İş arayanlara tüyolar...

İş arama süreci aslında üniversitede ek ders olarak okutulmalı bence. Hele bu devirde artık iş aslanın ağzında olduğu için daha da önem kazandı. Nasıl iş aranır? Nasıl özgeçmiş yazılır? Görüşmeye giderken nasıl giyinilir? Kendini nasıl anlatmalısın, sorulan sorulara ne gibi cevaplar vermelisin? İK uzmanları nasıl teknikler kullanıyorlar? Sorulan soruların kaçı gerçek, kaçı taktiksel? Bunları anlayabilmek ilk başlarda bana da çok zor geliyordu. Hele ki üniversiteyi bitirdiğim yıl yaptığım ilk iş görüşmesi sonrası girdiğim işimde 7.5 yıl çalıştığım düşünülürse, 2002 yılında ilk işimden ayrıldığımda görüşmesi tecrübemin ne kadar az olduğunu anlayabilirsiniz. O dönemde nasıl iş aranacağını bile bilmiyordum. Danışmanlık şirketlerinden ve internetteki iş arama sitelerinden haberim bile yoktu. Sadece gazetelerin İK eklerini biliyordum. O da eve gazete alındığı için. Yoksa ilgi alanıma hiç girmemişlerdi! O tarihten sonra benim için farklı bir süreç başladı. Öncelikle özgeçmiş nasıl yazılır onu öğrendim. İlk yazdığım özgeçmişimle bugünkü özgeçmişim arasındaki inanılmaz fark var! Yani yıllar içinde kendimi bayağı geliştirdim!

Daha sonra iş arama sitelerine özgeçmişimi bıraktım. Bu çok sıkıcı bir süreç çünkü her sitenin ayrı bir formatı var. Tüm bilgileri hepsine ayrı ayrı girmek gerekiyor. Sadece internet sitelerine özgeçmişinizi koymak yeterli değil çünkü bu siteler genellikle orta seviye işler için eleman arıyorlar. Üst düzey yöneticilikle ilgili bir iş arayışı içindeyseniz bu tip sitelerde kendinize uygun pozisyonlar bulamayabilirsiniz. Bu durumda ise danışmanlık firmalarına özgeçmişinizi göndermeniz ve telefonla arayıp kendinizi tanıtmanızda fayda var. Hatta mümkünse hangi danışmanlık firmalarının hangi sektörlere ve müşterilere hizmet verdiğini bilmenizde fayda var. Böylece kendi sektörünüzle ilgili olanlarla görüşüp diğerleriyle boşuna vakit kaybetmemiş olursunuz.

Tabii bugün içinde bulunduğumuz kriz ortamında bunları yapmanız bile yeterli olmayabilir. Eş-dost-akraba çevrenizi devreye sokmanızda büyük fayda olduğunu düşünüyorum. Eskiden birlikte çalıştığınız kişileri bir gözden geçirin, hepsini tekrardan arayın, hatırlarını sorun. Değişik firmalarda çalışmaya başlamış olabilirler. Böylece şansınızı artırmış olursunuz.

İş arama ile ilgili kendi tecrübelerimden öğrendiğim birkaç tüyoyu sizlerle paylaşmak istiyorum. Tabii uygulayıp uygulamamak size kalmış…

1- İş arama sürecini belli bir plan ve program çerçevesinde yapın. Öncelikle varsa özgeçmişinizi bir gözden geçirin, yoksa hazırlayın. İngilizce biliyorsanız bir de İngilizce özgeçmiş hazırlayın. CV’niz yazarken mümkün olduğunca sade ve anlaşılır olmasına özen gösterin. Uzun cümleler yerine maddeler halinde olmasına gayret edin. Şirketinize kazandırdığınız ölçülebilir kazançlar varsa onları belirtin. Örn: “2007 yılında ürün sorumlusu olduğum x model araçların satışları bir önceki yıla göre %25 artış gösterdi” veya ”Son bir yıl içerisinde, bayilerimizin servislerine giren günlük ortalama araç sayısı 10’dan 13’e çıktı” gibi.

2- Öncelikle arayabileceğiniz tanıdıklarınızın listesini çıkarın. Tanıdıklarınızı arayıp, işe ihtiyacınız olduğunu söylemekten çekinmeyin. Sizi en iyi onlar tanıdığı için tavsiye etme ihtimalleri de daha yüksektir.

3- İşsiz olduğunuz için utanmamalısınız. İş hayatında hemen herkes bir veya birkaç kez işsiz kalmıştır. Bunda utanılacak bir şey yok. Bunun nedeni, ekonomik kriz de olabilir, üst düzey yöneticinizin sizi kıskanması veya size mobbing yapması da olabilir. Hatta birçok bayanın başına gelmesine karşın maalesef sakladığı gibi erkek yöneticilerin tacizine uğramış da olabilirsiniz. Türk toplumunda kadınların çoğu böyle bir durumu açıklamaktan çekiniyor çünkü ailelerinin veya eşlerinin onların çalışmasına izin vermemesinden çekiniyorlar. Ama bu tip durumlar saklandığı sürece bu tip insanlar tacizlerine devam edeceklerdir. Bunu da unutmamalıyız.

