İNSANI, DÜZENİ ANLAMA SANATI

İNSANI, DÜZENİ ANLAMA SANATI

Doğrudur ya da yanlıştır bilemiyorum: Deigo Armando Maradona’ya atfedilen bir anekdot var:

“Evet, Papa’ya karşı çıktığım doğru. Neden mi? Vatikan’a gittiğimde oradaki çatıların saf altından olduğunu gördüm. Sonra da Papa’nın vaazını dinledim. Diyordu ki: Kilise yeryüzündeki fakir çocuklar için üzüntü duyuyor.

Külahıma anlat!”

Düzenin özünün çelişkisini bu denli güzel anlatabilen başka örnekleri kendimizden de verebilirim ama kimse hatalarının pat diye yüzüne söylenmesini istemez. Hele ki sahtekârlar dürüstleri çeşitli ayak oyunlarıyla ekarte etmişte, orada tarih tersten okunmadan hiçbir şey anlaşılmaz.  Çünkü mizansen ve oyunlar o denli mükemmelce sahnelenir ki; “dünyada hiçbir dinin kesinkes yasaklayamadığı kölelik ve cariyelik sistemini emperyalizmin ağababası Amerika ve İngiltere tarafından yasa yapmak suretiyle kaldırır. Kimse sormaz, niye diye!”  Koskoca İslam medeniyeti gelir, cennette huriler konusunda takılır kalır. Demek ki tek hedef o mudur? Cinsellik dünyevi bir şey, doğru. Hatta belki de diğer canlı türlerine göre anlamsız olmakla beraber, en çok zevk veren şeyler sıralamasında hedef olarak seçilmesi, zenginlik ve makam dürtüsünün arkasında yatan en güçlü motivasyon kaynağı olması diğer canlılar için ve doğal dünya düzeni açısından son derece anlamsız, belki de işkence olması insan tersten okunmadığı sürece pek anormal sayılmaz. Hele ki bizim toplumda “Matild Manukyan” Hanımefendi’nin son derece saygıyla anılması, defalarca vergi rekortmeni olması buna mukabil, kendi kendini muhafazakâr sayanların vergi affı bekleyerek nice ömürler devirdiği, kendini "modernist" diye tanımlayanların Fransa’da vergi rekortmeni, Türkiye’de ise vergi sildirdiği bir toplumda fazla sert eleştiri, eleştiriyi yapan için pek de hoş olmayacak neticelere varan sonuçlar yaratabilir. Öte yandan, dünyada kendisi üretmediği halde fikir sahibi olabilecek ve bunu arkasında maddi bir güç merkezi olmaksızın kendini kendi kendine var edemez. Nice ulema, nice din adamı bu dünyadan gelip geçmiştir; kabul etmek gerekir ki mevcut nizam ile kavga eden kişi ne kadar doğru söylerse söylesin, sözünün önce tonu, sonra da söze sebep olan şeyler ortadan kaldırılır. Ne dediğimi mezhep büyük mezhep imamlarının hayatı daha iyi açıklayabilir. Bir fikir adamının yatarak fikir adamı olamayacağı açıktır. Başkasının yardımı ile yaşayan birisinin de güçlü fikirlerinin olması beklenmemelidir. Dünyada son yüzyılda en çok filozof yetiştiren toplumlardan biri Fransa’dır. Buna mukabil, filozoflarının bu denli çok oluşu, Atina dönemi filozoflarına benzer. Kölelik düzeninde, seçkinler, askerler, köleler sınıfının olduğu toplumda bir insanın elbette tok mideyle düşünmesi daha kolaydır. Düşünmek, fikir sahibi olmak, fikri yayma ayrıcalığından ziyade gücü, Afrika’daki “kesik ellerin” dedelerinin, ya da Atina’da efendisine gün boyu yelpaze sallayarak (klima yoktu o zamanlar) efendisini serinleten bir kölenin haddine değildir. Türk Dünyasının gelmiş geçmiş en büyük filozofu olan Nasreddin Hoca yerine halkın içinde değil, halkın üstünde olan örneklerin yüceltilmesi de takipçilerini legalleştirmesi, normalleştirmesi bakımından anlamlıdır.

Maradona kendi dünyasındaki çelişkiyi, eğer doğruysa en keskin, en sert şekilde eleştirmiştir.  Düzen değişmiş midir? Elbette değişmez, görünmez elbise satan, zevk simsarlarının, soyut duyguların tatmininin sonsuz açlığının arttıkça arttığı bir düzende sinek vızıltısından öte bir şey değildir.

Bir insan, bir toplum hem çok dindar hem de çok zengin ancak çok çalışması koşuluyla olabilir. Bunun sakıncası elbette yoktur. Para maddi bir üretim, ticarete karşılık geldiğinde bir sorun da olmamalıdır. Olamaz. Ortada üretim olmaksızın çok büyük para ve güç ne anlama gelebilir? Cevabı basit, kendisi üretmediği halde zenginleşen bir bünye bu dünya düzeninin özünü oluşturur.