İnsan doğasının karanlığında dolaşmak

Zeki Demirkubuz Dostoyevski’nin “Yeraltından Notlar”adlı romanından uyarladığı “Yeraltı” nda insanın doğasını sorgulamasını, ruhunun karanlığına açılmasını, orada yaşamasını anlatıyor. Romanın açılışındaki “ben hasta bir insanım, içim öfkeyle dolu, çekilmezim” cümlesi, sıradan  memur Muharrem’in dünyadaki varoluşunu tanımlıyor. İnsanlar ile kolayca ilişki kuramayan, kolayca kabalaşabilen, kırıcı olabilen bunları yaparken de içindeki öç alma duygusunu yeterince tatmin edememe sıkıntısı içinde kıvranıp duran bir insandır. “Tam anlamıyla kendisini anlama gücüne sahip bir kişi kendisine saygı duyamaz” şeklinde düşünen Muharrem en büyük öfkeyi çevresinde başarıyı ondan bundan çalıp çırparak yapanlara karşı duyuyor. Sanat ve edebiyat dünyasında yaratıcılığı ve özgünlüğü olmadan, başkalarının fikirlerini çalan insan türleri ile hesaplaşıyor memur Muharrem. Değişen, çıkarlarına göre davranan insanları insan sınıfına sokmuyor. Kendisine yönelttiği “ben kimim ?” sorusunu “sen kimsin?” şekline dönüştürüyor.
Sinemaya uyarlanması çok zor olan bu düşünceler silsilesini Demirkubuz serbest olarak yazdığı senaryo ile görselleştirmiş. Gri, kirli sarı ve kahverengi tonların boyadığı çarpıcı karelerde Muharrem karakteri tüm artı ve eksi karakter çizgileri içinde, araya mesafe koyarak yansıtmaya çalışmış. Romandaki tüm alt metinleri anlaşılır kılmak mümkün değil. Örneğin insanın aşağılanmaktan haz duyması, gerçeklerinden uzak yaşayan bu günün egosu şişik bireyleri tarafından nasıl anlaşılabilir ?

Kendi yeraltında yaşayarak yaşamı sorgulayan Muharrem karakterini Engin Günaydın, içte sıkışan ara sırada dışarıya patlayan bir enerji ile canlandırıyor. Anlaşılamayan, yalnız bir karakterde içe kapanıklığı ve saldırganlığı dengeli bir yorum ile oynuyor. Abartıdan uzak durmayı başarıyor. Son yılların en iyi oyunculuklarından birisi olduğu tartışılmaz.

Zeki Demirkubuz’un sanat dünyasındaki hırsızlıklara kızgınlığını en iyi dile getirdiği sahneler Muharrem ve eski dört arkadaşının meyhane muhabbeti oluyor. Yazdığı kitap ile ödül kazanmış Cevat ve dört arkadaşının trajikomik durumlarını, Muharrem’in öfkesi ile onların sıradanlığını kırıp dökmeye çalışması müthiş diyaloglar ve oyunculuklar ile yansıyor.

“Yeraltı” zor bir film.  Zor olduğu kadar özgün ve etkileyici. Sinemamızın son yıllardaki en iyi filmlerinden.

YERALTI
 YÖNETMEN VE SENARYO:ZEKİ DEMİRKUBUZ

OYUNCULAR: ENGİN GÜNAYDIN, NİHAL YALÇIN, SERHAT TUTUMLUER