiği hususunda bilinçlenen tüketici Pakistan’dan gelme ithal malı  Himalaya Kaya tuzu  kullanmaya yönelmişlerdir. Ancak Himalaya tuzunun çok pahalı olması ülkemizde binlerce yıldır varlığı söz konusu olan ancak otuz yıl aradan sonra tekrar keşfedilmeye başlayan Kaynak Tuzları dikkat çekmeye başlamıştır.

Ülkemizde ki kaya tuzlarının himalaya kaya tuzları gibi saf beyaz kristalize olmaması doğal olarak kullanımını zorlaştırmaktadır. Ülkemizde ki kaya tuzlarının toprakla karışık elde edilmesi rafine işlemini mecbur kılmaktadır. Tüketici doğal kaya tuzu satın alma tercihinde aldatılacağını düşünerek tuz kayalarından koparıldığı şekliyle işlenmemiş doğal haliyle parçalar halinde satın alacağını farz etsek bu durumda mutfakta kullanımı mümkün olmamaktadır.

Diğer taraftan Deniz tuzu işletmeciliği ile ilgilenen firmalarının büyüklüğü ve kapasitesi bu tuzların da ilk elde ediliş haliyle yani doğal haliyle tüketiciye sunulması büyük işletmeler için ekonomik cazibesi bulunmadığından rafine yöntemi tercih edilmektedir.

 Türkiye’nin tuz alanında doğal kaynaklarından olan Anadolu’nun muhtelif yerlerinde kısmen bulunan ve rezerv bakımından son derece düşük olan Kaynak Tuzlalarının tuzu tüketicilerin dikkatini çekmeye başlamıştır. Bu tuzlar yeraltından tuz kayalarının arasından kaya tuzunda ki mineralleri yüklenerek kendiliğinden akmakta olan özel memba sularının kendi mineralleri ile birlikte yeryüzüne çıkmasıyla elde edilmektedir. İnsan vücudu için gerekli olan elementler bakımından son derece zengin olan bu tuzlar yaz mevsiminde kendiliğinden kristalize olarak,saf temiz ve doğrudan tüketilebilme özelliğine sahip olarak doğadan toplama yöntemiyle elde edilmektedir. Rafine tuzlara göre elde ediliş maliyetleri pahalı olduğundan Himalaya tuzu kadar olmasa da rafine tuzlara göre tüketiciye biraz daha yüksek yansımaktadır. Henüz ülkemiz piyasasında yaygınlaşmayan bu tuzu elde etmek için  “Kaynak Tuz” yazarak internette indeksleme  programlarıyla arattırıldığında satın alınabilecek firmalar bulmak mümkün olmaktadır.

FEHMİ YAĞLI