Internet gazeteciliğinde alıntı, link ve etik

Internet’te bir gazetede yayımlanan habere veya köşe yazısına ulaşmak istediğimizde çok sayıda adreste aynı yazıyı buluyoruz.

ÖRNEK 1

Milliyet Gazetesi’nde bugün yayımlanan bir yazının Internet dünyasındaki yayılmasını izledim.

Can Dündar’ın yazısının başlığından “Artuklu Üniversitesi’nden ürpertici rapor” bölümünü aldım ve Google’da aradım (1).

Saat 19:45’de 28 ayrı adreste bu başlığın kullanıldığını buldum. Milliyet’in çeşitli adreslerindeki linklerini ve aynı siteden olanları çıkartınca 14 farklı adres kaldı.

Bu 14 adreste Can Dündar’ın yazısının nasıl yayımlandığını saydım:

7 adreste yazı Milliyet’ten alınmış ve aynen kopyalanıp Can Dündar’ın adı altında yayımlanmış.
5 adreste başlık verilip Milliyet’teki orijinal adrese link verilmiş.
1 adreste Milliyet’te orijinal adresteki yazı, sayfa içinde otomatik açılıyor.
1 adreste Can Dündar’ın yazısının kısa bir özeti verilmiş.
Yani yazı hala tazeyken 7 Internet sitesi bu yazıyı aynen kopyalayıp yayımlamış.

ÖRNEK 2

Can Dündar’ın bir önceki yazısı “Dünyaya borcunu ödemek” başlıklı yazısının başlığını Google’da aradığımda 48 link buldum. Ancak bu başlık başka yazılarda da çıktığı için alıntı konusunda örnek oluşturamadı.

ÖRNEK 3

Can Dündar 19 Mayıs günü “O öldü, utanıyor musunuz şimdi?” başlıklı bir yazı yayımlamıştı. 4 gün sonra başlıktan “utanıyor musunuz şimdi” bölümünü Google’da arayınca 16, 400 kez buldu. Bunun ne kadarı link, ne kadarı alıntı, ne kadarı tam kopya saymak çok zor.

EN DOĞRUSU

Gazetelerde yayımlanan yazılar ve haberlerin diğer sitelerde yayımlanması etik açıdan değerlendirilmeli ve tartışılmalıdır. Bu konuda yasal düzenlemelerin yapılması gereklidir.

Bunun en doğrusu güncelliğe göre paylaşmaktır. İlk yayımlandığı gün, haberler için haberin başlığını yazmak ve haberin orijinal kaynağına link vermek en doğrusudur. İmzalı yazılar için, ilk yayımlandığı gün yazar ve yazının başlığı ile orijinal adrese link vermek en doğrusudur. Belki makul ölçüde bir özet yeralabilir.

Haberler ve yazılar güncelliğini yitirmeye başladığında daha uzun alıntılar sözkonusu olabilir ancak, tamamen kopyalama hiçbir zaman yapılmamalıdır.

Bu doğrular, haberi kaynağına ve yazının sahibine saygının gereğidir.

(1) Can Dündar: Artuklu Üniversitesi’nden ürpertici rapor: “Katliamlar sürebilir” (Milliyet, 23-5-2009): http://www.milliyet.com.tr/Yazar.aspx?aType=YazarDetay&ArticleID=1098007&AuthorID=75&Date=23.05.2009

Ankara, 23 Mayıs 2009