İllerimizin yaşanılabilirlik sıralaması!

Çoktan beri merak ettiğim bir araştırma nihayet gün yüzüne çıktı.

Ülkemizin yaşanabilir illeri!

Gerçi bu ülkenin her yerinde yaşanabilir! Ancak bazı yerleri var ki, yaşamın kalitesi, şehrin kalitesi de yüksek…

Evet, CNBC-e Bussines dergisi tarafından 34 kriter esas alınarak hazırlanan ''Türkiye'nin yaşanabilir illeri araştırmasının” sonuçları şöyle:

Yaşanabilirlik kriterlerine göre sıralama; Ankara, Eskişehir, İstanbul, Antalya, Trabzon, Edirne, Isparta, İzmir, Artvin, Kırklareli, Kırıkkale, Bolu, Kocaeli, Karabük, Karaman, Sinop, Elazığ, Mersin, Kayseri, Zonguldak, Muğla, Bursa, Çanakkale, Samsun, Kastamonu, Adana, Uşak, Balıkesir, Denizli, Gümüşhane, Rize, Burdur, Yalova, Nevşehir, Erzurum, Kütahya, Aydın, Giresun, Tekirdağ, Bartın, Malatya, Manisa, Niğde, Kırşehir, Sivas, Çankırı, Ordu, Erzincan, Çorum, Tunceli, Amasya, Adıyaman, Kahramanmaraş, Bilecik, Kilis, Tokat, Konya, Sakarya, Osmaniye, Bayburt, Hatay, Gaziantep, Düzce, Aksaray, Afyonkarahisar, Bingöl, Yozgat, Van, Iğdır, Siirt, Bitlis, Mardin, Ardahan, Kars, Muş, Batman, Şırnak, Şanlıurfa, Hakkari, Diyarbakır, Ağrı.

Araştırmaya göre yaşamak için ideal görülen 10 il ve gerekçeleri sırasıyla şöyle:

- Ankara: Başkent olması, ekonomi, sağlık ve eğitim altyapısı en gelişmiş il. Yani suyun başı! Sanatla ilgili aktivitelerde ikinci sıradaymış.(E… nede olsa sanatın içine tüküren bir başkan tarafından yönetiliyor.) Ekonomik olarak güçlü, araç yoğunluğu İstanbul'dan daha yüksekmiş! Kişi başına düşen kamu yatırımında İstanbul ile başa baş, mevduatta İstanbul'un önündeymiş. (Dedik ya suyun başı!) Hava kalitesi orta düzeyde, trafiği İstanbul'dan kötü durumdaymış!(Yıllardan beri yapılan alt ve üst geçitler ne oldu? Yapılan onca hizmete rağmen, bir trafiği(!) düzeltemediler mi?) Suç oranı çok yüksek değilmiş.

- Eskişehir: Okur-yazar oranı en yüksek üçüncü il olan Eskişehir'de en dikkat çekici olan sanata ilgiymiş. Şehir, sinema izleyici sıralamasında beşinci sırada ve kentte yeni sinema ve tiyatro sahnelerine ihtiyaç varmış.(Yılmaz Hoca hemen kolları sıvayıp yapar.) Zengin bir kent, suç ve trafik dışında tüm verileri iyi görünüyormuş. (Raylı sistem trafiğe çare olmamış mı?) Belediyecilikte son beş yılda önemli adımlar atan kent, iki basamak yükselerek ikinci sıraya yerleşmiş. (İşi bilmekle övünenlere duyrulur.)

- İstanbul: Türkiye'nin en pahalı kenti ve ülkedeki toplam banka mevduatının yüzde 45, 6'sına sahipmiş. Suç oranı sanıldığı gibi yüksek değilmiş! Hava kalitesi açısından ilk 10 şehir arasında ve üç yetişkinden biri araç sahibiymiş. İşsizlik, Ankara ve İzmir'e göre daha azmış. (Bu verilerin ne kadar sağlıklı olduğu tartışılır.)

- Antalya: Türkiye'de nüfusa oranla en çok araç Antalya'daymış. İki yetişkinden birine otomobil düşüyor, buna rağmen trafiği kötü değilmiş! (Son zamanlarda epey kötüleşti. Yeterli çalışma yapılmadan şehrin orta yerine kondurulan raylı sistem, trafiği felç etti. Ve halen etmeye de devam ediyor.) Turizmin gözdesi, ekonomik parametrelere göre gayet iyi sıradaymış. Ancak kişi başına vergide ilk 10'da yokmuş.(Nasıl olsun ki. İstanbul kökenli firmaların kurduğu çok yıldızlı oteller nedeniyle vergi yönünden İstanbul’a bağımlı. Antalya’da kazanıp, İstanbul’da vergisini veriyorlar.) Hava kalitesi en yüksek ikinci il.(Son iki sezon çok kötü. Seçim için dağıtılan kalitesiz kömürler, kışın havayı çok berbat yapıyor. Yakında Antalya’da uyuz salgını olursa kimse şaşırmasın.) Opera ve baleye olan ilgide ise üçüncü il konumundaymış.(İlginç! Opera ve Bale salonu Haşim İşcan Kültür Merkezinde faaliyet gösteriyor. Ancak akşamları yeterli kalabalığı görmek mümkün değil.)

