Siyasal İslam’ın neliği üzerinde çok fazla girmeden, İslam’ın siyasallaştırılması olarak kısa bir tanım yapmak istiyorum. Pratikte siyasal İslam tüm Dünyada; kutuplaşma, ayrışma, hoşgörüsüzlük, tahammülsüzlük, otoriterleşme, yasakçılık ve özel hayata müdahale emareleri göstermiştir. Geçtiğimiz günlerde 10. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Karar gazetesine verdiği röportajda siyasal İslam’ın çöktüğünü söylemişti. Gül’ün bu ifadeyi kullandığı geniş açıklaması ise şöyle; “Dindar insanların ve siyasi hareketlerin özgürlükçü olabilmesi olağanüstü önemi haiz bir konu. İslami kimlikli siyasi hareketler demokrat ve özgürlükçü olduklarında, temel insan haklarını evrensel anlamda benimsedikleri ve uyguladıkları takdirde, iktidar geldiklerinde de iyi yönetişimi gerçekleştirmiş olurlar. Bunun örneğini ilk dönemimizde verdik ve dindar insanların devlet yönetimini nasıl rasyonel esaslara göre yönetebildiklerini sergiledik. Bu başarı tüm İslam dünyasına ve hatta İslami hareketlere bir dönem ilham kaynağı oldu. Şimdi Siyasi İslam’ın çöküşü diye çok tartışmalar var. Öyle, tüm dünyada. Biz bunu görüp, paradigmadan kopuşu gerçekleştirmiştik, ama sürdürülemedi.”
Gül’ün bu sözlerinin yankısı halen daha sürüyor. Eski Başbakanlardan Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Gül’ün açıklamalarına yönelik olarak; “Çok ezberci bir tutum olarak görüyorum bunu” diyerek tepkisini gösterdi.
Uzun yıllar Milli Görüş hareketi içinde ve İslamcı yapılarda siyaset yapan daha sonra HDP’den Milletvekili olan Altan Tan, konuyla ilgili görüşlerini Independent Türkçe’ye yazdığı yazıyla aktardı.
Altan Tan, “Siyasal İslam’ı kim çökertti?” başlıklı yazısında Gül’e maziyi de hatırlattı. “Gül o tarihlerde refah partisi’ndeki yoğun mesaisinden dolayı gözden kaçırmış olmalı” ‘Siyasal İslam'ın çöktüğü’ meselesi yeni bir şey değil. Oliver Roy ‘Siyasal İslam'ın iflası’ kitabını 30 yıl önce yazdı. Sayın Gül, o tarihlerde Refah Partisi'ndeki yoğun mesaisinden dolayı gözden kaçırmış olmalı.” diye açıklama yaptı.
Fransız stratejist, yazar Olivier Roy’ın yazdığı “Siyasal İslamın İflası” kitabının orijinal adı “ L’Echec de l’Islam Politique” çevirisi Cüneyt Akalın tarafından yapılmış, Metis yayınları tarafından çıkmış kitabın 1994’te ilk baskısı, 5.baskısı ise 2017 yılında yapılmış.
Roy’nın kitabının konusu çağdaş İslami hareketlerdir, yani İslam’ı bir din olduğu kadar bir siyasal ideoloji olarak da gören, kendilerini bu yolla mevcut sistemden bir kopuş olarak tanımlayan gruplardır.
Kitabın açıklama notları “Çağdaş siyasal İslam, müslüman toplumlara bir seçenek sunuyor mu? Yazarın Cezayir’den Türkiye ve İran’a, Suudiler’den Afganistan, Pakistan ve Türki Cumhuriyetler’e geniş bir müslüman coğrafyada dolaşarak yanıt aradığı temel soru budur. Olivier Roy, İslamcılığın etki ve genişlemesinin henüz durmadığını, siyasal İslam’ın iktidara gelebileceğini, ancak iktidara gelse de adetlerden ve hukuktan başka hiçbir şeyi değiştiremeyeceğini, sonucun kesin bir başarısızlık olacağını düşünüyor. Neden bu başarısızlık? Bu sorunun en başta gelen yanıtı, siyasal İslam’ın, karşı çıkarak kendini var ettiği modernizmin kötü bir kopyası olmasında yatıyor. Batı ve modernlik karşıtlığı temelinde mevcut muhalefet boşluğunu doldurarak güçlenmiş olan siyasal İslam, giderek bir “fundamentalizm” halini alıyor ve şeytanını “Batı” tanrısında ararken, kendi içindeki çölü göremiyor.” şeklinde.
Olivier Roy’ın konu ile ilgili “Siyasal İslamın İflası” kitabının okunmasını öneriyorum.
Siyasal İslam tam olarak iflas etmediyse bile konkordato ilan etme aşamasına geldiği kanaatini taşıyorum.
Nizamettin Biber
