Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

19 Haziran '14

 
Kategori
Tarih
 

İmparatorluklar ve Büyük Devletler neden yıkılmaya mahkumlar

İmparatorluklar ve Büyük Devletler neden yıkılmaya mahkumlar
 

Büyük İskender


Sümerlere bakalım. Hitit’lere, Asur’lulara, Eski Mısır’lılara bakalım. Hepsi yıkıldılar. Eski Yunan, Büyük Pers İmparatorluğu, Büyük İskender’in Mekadon İmparatorluğu, İskitler hepsi yıkıldılar, yok oldular. Büyük Roma İmparatorluğu parçalandı, Batı Roma İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu hepsi yıkıldılar, yok oldular.

Avusturya Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Büyük İngiltere İmparatorluğu, Sovyetler Birliği hepsi yıkıldılar veya küçüldüler, eski ihtişamları kalmadı.

Kimi 30 yıl sürdü, kimi 100 yıl, kimi 200, kimi 400, kimi 600, kimi 1000, kimi 2000 yıl sürdü. Ama sonunda hepsi yok oldular. Neden? Büyük devletler, imparatorluklar, ihtişamları kaç yıl sürerse sürsün, neden eninde sonunda yıkılmaya, yok olmaya veya küçülmeye mahkumlar?

Hadi en sonunda diyeceğimi baştan diyiveriyim. Bu böyle ise veya böyle giderse, eninde sonunda ABD de yıkılmaya veya küçülmeye, şimdiki birincilik pozisyonunu başka devletlere kaptırmaya mahkum mudur?

Sorumuza dönelim, neden yıkılıyorlar? Şüphesiz bu bilimsel bir inceleme konusu, pek çok ortak nedenler bilimsel olarak bulunabilir, çıkarılabilir, irdelenebilir, incelenebilir.

Bence önemli nedenlerde biri veya bir kısmı, insan tabiatıyla, insanın yaradılıştan gelen özelliklerle ilgili. Mesela, insan ömrünün bazen 70 – 80 yıl ile bazen 30 – 40 yıl ile sınırlı olması. Mesela, insan tabiatında ki hırslar, içgüdüler, hükmetme duygusu, cesaret, korkaklık gibi duygular, adını, soyunu devam ettirme gibi duygular, güçlü ve zayıf taraflar, zaaflar, zafiyetler ve insanların karakterleri arasında ki farklılıklar.

Daha evvel “Osmanlı İmparatorluğu Neden Yıkıldı” başlıklı bir yazı yazmış ve orada aklım erdiğince yirmi kadar sebep yazmıştım. Şimdi bunları veya bir kısmını tekrar edecek değilim. Ama bu yazımda da mesela kısaca Büyük İskender’in İmparatorluğu neden yıkıldı, kısaca ona bir göz atabiliriz.

İskender’in daha doğrusu Büyük İskender’in (bence kendisi dünyaya gelmiş geçmiş en büyük liderdir) imparatorluğu neden dağıldı biliyor musunuz? Birincisi İskender çok genç yaşta öldü veya öldürüldü de ondan. İkincisi, etrafında aynı veya benzer özelliklere sahip ikinci bir İskender yoktu. Allah (veya tabiat veya evren, ne derseniz deyin), İskender’de olan, onunkiler  gibi vasıfları bol bol veya gelişi güzel dağıtmıyor. Çok az kişiye çok nadir olarak böyle vasıfları bahşediyor.

Üçüncü sebep, çok kısa zamanda, çok fazla yani çok hızlı büyümüş olmak ve yönetilebilir büyüklüğü aşmak. Büyümek başka, erişilen büyüklüğü muhafaza etmek ise farklı vasıflar gerektiriyor. Büyüklüğü muhafaza etmek için en başta kontrol, komünikasyon, kurallar, kanunlar, prensipler koymak, yetenekli alt yöneticiler oluşturmak gibi vasıflar gerekiyor.

Dördüncü sebep şu olabilir. Büyüdükçe, fethettiğiniz yerlerde veya o yerlerin dışında, mağdurlar, ezilenler, kıskananlar, menfaati zedelenenler, rakipler veya potansiyel rakipler yaratıyorsunuz. Onların da eli armut toplamıyor, hırsa kapılıyorlar ve rakiplerini alt edebilmek için daha büyük bir gayretle, şevkle, hırsla çalışmaya başlıyorlar, yeni şartlar, zorluklar, yenilgiler, içinde liderlik vasıfları olan yeni liderlerin veya rakiplerin ortaya çıkmasına vesile oluyor.

Bazen de din itici güç oluyor. Mesela Müslümanlık çıktıktan sonra Arapların hızla ilerlemesi ve o günkü dünyanın en büyük devleti haline gelebilmeleri sanırım yeni dinin sağladığı ivme ile olmuştur. Bu da diğer yandan rakiplerinin veya ondan önceki büyüklerin yıkılmasına sebep olmuştur.

Bazen de rakiplerin güçlenmesi, ve yeni büyüklerin çıkması, fiziki güç, askeri güç veya beşeri hırslar gibi vasıflar nedeniyle değil de, dinde reform, Rönesans gibi güzel sanatlarda ilerleme, fende, ilimde ilerleme, sanayi devrimi gibi atılımlar ve eski büyüklerin rehavete kapılıp bu atılımları yakalayamaması gibi sebeplerle de olabiliyor.

Başka, başka… Benden bugünlük bu kadar. İsterseniz sizde bir kaç başka sebep veya faktör ilave edebilirsiniz. Sürç-ü lisan ettiysek af ola. Kalın sağlıcakla…  

 
Toplam blog
: 326
: 941
Kayıt tarihi
: 10.03.11
 
 

Okullar: TED Ankara Koleji, ODTÜ, Bogaziçi Üniversitesi (Master) İş Hayatı: Philips, Anadolu Endü..