Hiç birşey bildiğiniz gibi değil

OSMANLI - LEHİSTAN İLİŞKİLERİ KAPSAMINDA VİYANA BOZGUNU

Aziz Arkadaşlar bildiğimiz gibi ''tarih uzun bir yolculuk''tur. Binlerce yıl içerisinde geldiğimiz, uğrak verdiğimiz yerlere doğru baktıkça nice ''ah vah'' diyebileceğimiz olaylar ile karşılaşırız. Bu yaklaşımda ne tek tek bizler ne tarihçiler ne de siyasetçiler ortak bir görüş birliğinde olmayabilir. Bilinen o ki ilgili her kesim tarihten kendilerince birer ders çıkarmak görevini de üstlenmiştir. Orta yolu bulmaya çalışan ''tarihin hükmünü'' açıklayan tarihçiler; her bir olayı bütün yönleri ile bütün belgeleri ile açıklamak, yorumlamak durumundadırlar. Öyle olaylar, öyle dönüm noktaları vardır ki bütün bilgiler, bütün bulgulara rağmen kamuoyu tarafından ortak bir görüş olarak kabul görmezler. İşte bu tür olaylardan biri de tarihimizde VİYANA BOZGUNU olarak bildiğimiz olaydır.

TRT Kurumu'nca TRT2'de her cumartesi yayınlanmakta olan HİÇBİR ŞEY BİLDİĞİNİZ GİBİ DEĞİL adlı tarih sohbetinde yarın OSMANLI - LEHİSTAN İLİŞKİLERİ KAPSAMINDA VİYANA BOZGUNU konusu irdelenecek.

Yönetmenliğini yaptığım bu dizinin ayrıntılarına geçmeden önce yaklaşık 60 günlük kuşatmadan sonra 14 Temmuz 1683 günü meydana gelen Viyana Bozgunu'na değinmek istiyorum kısaca . Yönetmekte olduğu ülkelerdeki adil yönetiminden dolayı kendisini Devlet-i Ebed Müdded olarak niteleyen Osmanlı Devleti tarafından 1681 yılında Orta Macaristan Kralı olarak tanınan Tökeli İMRE ( Thököly Imre 25 Nisan 1657 Késmárk - 13 Eylül 1705 İznik) 1683 yılına kadar ''Türklerden aldığı kuvvetlerle bir çok Avusturya kalesini ele geçirdi.'' Bu dönemde Osmanlı Devleti'nin başında IV. SULTAN MEHMET vardır. Sadrazam da Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'dır.

Bu sırada ''Avusturya'ya bağlı olan Macarların ayaklanarak Osmanlıdan yardım istemeleri, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın şöhret kazanma isteği ile'' (Nail AYTAR Fikirde Birlik) Viyana Kuşatması başlar. Yaklaşık 60 gün süren Viyana Kuşatması'nın son günlerinde ''Papa'nın çağrısı'' üzerine Lehistan Kralı Jan SOBİYESKİ Hosarya adlı Lehistanlı süvari birlikleri ile Osmanlı Ordusunu arkadan kuşatır.

İki tafatan da sarılmış olan Osmanlı Ordusu dağılır. Bu başarıdan sonra Avusturya Ordusu bütün Macaristan'ı işgal eder. Umulmadık bu bozgundan sonra Avrupalı devletler Avrupa'nın ortasına kadar gelmiş olan Osmanlı Devleti'ni Avrupa'dan atmak için kendi aralarında bir Kutsal İttifak kurarlar. Tökeli İMRE ile arkadaşları da Osmanlı Ordusu'nda görev almak üzere İstanbul'a gelirler.

Tarihimizin en önemli dönüm noktalarında biri olan bu olay için ''tarihin hükmü'' olarak Prof. Dr. İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI (1888 - 1977) Osmanlı Tarihi Kronolojisi adlı eserinde şunları yazar:
"Türklerin 1071 Malazgirt meydan muharebesi ile başlayıp ikinci Viyana muhasarasına kadar 612 yıl sürmüş olan taarruz ve istila hamlesi, Viyana yakınlarında bulunan Kahlenberg meydan muharebesiyle son bulur. Avrupa'nın Asya'ya, garbın ve Hıristiyanlığın şark ve Müslümanlığına karşı üstünlük elde etmesi, bu facia ile başlamıştır.'' (3.cilt 456.sayfa)

İşte bu çerçevede HİÇBİR ŞEY BİLDİĞİNİZ GİBİ DEĞİL dizisinin bu bölümünde OSMANLI DEVLETİ ile LEHİSTAN arasındaki ilişkiler kapsamında Viyana Kuşatması sırasında Lehlerin önemi irdeleniyor. Doç. Dr. Bülent ARI'nın sunduğu bu bölümde Polonyalı Türkolog Prof. Dr. Danuta CHMIELOWSKA konuk olarak bulunacak.

Konuşulacak olan başlıca konular aşağıda sıralanmıştır:
1. Osmanlı - Lehistan ilişkileri ne zaman başlamış ve nasıl gelişmiştır?
2. Hürrem Sultan Lehistan kökenli midir?
3. Osmanlı Devleti için Lehistan( bugünkü Polonya)'nın stratejik önemi nedir?
4. Lehistan'daki Sarmat Düşünce Hareketi neleri kapsıyordu?
5. Viyana Kuşatması'na son anda Papa'nın isteği üzerine katılan Jan SOBİESKİ ( 1626-1696) kimdir ve kendisini nasıl yetiştirmiştir?
6. Viyana Kuşatması'nda Lehlerin yeri nedir?
7. Tarihte olsun günümüzde olsun zaferler yanında yenilgilerin de tartışılmasının önemi nedir?
8. Osmanlı Orduları Viyana'da neden ve niçin yenildi?
9. Jan SOBİESKİ'nin başarısının nedenleri nelerdir?
10. 18. ve 19.yüzyıl boyunca Osmanlı - Lehistan ilişkilerinin boyutları nelerdir?
11. Lehistan'nın Avrupalı Devletler tarafından paylaşılması karşısında Osmanlı Devleti'nin tepkileri nelerdir?
12. Bu paylaşıma bağlı olarak Osmanlı topraklarına göçen Lehlilere kaşı Osmanlı Devleti nasıl davranmıştır?
13. Leh Mülteciler Sorunu nedir?
14. XX.yüzyılda Türkiye- Polonya ilişkilerinin boyutları nelerdir?
15. Yeni TÜRKİYE ile Yeni POLONYA ilişkileri nasıl gelişmiştir?
16. Polonya 2. Dünya Savaşı'nda neler yaşamıştır?
17. Polonya'daki Osmanlı ve Türkiye konulu yayınlar nelerdir?

Dizinin Sunucusu: Doç. Dr. Bülent ARI - TOBB Üniversitesi
Dizinin Danışmanı: Dr. Selim ARSLANTAŞ - Hacettepe Üniversitesi

Dizinin Yapımcısı: Osman SUBAŞI
Dizinin Yönetmeni: Ömer F. YILMAZ
Dizinin Yönetmen Yardımcısı: Tuğçe BİGEÇ
Dizinin Kurgucusu: Ayşegül YILMAZ

Yarın akşam 20:00-20:45 arasında TRT2'de sekizinci bölümüm yayınlanacak olan HİÇBİR ŞEY BİLDİĞİNİZ GİBİ DEĞİL adlı yayımınızda buluşmak üzere esen kalınız.