İnsan davranışları

“ Eğitim, ekmek ve sudan sonra halkın en zorunlu gereksinimidir. ” - Danto 

Günümüz Türkiye’sinde her gün karşımıza çıkan birçok sorun ve aksaklıklar var. Bu sorunların çözüme ulaşmaması, artarak daha da büyümesine yol açar.  

Çoğu zaman belleğimize önemli bir gerçek gelir: “Benim burnumun bittiği yerde başkasının özgürlüğü başlar.” Tüm düzensizlikler kişilerin yaşamını çok zor duruma sokar. Oysa insan her konuda düzenli olursa yaşamı kolaylaşır, her şeye zamanı olur, hiçbir şeyi aksatmaz, yaşamdan zevk alır, yaşamın tadını çıkarır, kendine, arkadaşlarına ve yakınlarına daha çok zaman ayırır. Düzensiz insanlar hiçbir zaman başarılı olamazlar. Çünkü belli bir izlenceleri olmaz, her akıllarına geleni yaparlar. Olumlu ve hümanist düşünemezler.  

Yaşantılarımızı allak bullak eden içimizde yaratıklar vardır. Kimi durumlarda zora düştüğümüzde ve kendimiz bir karar vermemiz gerektiğinde bu yaratıklar ortaya çıkar ve bizi bir anda öyle zor duruma düşürürler ki ne yapacağımızı kestiremeyiz. Öyle şaşıp kalakalırız. Bunlar içimizdeki farklı düşüncelerdir. Bireyin sağduyulu davranarak bunlara egemen olması gerekir.  

Toplu taşım, çoğumuzun yaşamındaki yer tutan gereksinimlerdendir. Üstelik büyük kentlerin önemli sorunudur. Çalışan insanların çoğu çalıştıkları yerlere bu yolu kullanarak ulaşır. Öğrencilerin büyük bir bölümü de bu ulaşım yolunu seçerler. İstanbul gibi nüfusun yoğun, araçların çok olduğu bir kentte trafik yoğunluğu bireyi gerileme de sokar!.  

Toplu taşımla ilgili kimi gözlemlerimizi aktarmaya çalışalım. Tramvay, tren, vapur, otobüs, dolmuş gibi araçlarla yapılan taşınmaya toplu taşım denilmektedir. İnsanların büyük bir bölümü bu yolu seçtiğinden duraklarda uzun kuyruklar da oluşur. Bu durum, ayrıca zaman yitimine de neden olur.  

Başka bir sorun, çok eski ya da onarıma gereksinimi olan araçlar... Bu tür araçlar, hem ses kirliliğinin hem de hava kirliliğinin nedenidir. Buna koşut davranış kirliliği olmakta. Büyük Eğitimci ve gerçek yol gösterici M. Kemal Atatürk: “ Bir ulusun yaşlı yurttaşlarına ya da emeği geçmişlerine karşı tutumu, o ulusun kudretinin en önemli ölçüsüdür. ” demekte.  

Minibüsçüler, daha çok kazanç uğruna, aracın içini adım atılamayacak sayıda doldurarak, insan yaşamını tehlikeye atıyorlar. Sürücüler, bu yetmezmiş gibi bir de hız kurallarına uymuyorlar. Ses kirliliği yapıyorlar. Sonucunda; küçük kazalarda bile, çok denebilecek ölü-yaralı sayısının olması kaçınılmazdır. Bunlar, kaza riskini arttıran önemli etkenlerdir.  

Yanlış sürücülerde mi? Hayır! Elbette yayaların da kusurları var. Araçlara ben bineceğim, diye yola atlayarak hem kendinin hem de karşısındakinin yaşamını tehlikeye atanlar, kaldırımdan değil yoldan yürüyenler, araçta yer olmadığı için yolcu almayan sürücülerin arkasından kızgınlık davranışında bulunanlar oldukça çoktur.  

Bunlar, toplumun öncelikli sorunlarıdır. Bu sorunların tek çözümü, toplumu bu konularda eğitmektir. Aristo’nun dediği gibi: “Eğitimin kökleri acı, meyveleri tatlıdır.” Eğitilen insanlar bu yanlışları yinelemezler. Eğer bunları yoluna koyarsak, uygarlaşma yolunda bir adım daha atmış oluruz, düşüncesindeyim.  

Değerli insan, kulağından gireni yüreğine gömen insandır, sözünden devinimle ve tüm bu aktardıklarımız sonrasında somut olarak “ İnsana yakışan davranış bağlamı için peki ne yapmalı? ” sorusu akla gelebilir. İşte saptamalarımız sonrasında başlıca akla gelebilenleri şöyle sıralayabiliriz: 

* İlkin, kuralları bilen değil uygulayan bireyler olmalı.  

* Yayalar, kaldırımdan yürümeyi alışkanlık haline getirmeli.  

* Yolun bir tarafından öteki tarafına geçişlerde trafikçe belirlenen kurallara kesinkes uyulmalı.  

* Yolu kapatmayıp inip bineceklere ve geçip arka tarafa gideceklere yol vermeli.  

* Sırt ve el çantalarının başkalarına dokunmamasına özen göstermeli.  

* Yolcular; iniş, biniş ve araç içinde kendisinden büyüklere yer verme inceliğini göstermeli. Toplum içinde nasıl davranış gösterileceğini bilmeli.  

* Yolcular; araçlarda yüksek sesle konuşmamalı, esnerken ağzını kapatmalı, koltukların uygun yerine oturmalı, başkalarını rahatsız edebilecek davranışlardan sakınmalı.  

* Telefonun nerede ve nasıl kullanılacağı iyi bilinmeli. Yüksek sesle başkaları rahatsız edilmemeli.  

* Uyuma davranışı göstererek ve gözleri telefona çivileyerek, yaşlılara yer vermek göz ardı edilmemeli.  

* Yolcular, sadece duraklarda inip binileceğini bilmeli.  

* Zaman kaybını önlemek için, ücretini ya da ücret yerine geçecek bilet ya da akbil önceden hazırlamalı.  

* Yürürken, iniş binişlerde ve dönüşlerde dikkati seferber etmeli.  

* Araç sürücüsü, temiz giyimli ve görünümlü olmalı.  

* Aracın ses ve görüntü aygıtından yayılan ses kimseyi rahatsız etmemeli.  

* Sürücü, bilet satışından kazandığı para hırsını aklın önüne geçirmeyerek, araca belirlenen sayının üstünde yolcu almamalı ve zamanında gitmeli.  

* Sollama yasağına kesin uymalı.  

* Sürücü, yolcuların önerilerine ya da düşüncelerine saygılı davranmalı.  

* Yayanın mağdur olduğu düşüncesinden hareketle; sürücü yayalara karşı hoşgörülü olmalı...  

Saymalar çoğaltılabilir. Önemli olan güzel ya da olumlu davranışları çoğaltmaktır. İşte o zaman insanlar, daha mutlu yaşarlar...  

*