İnsanda soyutlamanın evrimi

İnsanın tüm düşüncesel evrimleri gibi, soyutlama evrimi de, doğrusal, ardışık, homojen, tersinmez süreçlerle gelişmemiştir. (Bunların tersi olan süreçlerle nasıl geliştiğini başka bir yazının konusu olarak bırakıyoruz.) 

Örneğin insan türü, 1 sayısını, M.Ö. 3000 civarında icat etti ama 0 sayısını ancak 3.500 yıl sonra, M.S. 500 yılında icat edebildi. 

Bugün varlık 1’e, yokluk / hiçlik 0’a denk sayılıyor ama -1’e denk geln eksi varlık’ı bir tek Japon modern dansı olan butocuların ancak bir bölümü 1980’lerde (o da bilinçsizce olmak üzere) tasarlayabildi. Varoluşçuluğun babaları sayılan Heidegger’in veya Sartre’ın eksi varoluşu anlayabileceklerini hiç sanmıyoruz. 

İnsan evrimsel moment olarak genelde hala somut durumlardan öğrenir durumdadır. Yazının icadından 5.000 yıl sonra 7 milyarın ancak 1 mlyarı (o da belki) etkin okuryazardır. Bunu anlamak içn bulmaca çözümlerine ve Twitter metinlerine bakmak yeterli olur. 

Yazı, sözdilinin soyutlamasıdır. Yazı resimbirimlerle (piktogram) başladı, düşüncebirimlerle (ideogram) gelişimini sürdürdü. Tek başına anlamları olmayan harflerden oluşan alfabenin icadı, yazının icadından 1.500 yıl sonra mümkün oldu. Bugün hala yazıbirimlerle (morfem) sesbirimler (fonem) hiçbir dilde birebir örtüşmez. 

Mantık yazımı ve matematik notasyonu, yazının üzerne kurulmuştur. Aristo’nun ‘SaP’i bir cümlenin (Bütün A’lar B’dir) kısaltılmışıdır. Bu 2 notasyon, o 2 başlıkla ilgili üniversite bölümlerini bitirenler tarafından etkin okuryazar durumunda değildir; yani gevşek örüntünün 105. çıkarımını şak diye kimse yapamaz. Gödel’in ve Fermat’nın kanıtlanmalarını matematikçilerin % 99’u, belki daha çoğu anlayamuz durumda, bunu kendileri itraf ettiler, çünkü Fermat için 10 ayrı matematik dalında seyretmiş bir kanıtlama var ortada ve uzmanlık çağından çokdisiplinlilik çağına henüz geçemedik. 

Durum bu: Bir açmaz. 

Açar ne?: Yok. 

Bugün ve burada, Aristo-dışı mantık notasyonlarının hiçbir felsefe bölümünün müfredatına sokturamazsınız. 300 yıldır bilinen küsurlu türev, hiçbir kalkulus kitabında yer bulamaz. Dolayısıyla bu epistemolojik kritik eşik tüm insan türü içn tümelleşiyor ve söylem şu oluyor. 

Tüm soyutlamaları tasarlayabilen bir zihin, trans-, post-, meta-hüman’dır (insan-öte).