- Trabzon: Trabzon'da eğitim verileri orta düzeydeymiş. Yalnız, acilen anaokulu öğretmenine ihtiyacı varmış. Anaokulu öğretmeni açığının en yüksek olduğu ikinci ilmiş. Kent kilometre kare başına en uzun asfalt yola sahipmiş. (Karadeniz Otoyolu’nu da şehrin en önemli yerinden geçirince, bu rakam biraz daha yükseldi.) Buna rağmen trafiği kötü.(Evet çok berbat) Sinemaya ilgi sıralamasında Türkiye'nin dördüncü iliymiş. Kent hayatındaki ve ekonomik verilerindeki gelişimle ön plana çıkıyormuş.

- Edirne: Edirne'de can sıkıcı tek şey suç oranıymış! 2007'de cezaevine giren kişi sayısı bin 414'müş. Bu sayı nüfusa oranlandığında Edirne'yi suç oranı en yüksek ikinci il yapıyormuş. Eğitim ve sağlık altyapısında ilk 5 kentten biri olması en büyük avantajıymış. Hava kalitesi kötü, orman alanı azmış. En çok vergi veren iller arasında 19. sıradaymış.

- Isparta: Kent özellikle eğitim ve sağlık altyapısının iyiliğiyle öne çıkıyormuş. Trafiği rahat, eğitim düzeyi Türkiye ortalamasının üstündeymiş. Sinemaya ilgi iyi ama tiyatroya ilgi konusunda aynı şeyi söylemek mümkün değilmiş. Hava kalitesini iyileştirirse listede daha da yükseleceği kesinmiş. En çok vergi veren iller sıralamasında 19. sırayı paylaşıyormuş.(Sayın Süleyman Demirel’in onca çabası boşuna gitmemiş!)

- İzmir: İzmir'in kişi başına mevduatta üçüncü sırada, ancak mevduat tutarı İstanbul'un yarısı kadar bile değilmiş. Kişi başına kamu yatırımında da İstanbul'un yarısını ancak alıyormuş. Yine de ekonomik parametreleri iyiymiş. En çok hane elektriğini İzmirliler tüketiyormuş. 10 yetişkinden biri üniversite mezunu, suç ciddi problemmiş. (İzmir benim gönlümde her zaman iki numara. Birisi malum Antalya)

- Artvin: Artvin kişi başına kamu harcamasında Türkiye'nin lideriymiş. Devlet geçen yıl her Artvinliye 1.710 lira yatırım yapmış. Ekonomik verileri Türkiye ortalamasının biraz üzerinde olan Artvin'de işsizlik oranı çok düşükmüş! Kentin tek problemi pahalı olmasıymış. (Sanki ucuz yer kaldı?)

- Kırklareli: Türkiye'nin en iyi eğitim altyapısına sahip ikinci ili olan Kırklareli, aynı zamanda anaokulu öğretmeninin en yoğun olduğu yermiş. Okur-yazar oranında ikinci sıradaki kent, sanat etkinliklerine çok duyarlıymış. Türkiye'de tiyatroya ilginin en yoğun olduğu kent konumundaymış! Ulaşım imkanlarının kara yoluyla sınırlı olması dışında kentin önemli bir problemi yokmuş.

Araştırmada esas alınan kriterler üzerinden yaşamak için ''ideal bulunmayan'' 10 il sırasıyla şöyle:

- Ağrı: Eğitim altyapısı en kötü şehirmiş. Ekonomi parametresinden bakıldığında sondan bir önceki sıradaymış! Üniversite mezunu oranının da en düşük olduğu ilmiş. Her 47 yetişkinden ancak biri üniversite bitirebilmiş. Okur-yazar oranı en düşük il de Ağrı. En iyi iki özelliği, işsizlik oranının düşüklüğü ve ucuzlukmuş! (Hiç de inandırıcı değil.)

- Diyarbakır: Diyarbakırlı tüm olumsuz şartlara rağmen sanata yoğun ilgi gösteriyormuş. Tiyatroya ilgi açısından 15., sinemada 19. sıradaymış. Sorunların başında eğitim ve sağlık altyapısı geliyormuş. Kent, eğitimde 73. sağlıkta ise 76. sırada yer alıyormuş. Kaza oranı da yüksek ve trafiğe bir çözüm bulunması gerekiyormuş. (Yıllardan beri belli bir zihniyetin yönetimindeki bu ilin yaşam kalitesi yönünden en son sıranın bir önünde olması düşündürücü değil mi?)

