İnsana hangi cezalar verilemez?

Suçlu insandan bahsediyoruz tabii ki ve de demokrasi ilkelerine bağlı adalet düzeninden.  Örneğin idam ettiğin zaman zaten verilemeyen cezanın anlamı kalmıyor da yine de idam ederiz ama bu cezaları veremeyiz.

En başta aç susuz bırakamayız. Nasılsa ölecek veya ölsün mantığıyla hareket edemeyiz. Hani denilebilir ki hapse atıyoruz hatta idam ediyoruz işkence de yapalım, aç susuz bırakalım… Böyle değil işte. Suçlu insanın bizlerden farkı kanunun kendisine verdiği cezadır. Ve de suçlu da olsa insan onuruna yakışmayan cezalar verilemez.

Aslında elimizdedir, her şeyi yapabiliriz ve işlediği suça göre her türlü davranışı hak etmiş olabilir. Aç susuz bırakmayışımızın amacı ölür de bizim verdiğimiz cezayı çekmez, adalet de yerine gelmez mantığı değildir; cezanın bile insani olması gerekir. Kız kardeşinle evleneceksin, sevdiğinden ayrılacaksın, babana küfredeceksin diyemeyiz mesela.

Öte yandan aç susuz bırakmak ceza değil işkencedir. Bırakın işkence yapılmasını verilen ceza dışında suçluya istemediği şeyleri de yapamayız. Zayıflamasını, sigarayı bırakmasını, az konuşmasını vs isteyemeyiz. İşlediği suça kızarak ceza ve işkence mahiyetinde iğrenç yemekler veremez, kötü elbiseler giydiremeyiz, soğukta oturmasını isteyemeyiz.

Suçluya hapishane kuralları çerçevesinde bazı yasaklar konabilir; suçlunun bazı şeylere uyması istenebilir ama bu, sağlık, güvenlik gibi gerekçelerle yapılır. Kişinin suçlu bile olsa doğal ihtiyaçları yasaklanamaz. Yıllardır hapishanelerimizdeki mahkûmlar cinsellikten mahrum ediliyorlardı. Son derece yanlış ve insanlık dışı bir şey. Şimdilerde bu konuda küçük de olsa adımlar atılıyormuş. Bu, sen suçlusun şeyini keselim demek.

Ama elbette bütün bunları vermeliyiz de şartlar gereği istendiği şekilde olmayabilir. Sonuçta sen mahkûmsun seni her gün karınla buluşturamayız. Her gün konser sinema olmayabilir; ya da ziyafet; hapishane imkânlarıyla yetinmek zorundasın. Ama bu kişi katil, baklava yemesin de denilemez.