İklim Değişikliği ve Sağlık

İklim Değişikliği ve Sağlık

Dr Hakan YAMAN

İklim değişikliği insanların yaşam alanlarını ve sağlığını doğrudan etkilemektedir. Soluduğumuz havanın temizliği, yediğimiz gıdaların niteliği ve miktarı, barındığımız  konutların güvenliği iklime bağlıdır. 2030 yılından sonra  iklim değişikliğinin dünyada en az 250000 kişinin ölmesine neden olacağı tahmin edilmektedir. Etkilerinin ishal, beslenme yetersizliği, sıtma ya da sıcak çarpması şeklinde olması beklenmektedir. Özellikle alt yapısı yeterli olmayan az gelişmiş ülkeler bu değişikliklerden çok etkileneceklerdir.

Birçok ülke ekolojik yaklaşımlarla bunun önüne geçmeye çalışmaktadır. Sera gazlarını azaltmak için otomobillerde yapılan iyileştirmeler ve gıda ve enerji tüketimine ilişkin tedbirleri bunların arasında saymak mümkündür. Son 50 yıldır tüketilen fosil kaynaklı enerji kaynaklarının hakimiyeti dünyanın 0.85C ısınmasına neden olmuştur. Eriyen kutuplar deniz seviyesinin artmasına neden olmuştur.

Küresel ısınma birçok bölgede kışların daha ılık geçmesini sağlamasına rağmen, sıcak bölgelerde mevsimsel ısı artışlarının tahammül sınırlarını geçmesi ve kuraklığın baş göstermesi sorunlara neden olmaktadır.

Aşırı sıcaklar özellikle yaşlılar ve bebekler gibi hassas grupları ilk etapta etkilemektedir. Yaşlılarda özellikle kalp damar ve solunum sorunlarına bağlı ölümlere neden olmaktadır. Sıcağın doğrudan etkisi olduğu kadar havadaki ozon, polen ve hava kirliliğinin artmasıyla bu tarz bir etki görülmektedir.

Doğal afetler ise 1960’lerden bu yana üç misli artmış ve 60000 kişinin ölümüne neden olmuştur. Özellikle gelişmekte olan ülkeler bundan çok etkilenmişlerdir. Dünya nüfusunun yarısından fazlası deniz kıyılarına 60 km’lik mesafe içerisinde yaşamaktadır. Dolayısıyla yükselen deniz seviyeleri ve deniz kökenli afetlerin bu nüfusu doğrudan etkileme olasılığı bulunmaktadır. Yağışların düzensiz olması ise temiz su tedariki konusunda sorunları ortaya çıkaracaktır. Hijyen etkilenecek ve içme suyu ihtiyacı karşılanamayacaktır. Hijyen yoksunluğu ise gıda güvenliğini tehlikeye sokacak ve böylece bulaşıcı hastalıkların çoğalmalarına neden olacaktır. Düzensiz yağışların ürünü olan seller ise temiz su kaynaklarını kirletip, yine bulaşıcı hastalıklara neden olacaktır. Yeni bataklıkların oluşması ise sivrisinek gibi yeni vektörlerin yayılmasına ve hastalık taşımalarına neden olacaktır. Sellerin doğrudan yarattıkları tehlikeleri de olacaktır. Kişiler boğulacak, yaralanacak ve evleri, bağları ve bahçeleri zarar görecektir. Kentlerin alt yapısı da tahribata uğrayacaktır.

Geçimini tarımdan sağlayan ve beslenmesi buna bağımlı olanlar ise yeterince gıda maddesi üretemeyeceklerdir. Açlık tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır (dünyada yetersiz beslenmeden dolayı yılda 3.1 milyon kişi ölmektedir).
Küresel ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri vektörlere bağlı hastalık bulaşma mevsimlerinin uzamasına ve coğrafi dağılımının genişlemesine neden olmaktadır. Şistozomiazis, malaria ve dengue ateşi buna ilişkin tipik örneklerdir.

Özellikle küçük adalarda, sahil kesimlerinde, mega kentlerde, dağlık bölgelerde ve kutup bölgelerinde yaşayanlar iklim değişikliklerinden etkileneceklerdir. Yoksul bölgelerde yaşayan çocuklar, yaşlılar, kronik hastalıkları ve engelleri olanlar en fazla etkilenecek olanlar arasındadır. Alt yapısı yeterli olmayan bölgeler ise başa çıkma potansiyeli en düşük olan yerler olacaktır.

Bunun önüne geçmek için;

-         Sera gazı etkilerini azaltmak için yönergeler ve mevzuatlar uygulanmalıdır. Toplu ulaşıma yer verilmeli ve yakın mesafelerde bisiklet gibi araçlar kullanılmalıdır. Bu yeni ulaşım biçimleri için alt yapı çalışmaları yapılmalıdır.

-         Bireysel düzeyde bu bilincin aşılanması ve karbon emisyonu düşük araç kullanımı konusunda vatandaş teşvik edilmelidir.

-         Bilimsel araştırmalarla iklim değişikliği ile hastalık gelişimi arasındaki ilişkiye ilişkin kanıtlar ortaya konmalıdır.

-         Mevcut düzenlemelerin uygulanması konusunda titiz davranılmalıdır.

Kaynaklar:

1.       WHO. Climate change and health. Erişim: who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health . Erişim tarihi: 04.01.2020.

2.       How does climate change affect disease? Erişim: https://earth.stanford.edu/news/how-does-climate-change-affect-disease#gs.pkrg4d . Erişim tarihi: 04.01.2020.

3.       CDC’s Climate and Health Program. Erişim: https://www.cdc.gov/climateandhealth/default.htm  . Erişim tarihi: 04.01.2020.

4.       Cho R. How Climate Change Is Exacerbating the Spread of Disease. Erişim: https://blogs.ei.columbia.edu/2014/09/04/how-climate-change-is-exacerbating-the-spread-of-disease/ . Erişim tarihi: 04.01.2020.