- Hakkâri: Hava kalitesinin en kötü olduğu il olan Hakkâri’nin ekonomik verileri hiç parlak değilmiş. Kişi başına en düşük kamu yatırımı Hakkâri’ye yapılıyormuş. Öğretmen açığı varmış. Orta öğretim öğretmen sayısının en yetersiz olduğu ilmiş. Bir yandan da okuryazar oranı en düşük olan üçüncü ilmiş. (Çöp konteynırlarının üzerine Kürtçe yazılar yazarak, bu tür hizmet eksikliği giderilebilir! Hizmet yapması gerekenler, eften büften şeylerle uğraşmayıp, kendini ilin hizmetine adarsa çözülmeyecek sorun yoktur.)

- Şanlıurfa: Türkiye'nin en ucuz illerinden biriymiş.(Aslında hiç de öyle değil) Fiyatlar ortalamanın yüzde 4, 4 gerisindeymiş! Kişi başına mevduat sadece 477 liraymış. Konut sahipliğinde yoksulluğun izleri açıkça görülüyormuş. 10 kişiden biri konut sahibiymiş. İşsizlik yüksek, okur-yazar oranı düşükmüş. İlkokul öğretmeni sayısının en yetersiz, sporcu sayısının en az olduğu ilmiş. (Demek ki ceketi asıp, hizmet yapmazsan(!) bir il bu şekilde yaşanmaz oluyor.)

- Şırnak: Kişi başına en az vergi ödeyen üçüncü ilmiş. İşsizliğin en yüksek olduğu dört kentten biriymiş. Eğitim açısından da kötü durumda olan ilmiş! Okuryazar oranı en düşük ikinci, ilkokul öğretmeninin en az olduğu üçüncü, orta öğrenim öğretmeni sayısının en yetersiz olduğu ikinci ilmiş.

- Batman: Türkiye petrollerinin kalbi Batman'da zenginlik ve yoksulluk bir aradaymış. Petrol kuyularından çıkan servete rağmen işsizliğin en yüksek olduğu dört ilden biriymiş! Sekiz yetişkinden biri otomobil sahibi olabiliyormuş. Türkiye'nin en ucuz dört kentinden birisi ve suç oranı düşükmüş. (Demek kriterlerde yok. İntihar oranı en yüksek il!)

- Muş: Muş, sporcu sayısı en seyrek olan üçüncü ilmiş. Evlerde en az elektrik tüketilen ikinci ilmiş. Kişi başına en az vergi ödeyen ilmiş. Üniversite mezunu oranı en düşük ikinci ilmiş. Tek avuntusu suç oranının düşüklüğüymüş. (Demek ki gidenler bunun için gelmemiş!)

- Kars: Türkiye'de tiyatroya ilginin en yoğun olduğu kentmiş!(Benim çalıştığım dönemde bir arkadaşın sineması vardı. Giden olmadığından kapatıldı. Demek ki sonradan tiyatroya olan ilgi artmış!) Genelde kültüre önem veren kentler zengin olur. Ancak Kars örneğinde durum böyle değilmiş. Toplam mevduatın ancak binde 1' bu kentteymiş. En çok kamu yatırımı yapılan kentler arasında 44'üncü sırada kendine yer bulmuş.(Bir yerlere duyurulur. Türkiye Hayvancılığının ölüm ilanıdır.)

- Ardahan: Ardahan işsizliğin en düşük olduğu dört ilden biri ama yine de çok yoksulmuş. (Demek ki benim bilmediğim sanayi bölgelerine yeni yeni fabrikalar kurulmuş!) Türkiye'de kişi başına banka mevduatının en düşük olduğu üçüncü kentmiş. Ancak bu yoksulluk suçu tetiklememiş, suç oranı epey düşükmüş. Kentin ucuzluk ve istihdam oranı dışında olumlu bir verisi yokmuş. (Bu kentte et ucuz olabilir!)

- Mardin: Muhteşem mimarisi ve turizm potansiyeline rağmen yoksulluğu bir türlü kıramamış. Konutlarda en az elektrik tüketimi bu kentteymiş. İşsizliğin en yoğun olduğu dört kentten biriymiş! En olumlu tarafı, suç oranının en düşük olduğu il olmasıymış.(Buralarda öyle küçük suçlar işlenmiyor. Suçlar büyük olup, sayı bakımından küçük olduğu için istatistiklere yansımıyor.)

Diğer iller mi? Onlar ortalarda dolanıp duruyorlar!