İş yerinden ayrılırken haksızlığa uğradığınızı düşünüyorsanız bile buna takılıp kalmayın. Birçok arkadaşım işsiz kaldıklarında müthiş bir aşağılanma ve gurur kırıklığı yaşadılar. Kendilerine yapılan haksızlığı unutmaları uzun bir süre aldı. Tabii ki size karşı bir haksızlık yapıldıysa bunu unutun demiyorum. Gerekiyorsa kanuni hakkınızı da kullanın ama buna katılıp kalmayın ve yolunuza devam edin.

4- İş görüşmesine çağrıldığınızda o iş hemen oldu diye düşünmeyin yoksa hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Unutmayın ki iş görüşmelerinin birçok aşaması vardır. Bunların hepsini sabırlı bir şekilde beklemelisiniz. Bir yerden haber beklerken başka yerle görüşmemeliyim diye düşünmeyin. Kimin size ne zaman cevap vereceğini bilemezsiniz. Burada bir örnek vermek istiyorum: 2002 yılında işsiz kaldığımda bir firmayla görüştüm, her şey çok iyi giderken yurtdışı kaynaklı bir nedenden dolayı tıkandık. Başka bir yerde çalışmaya başladım. Tam 1.5 yıl sonra aynı firma beni aradı ve ilk teklif ettiklerinden çok daha iyi şartlarla bana iş teklif ettiler. O teklifi kabul ettim ve o firmada 5 yıl çalıştım.

5- Görüşmeye gitmeden önce mutlaka firma ile ilgili olarak web üzerinden veya tanıdıklarınız varsa onlara sorarak araştırma yapın. Bu firmaya siz nasıl faydalı olursunuz onu düşünüp de gidin.

6- Peki görüşmeye giderken dış görünüşümüz nasıl olmalı? Nasıl giyinmeliyiz? Bu sorunun cevabı görüşmeye gidilen pozisyona, firmaya göre değişse de işin garanti olması için en uygunu bayanlar için siyah pantolon veya etek-ceket takım, içine beyaz veya mavi gömlek, çok yüksek olmayan topuklu ayakkabılar, özenle taranmış veya toplanmış saçlar, çok hafif bir makyajdır. Erkekler için de yine koyu renk takım elbise içine açık renk gömlek en uygunu. Birinci görüşmede zaten nasıl bir firma olduğunu görür, ikinci görüşme için daha fazla bilgi sahibi olursunuz. Gerekiyorsa bazı detaylarla kendinizi farklılaştırabilirsiniz. Çok abartılı giyinmek veya makyaj yapmak olumludan çok olumsuz etki yaratabilir. Görüşmelerde giyiminizden ziyade konuşmanız ve tecrübelerinizi ön palan çıkarmalısınız.

7- Şimdi bazı firmalar görüşme sırasında çeşitli teknikler kullanıyorlar. Bu tekniklerin amacı sizin sabrınızı, sinirli olup olmadığınızı, hırsınızı ölçmeyi amaçlıyor. Tufaya gelmeyin, her söylenene atlamayın. Cevap vermeden önce bir-iki saniye vereceğiniz cevabı düşünün. Örneğin şöyle bir soru gelebilir: “Az önce söylediğime sinirlendiniz gibi geldi bana, sinirli bir insan mısınızdır?” bunun bir taktik olduğunu bilmiyorsanız bir anda panik olabilirsiniz. Hatta gerçekten sinirlenebilir ve asabi bir şekilde cevap verebilirsiniz. Bu görüşmenizin bundan sonraki akışını etkileyebilir. Tavsiyem böyle bir durumda sakin olun ve “Hayır sinirlenmedim, kolay sinirlenen bir insan değilimdir” deyin.

8- Görüşme sırasında ukala tavırlar sergilemeyin ama doğru bildiğinizden de şaşmayın. Karşınızdaki sizi test etmek için söylediğinizi sorguluyor olabilir. Bir şeyden emin değilseniz söylemeyin. Eminseniz de yanardöner bir tavır sergilemeyip değiştirmeyin. Bir sorunun cevabını bilmiyorsanız tahminde bulunmayın, açıkça “bu konuda yeterli bilgi sahibi değilim, ama arzu ederseniz araştırıp ikinci görüşmede size bilgi verebilirim” deyin.

9- Görüşmelerin hepsi iyi geçti size teklifte bulundular ve kabul ettiniz. Peki bağlı olacağınız yönetici hakkında araştırma yaptınız mı? Eğer bu kişiyle görüşmediyseniz bile mutlaka ismini öğrenin ve hakkında bilgi almaya çalışın. Çalışılması zor birisi olabilir. Eğer bu kişi hakkında gerçekten olumsuz şeyler duyduysanız bir kere daha düşünmenizi tavsiye ederim.

10- Aynı görevde sizden önce çalışan kişiyi öğrenebilirseniz ondan bilgi almanız en sağlıklısı olur. O kişinin neden işten ayrıldığını bilirseniz, nelerle karşılaşacağınızı da az çok kestirebilirsiniz. Eğer o sırada işsizseniz her şeyi göze alıp teklifi kabul edebilirsiniz ama eğer bir yerde çalışıyorsanız istifanızı vermeden önce iki hatta üç kez düşünün. Sonradan çok pişman olabilirsiniz.

İş arayan herkese başarılar dilerim. Umarım verdiğim tüyolar az da olsa işlerine yarar.