Herpes ve gebelik

Bebeğinizin doğumunu bekleyen bir gebe olarak, bebeğin sağlığı için bazı adımlar atmışsınızdır. Birçok uzman tarafından önerilen bir adım da herpes simplex virüsü hakkında bilgi sahibi olmanızdır. Bu yaygın virüs yetişkinlerde hafif seviyede bir enfeksiyona sebep olur. Ancak, yenidoğanlarda HSV nadir fakat ciddi bir hastalığa yol açar.

Herpes Simplex Virüsü Nedir?

HSV ağız çevresinde (oral herpes) veya genital bölgede (genital herpes) uçuk şeklinde lezyonlara sebep olabilir. HSV-1 oral herpesin olağan sebebi iken HSV-2 daha çok genital herpes’e yol açar. Ancak, her iki tür de bu iki bölgeyi etkileyebilir. Her iki tür bebekleri enfekte edebilir.

Herpes Simplex Ne Kadar Yaygındır?

Yeni Zelanda’da, yetişkinlerin yaklaşık olarak %80’inde oral herpes ve %20’sinde genital herpes vardır. Bu rakamlar Yeni Zelanda çalışmaları ve Yeni Zelanda’ya benzer nüfus grupları olan diğer ülkelerin çalışmalarına dayanmaktadır. Enfekte bir partner ile cinsel birleşim yaşarsanız genital herpes veya aktif uçuk lezyonları olan biri sizinle oral ilişkiye girerse oral herpes kapabilirsiniz. HSV taşıyan birçok insan bunun farkında değildir çünkü bazen belirtileri yoktur veya çok siliktir.

Herpes Simplex Yenidoğanlara Nasıl Geçer?

-Herpes Simplex yenidoğana en sık olarak HSV taşıyıcısı bir anneden doğum sırasında doğum kanalı boyunca ilerlerken geçer

-HSV ayrıca aktif oral herpesi olan biri tarafından öpülürse geçebilir.

-Nadir vakalarda, HSV dokunma ile bulaşabilir, eğer bir kimse aktif uçuğa dokunur ve hemen ardından bebeğe dokunursa bulaşabilir.

Herpes Bebeklere Nasıl Zarar Verir?

HSV  yenidoğan (neonatal) herpesi denilen nadir fakat yaşamı tehdit eden bir hastalığa yol açabilir. Yenidoğan herpesi göz ya da boğaz enfeksiyonlarına, santral sinir sistemi hasarına, zeka geriliğine ya da ölüme sebep olabilir. Tıbbi tedavi erken uygulandığında kalıcı hasarı önlemeye veya azaltmaya yardımcı olur.

Kaç Bebek Yenidoğan Herpesine Yakalanır?

Amerika’da 1 yılda doğan bebeklerin %0.1’i yenidoğan herpesine yakalanır. Avustralya ve Asyadan gelen kısıtlı bilgiler insidansın Avustralya ve Yeni Zelanda’da daha da düşük olduğunu gösteriyor (Avusturalya’da 100000 doğumda 4). Buna karşın, gebe kadınların %20-25 genital herpes taşır.  Bu demek oluyor ki genital herpes taşıyan kadınların büyük çoğunluğu sağlıklı ve mutlu bebekler doğuruyor.

Hangi Bebekler Daha Fazla Risk Taşır?

Eğer anne HSV’yi ilk olarak gebeliğin son dönemlerinde kaparsa bebekler yenidoğan herpesi açısından en yüksek riski taşır. Çünkü yeni enfekte olan kadın virüse karşı antikor taşımaz; bu nedenle bebek için doğumda doğal bir koruma yoktur. Ek olarak, yeni herpes enfeksiyonu sıklıkla aktiftir, yani virüsün doğum sırasında doğum kanalında bulunması olasıdır.

Peki Genital Herpes Geçmişi Olan Gebe Kadınlar?

Gebelik öncesi genital herpes kapan kadınlar virüsü bebeğe geçirme açısından çok düşük risk taşırlar (%1’den az). Çünkü bağışıklık sistemi plasentadan bebeğe de geçen antikorlar üretir. Eğer HSV doğum sırasında doğum kanalında aktif ise bile bu antikorlar bebeği korur. Ek olarak, eğer anne genital herpes taşıdığını bilirse, doktoru bebeği koruyacak adımlar atacaktır.

