İllüzyonlar

Sevgili Suna kızımız bir soru daha göndermiş;"Hocam ödev var. Bir iki soruyu çözemedim siz yanıtlarsanız sevinirim" diyor ve soruyor:

            "Günümüzün tüketim kültürü nedir ve sosyal psikolojide bu durum nasıl değerlendirilir?" 

            Bir de "Matrix 1 filminde geçen 'Cahillik mutluluktur' sözü ne anlam taşımaktadır?"
            - Akvaryumdaki balık özgür müdür?
            - Medya bağımsız mıdır ve medya özgür konuşmuyor ya da konuşamıyorsa orada demokrasi var mıdır? 

            - Türkiye’de medya özgür mü?
            *
            Sevgili Suna kızımız Kocaeli Üniversitesi, İİBF, İktisat bölümünde okuyor, soruları ilginç değil mi? 

            * 

             Evet, günümüzün tüketim kültürü kapitalizmin her aşamasına eşlik eden ve sürekli biçimde alışkanlıkları değiştiren bir olgudur. Tüketim psikolojisi, "mallara birtakım anlamlar yüklenmesi ve belli amaçlarla kullanılması" temeline dayanır. Kişilik olgusu, modern toplumlarda tüketimle ilişkili olarak yapılandırılmaktadır. Çağdaş tüketim araçları kabul edilebilir hale getirilerek, toplum üzerinde “yeni ihtiyaçmış gibi” etki yaratılmaya çalışılır.  Burada yaratılmaya çalışılan satın alma isteğini; mal ya da hizmet ihtiyacı, sahiplenme ve kullanmanın gündelik gereksinimiyle birlikte psikoloji, sosyoloji ve kültürel boyutuyla da ele almak ve üzerinde “kafa yormak” gerekir.  

            * * * 

            Sevgili Suna; Matrix'in ne olduğunu kimse anlatamıyor onu kendin görmek zorundasın lâkin insan, varlığını devam ettirmekten öte “ne için savaştığının” farkında mıdır acaba? “Matrix 1” filminde geçen; "Bana bunun ne olduğunu söyleyebilir misin? Bu özgürlük mü, yoksa doğruluk mu, belki de barıştır ha, sevgi olabilir mi?" diye süren diyalog şu mesajı vermektedir aslında:

            Neden savaşır insan: İllüzyonlar, algımızın yanılgıları, insan zekâsının, anlamsız ve amaçsız varoluşunu meşrulaştırmak için denediği geçici idealler ve bunların hepsi en az Matrix kadar yapay... Zaten sevgi gibi bir kavram insandaki vücut salgılarının beyinde icat ettiği "acizlik" değil midir? 

            “Bunu görebilirsin, bu durumu kabullenmelisin, bunu şimdi bilmelisin. Aslında kimse kazanamamaktadır, amaçsızca dövüşmeye devam etmenin bir anlamı da yok! Direnmenin bir amacı olmalıdır.” (Ajan Smith'in Bay Anderson'la diyalogundan) 

            * * * 

            "Balık akvaryumda özgür müdür?" 

            Hayatın, algılardan ibaret olduğunu vurgulayan bir tespittir bu sorunun ardında yatan.  “Balığın kendi etrafında görmüş olduğu bu yanılgı onun aksini düşünemeyeceği bir çıkmazıdır.” Diğer seçeneği olmayan doğrusudur. Bence de balık özgür sanıyordur kendini. 

            İşte burada bilinç ve sorgulama giriyor işin içine... 

            Bizim tarafımızdan bakarsak: TUTSAK... 

            Truman Show filmini izlersen eğer; Jim Carrey kendi yaşamını devam ettiriyordu ama herkes kurguydu. Yani kendini özgür sanıyor, burada "balık" kendisi olabilir, çevresindeki figüranlar ise balık örneğindeki "biz" oluyoruz ve onun özgür olmadığını görüyoruz. 

            "Muhteşem Yüzyıl"dan Hayali Bey'in dediği gibi;

            "Cihân ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler, 

            Ol mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler." 

            Yani dünyanın güzellikleri yine dünyanın içindedir ama orayı bilmezler. Bunu arayanlar tıpkı balıklar gibidir, denizin içindedirler lâkin dünyayı bilmezler. 

            * * * 

            Son olarak medya bağımsız değildir, öyle ise orada gerçek demokrasi olabilir mi? Yoktur elbet. Bu yanıtın ayrıntısını, bir sonraki yazımızda değerlendirelim, olur mu?