İnebolu’da Salih Reis heykeli

İnebolu’da bir Kurtuluş Savaşı kahramanı daha ölümsüzleştirildi. Hamamcı Kadı Salih Reis’in heykeli, 1920’lerde kahramanlıklarını sergilediği İnebolu Sahilinde sergileniyor. Eylül ayı sonunda İnebolu’ya gittiğimde hazırlıklar yapılıyordu, İnebolu’ya en son gittiğim Aralık ayında heykeli yerinde gördüm, fotoğraflarını çektim.

Bir eliyle omzundaki mermiyi tutuyor, diğer elinde bastonu var. Yüzüne baktığımda bizim oralardan bir tanıdık biri olduğu belli....

Heykelin statüsü üzerinde bir plakette Hamamcı Kadı Salih Reis hakkında ayrıntılı bilgi verilmiş. Bu bilgiyi aynen aktarıyorum:

HAMAMCI KADI SALİH REİS
(1851 -1929) İNEBOLU

BABA ADI: Çolak Kadı oğlu Süleyman
ADI: Salih Reis
LAKABI: Hamamcı Kadı

Türk istiklal mücadelesi sırasında İnebolu'ya gemilerle getirilen her türlü savaş malzemeleri; kahraman denizcilerimiz tarafından denk kayıkları ile karaya çıkartılıp, asker-sivil demeden yaşlı-genç, çocuk-kadın depolara taşınmış oradan da kağnılarla cepheye ulaştırılmıştır.

İnebolu Kayıkçılar Loncası üyesi, 70 yaşındaki (o zamanlar Çeşme hamamını işleten.ayrıca denizci) Hamamcı Kadı lakabıyla anılan Salih Reis'te, 13 Haziran 1921 yılında Yarbaşı merdivenlerinden, bir elinde bastonu, omzunda mermisi ile çıkarken; merdivenlerin üst kısmında maiyetindekilerle birlikte olayı seyreden Havali Kumandanı Muhittin Paşa'nın dikkatini çeker.

Yanındakilerden ayrılarak ihtiyarın yanına gider ve derki;

- "Dede, ver de ben taşıyayım "

Sırtındaki mermiyi zorla taşıyan ihtiyar deniz kurdu başını bile kaldırmadan:

- " Bana yardımı bırak. Düşman gemileri geliyor. Git bir sandık cephane de sen omuzla."

Diye Paşa'yı bilmeyerek tersledi ve güllesini vermedi. Etrafındakiler Paşanın kızdığını düşünürken Muhittin Paşa,

- " BU MİLLET ÖLMEZ "

diye söylenerek yürüdü. Paşayı fark eden Salih Reis ellerine sarılır ve orada bulunan herkes gözyaşlarına boğulur.

Hamamcı Kadı Salih Reis kahramanlıkları ve fedakarlıklarıyla istiklal savaşının kazanılmasına katkıda bulunan cefakar İnebolu halkını ve denizcilerini temsil etmektedir.

Statü üzerinde bir de İnebolulu şair Orhan Şaik Gökyay’ın çok bilinen şiiri ay yıldızlı zemin üzerine yazılmış:

BU VATAN KİMİN ?

Bu vatan, toprağın kara bağrında
Sıradağlar gibi duranlarındır;
Bir tarih boyunca, onun uğrunda
Kendini tarihe verenlerindir...

Tutuşup: kül olan ocaklarından,
Şahlanıp: köpüren ırmaklarından,
Hudutlarda gaza bayraklarından,
Alnına ışıklar vuranlarındır...

Ardına bakmadan yollara düşen,
Şimşek gibi çakan, sel gibi coşan,
Huduttan hududa yol bulup koşan,
Cepheden cepheyi soranlarındır...

İleri atılıp sellercesine,
Göğsünden vurulup tam ercesine,
Bir gül bahçesine girercesine,
Şu kara toprağa girenlerindir...

Tarihin dilinden düşmez bu destan:
Nehirler gazidir, dağlar kahraman,
Her taşı bir yakut olan bu vatan,
Can verme sırrına erenlerindir...

Gökyay'ım ne yazsan ziyade değil,
Bu sevgi bir kuru ifade değil,
Sencileyin hasmı rüyada değil,
Topun namlısında görenlerindir...

Orhan Şaik GÖKYAY

İnebolulu şairin kahramanlık şiiri, İnebolulu kahramanın İnebolu sahilindeki heykelinin üzerine yazılmış. Sahildeki Zafer Yolu üzerinde bir Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet resmi geçidi var: Şehit Şerife Bacı Anıtı, Salih Reis Anıtı, Şapka devrimini açıklandığı Türkocağı binası ve karşıda Karadeniz...

Ankara, 29 Aralık 2007

Fotograflar: Aydın Tiryaki (Aralık 2007, İnebolu)