Genital Herpes Taşıyan Kadınlar İçin Bebeği Korumak:

Eğer gebe iseniz ve genital herpes taşıyorsanız, enfeksiyonu bebeğe geçirme riski konusunda endişeli olabilirsiniz. Tekrar belirtmeliyiz ki emin olun bu risk çok düşüktür – Özellikle eğer herpesi bir süredir taşıyorsanız. Şu adımları atmanız riski daha düşürecektir:

-Kadın Doğum doktorunuza durumu anlatın ve genital herpes taşıdığınızı bildiğinden emin olun.

-Doğum sırasında genital bölgenizdeki bulguları kontrol edin – ağrı, kaşıntı, karıncalanma ya da hassasiyet gibi. Doktorunuz da sizi güçlü bir ışık altında hastalık aktifliği açısından muayene edecektir.

-İdeal olarak, hastalık aktivasyonu durumunda yapılacak seçimler doktorunuzla gebeliğin erken dönemlerinde tartışılmalıdır. Bu seçenekler vajinal yolla normal doğum ya da sezaryendir. Vajinal yolla virüs aktarım riski düşüktür ve anne için sezaryen riski ile karşılaştırılmalıdır. Doğumunuzu etkileyebilecek diğer etkenler de bir karar vermeden önce göz önünde bulundurulmalıdır.

-Doktorunuzdan mecbur kalmadıkça bebeğin etrafındaki amniyotik keseyi patlatmamasını rica edin. Bu kese bebeğin doğum kanalından geçişi süresince virüse karışa koruyacaktır.

-Tıbbi gereklilik olmadıkça doğum sırasında fetal skalp monitör kullanmamasını rica edin. Bu cihaz bebeğin kafa derisinde küçük delikler oluşturup virüsün girişine olanak sağlayabilir. Genellikle, bunun yerine eksternal monitör kullanılır.

-Tıbbi gereklilik olmadıkça vakum ya da forseps kullanılmamasını rica edin. Bu aletler de bebeğin derisinde zarar verip virüsün girişini kolaylaştırabilir.

-Doğumdan sonra, bebeği 4 hafta boyunca yakından takip edin. Yenidoğan herpesi belirtileri arasında ciltte kabarcıklar, ateş, halsizlik, huzursuzluk ve iştahsızlık yer alır. Bunlar çeşitli hafif hastalıkların da belirtisi olabilir fakat bebeğin iyileşmesi beklenmemeli, hemen bir pediyatriste gösterilmelidir. Pediyatriste genital herpes taşıdığınız söylemeyi unutmayın.

-Sağlıklı bebek doğurma olasılığınız çok çok daha yüksektir.

Genital Herpes Taşımayan Kadınlar İçin Bebeği Korumak:

Yenidoğan Herpesi için en büyük risk gebeliğin geç dönemlerinde genital enfeksiyona yakalanma sonrası oluşur. Bu nadir bir olay olsa da bebek için ciddi ve yaşamı tehdit eden bir hastalığa neden olabilir. Bebeğinizi korumanın en iyi yolu HSV hakkında bilgi edinmek ve kendinizi korumayı öğrenmektir. İlk adım virüsü taşıyıp taşımadığınızı öğrenmek olmalıdır. Eğer partneriniz genital herpes taşıdığını biliyor ve siz taşıyıp taşımadığınızı bilmiyorsanız, bu durumu doktorunuzla tartışmalısınız.

Genital HSV İçin Nasıl Bir Test Uygulatabilirim?

Eğer belirtileriniz varsa, en iyi test viral kültürdür. Bu testi uygulamak için doktorunuz hastalık aktifken bir örnek almalıdır, tercihen ilk günde. Test sonuçlar yaklaşık bir haftada çıkar.

Eğer belirtiler yoksa, kan testi size genital yolu sıklıkla enfekte eden herpes tipi olan HSV-2’yi taşıyıp taşıyamadığınızı gösterebilir. Kan testi size HSV-1 taşıyıp taşımadığınızı da söyleyebilir, ancak bu genellikle sadece oral herpes (uçuk) taşıdığınız anlamına gelir.

En doğru kan testi Western blot’tur. Immunoblot assay gibi diğer ticari testler de mevcuttur. Bu testler bölgeden bölgeye değiştiğinden ve bazı testler doğru çıkmadığından doktorunuza bu testleri sorunuz. Ayrıca, doktorunuz bu testleri klinik durumunuzla birlikte göz önüne alıp doğru yorumlamayı bilmelidir.

Genital HSV’den Nasıl Korunabilirim?

Eğer genital herpes için negatif çıktıysanız, aşağıdaki adımlar sizi gebeliğiniz boyunca enfeksiyondan koruyacaktır:

-Eğer partneriniz genital herpes taşıyorsa, aktif hastalık boyunca cinsel temastan kaçının. Hastalıklar atakları arasında, partneriniz belirti göstermese bile başlangıçtan bitişe kadar cinsel temas boyunca kondom kullanın (HSV belirti olmadan da bulaşabilir). Gebeliğin son 3 ayı boyunca cinsel ilişkiden uzak durmayı göz önünde bulundurun.

-Eğer partnerinizin genital HSV taşıyıp taşımadığını bilmiyorsanız, partnerinizden test olmasını isteyebilirsiniz. Eğer partnerinizde oral ya da genital HSV varsa, bulaşı önleyecek adımlar atmadığınız sürece virüsün size de geçmesi olasıdır.

-Eğer partnerinizde aktif uçuk varsa (oral herpes) sizinle oral ilişki yapmasına izin vermeyin. Bu sizde genital herpes enfeksiyonuna yol açabilir.

Gebeliğimin Geç Dönemlerinde Genital HSV Kaparsam Ne Olur?

Eğer genital belirtiler fark ederseniz veya genital HSV’ye temasta bulunduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuza hemen bildirin. Ancak, herpesin birkaç yıl uykuda kalabildiğini bilmelisiniz. Yeni bir enfeksiyon gibi görünen şey eski bir enfeksiyonun ilk defa belirti göstermesi olabilir. Doktorunuzla bebeği korumanın en iyi yolu hakkında konuşun. Eğer bir gebe, gebeliğin son altı haftasında HSV enfeksiyonu geçirirse, hastalık aktif olmasa bile sezaryen önerilir çünkü yenidoğan HSV riski %50den fazladır.

Doğumdan Sonra Bebeğimi Nasıl Koruyabilirim?

Bebek doğumdan sonra ilk 8 hafta yenidoğan herpesine yakalanabililr. Bu enfeksiyonlar genellikle aktif uçuk geçiren yetişkinler tarafından öpülme ile olur. Bebeğinizi korumak için aktif uçuk sırasında öpmeyin ve başkalarına öptürmeyin. Eğer uçuk geçiriyorsanız, bebeğe dokunmadan önce ellerinizi yıkayın.

Gebe Kadınların Eşleri İçin

Eğer partneriniz gebe ise ve genital HSV taşımıyorsa, bebeğin enfeksiyon kapmaması için yardımcı olabilirsiniz. Genital HSV taşıyıp taşımadığınızı öğrenin (Bkz: Genital HSV için nasıl bir test uygulatabilirim). Unutmayın, cinsel aktif yetişkinlerin yaklaşık olarak %20si genital HSV taşır ve bunların çoğunluğunda hiçbir belirti yoktur.  Eğer virüsü taşıdığınızı öğrenirseniz, eşinizi gebelik süresince korumak için şu adımları atınız:

-Belirtileriniz olmasa bile başlangıçtan bitişe kadar cinsel ilişki boyunca kondom kullanın. HSV belirtiler olmadan da bulaşabilir.

-Eğer genital hastalık aktifse, tamamen iyileşene kadar cinsel ilişkiden kaçının.

-Hastalık aktifleşmesini baskılamak ve hastalıklar arasında bulaş riskini azaltmak için antiviral ilaç kullanmak hakkında doktorunuzla konuşun.

-Gebeliğin son 3 ayında ilişkiden kaçınmayı göz önüne alın. Dokunma, öpüşme, fantezi kurma ve masaj gibi alternatifleri deneyin.

-Eğer uçuk geçiriyorsanız (genellikle HSV-1 nedeniyle ortaya çıkar), uçuk varken eşinize oral seks yapmaktan kaçının.

-Tüm seçeneklerin tartışılması adına, partneriniz doktoruna genital herpes taşıyıp taşımadığınızı bildirmek durumundadır.

Bebeğinizi yenidoğan herpesinden korumanın en iyi yolu gebeliğin özellikle son altı haftası olmak üzere geç dönemlerinde genital HSV’ye yakalanmamaktır.

Op. Dr. Serkan Oral

http://www.serkanoral.com/