İş hayatında stres yönetimi

Yaşadığımız dönem itibariyle hayat stresli ve pek çok şey strese neden olabiliyor. Doğan Cüceloğlu’ na göre stres, "Bireyin fizik ve sosyal çevredeki uyumsuz koşullar nedeniyle, bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayrettir" (Cüceloğlu, 1994: 321).” Diğer yandan başka bir tanımda stres “Genelde olumsuz bir durum olarak algılanan stres, araştırmacı ve bilim adamlarına göre; kısaca bireyin, tehdit edici çevre özelliklerine göre karşı gösterdiği bir tepki.“  (Steers, 1981) olarak geçiyor.

Bu iki ayrı tanımda gördüğümüz üzere stres; Olumsuz durumların sonucundaki ruhen, fiziken verdiğimiz tepki, aslında hayatın da akışını bozuyor. Dengesi bozulan hayatımızın tekrar normal düzende olması için emek, çaba ve enerji sarf ediyoruz. Olumsuz, alışık olmadığımız bu ortamda yaşadığımız ruhen ve fiziken yorgunluğu, gerginliği ve olumsuz düşünceleri vücudumuzun buna verdiği tepki olarak da düşünebiliriz.

Hayatta çeşitli maddi – manevi sebeplerden stres yaşarken diğer yandan da iş hayatında da stres yaşıyoruz. İş yükünün fazla olması, kapasite üstünde ve altında iş yapmak, olumsuz çalışma ortamı, çalışılan işten keyif almamak, yöneticinin liderliğe uymayan davranışları veya çalışma arkadaşlarının davranışları.  Herkes farklı ve stresi yaratan etkenler de bu yüzden farklı olabilir.

İş Hayatında Stresin Sebepleri Nelerdir?

İş hayatında stresin sebebi çalışanın kendisi olduğu gibi işverenle ilgili konular da olabilir. İşveren kaynaklı stresin çözümlenmesi için “İnsan Kaynakları ve Yönetim” birimlerinin özenli çalışması gerekiyor. Belki sorun tamamen ortadan kalkmaz ancak olabilecekleri en aza indirebilir.  Çalışanların olabildiğince refah içinde çalışmasını sağlamak işverenin görevidir.

Görevlerde Belirsizlik: Kısaca belirtirsek; çalışanın görev tanımının ve iş amaçlarının belirsiz olması, bir müddet sonra iş tatminsizliğine ve devamında gerginliğe dönüşebilir. Rollerin, görevlerin, iş tanımlarının olabildiğince net olması gerekir. Her işi yapsın demeyle işler yürümüyor maalesef

Görevlerin Çatışması: Çalışanın sahip olduğu birden farklı görevi varsa ve farklı yerlerden gelen, birbiriyle çakışan görevler ve eğer ki öncelikler de aynıysa, çalışanı strese sokabilir. Çalışanlar, yönetim tarafından doğru yönlendirilmeli ve görevler niteliklere göre delege edilmelidir.

Ücret ve Yan Haklar: Çalışanlar arasında adaletsiz maaş-yak hak dağılımı, maaşların zamanında yatmaması, düşük zamlar çalışanları strese sokabilir. Yönetimin bu konuda olabildiğince hassas, özenli olması gerekir. Bu süreçte yapılan yanlışlar işveren markanızı da zedeleyebilir. İK süreçlerinizin iyi yapılandırılması gerekir.

Kişiler Arası Çatışma: Çalışanın üstleriyle veya çalışma arkadaşlarıyla yaşadığı geçimsizlik, olumsuz ilişkiler, gerginlikler en ufak sözlü atışmalar bile strese sebep olabilir. İletişim becerileri ile birlikte, çeşitli yetkinliklerin tüm organizasyonda geliştirilmesi gerekir.

Sorumluluklar: İş süreçlerinin ve çalışanların sorumluluğunu almak ve hedef baskısı ile işi yönetmek stres sebebi olabilir. Özellikle yöneticilerin sorumlulukları daha fazla olduğu için daha yoğun stresle mücadele etmeleri gerekmektedir. Verilen ek sorumluluklar, “görev” olur ise; organizasyonun yapısına göre revize edilmeli.

Kararlar: Sorumluluklar dâhilinde, verilen kararların büyüklüğü stres sebebi olabilir. Özellikle çalışanlarla ilgili verilen kararlar ve sonuçları, stres yaratırken, bu kararların sonucu, yine çalışanları da etkileyebilir.

Güven: Çalışanların, işi kaybetme korkusu, özgüvenin düşmesiyle birlikte stres yaratabilir. Çalışan işten çıkarılma korkusuyla yaşamak yerine, gitmeyi tercih edilebilir.

Yönetim Tarzı: Şirketin hiyerarşik yapısı ile birlikte yönetim tarzı da stres kaynağı olabilir. Organizasyon şemasında, yukarı çıkıldıkça kullanılan kontrolsüz güç, çalışanlar üzerinde gerginlik yaratabilir. Çalışanlara sergilenen ezici, sert davranışlar stres yaratır ve iş performansının düşmesine ve ayrılmalara sebep olabilir. Performansın düşmesi ve ayrılmalar birer maliyet sebebidir. Düşen karlılıkları sorgularken bu detayları dikkate almalısınız.

Çalışma Ortamı ve Şartları: Çalışma ortamı, işyeri düzeni, hava koşulları, aydınlanma, ısı, gürültü gibi fiziki şartlar çalışanlarda stres yaratabilir. İşverenin çalışma şartlarını iş güvenliğini ve çalışanların fiziki-psikolojik durumunu da göz önünde tutacak şekilde hazırlaması gerekmektedir. Aşırı sesli, sıcak vb. Olumsuz şartlarda çalışmak kişileri gerebilir. Düşen performansla birlikte iş süreçlerinde kayıp yaşanabilir.

Yoğun İş Yükü:  Çalışanların sahip olduğu becerilerin üstünde ya da altında yetkinlik gerektiren işlerde, yoğun tempoda çalışmak, işin olması gerektiği niteliklerde bitirme kaygısı ile birlikte stres yaratır. Yetkinliklerin altında verilen işler de çalışanı sıkabilir. Niteliklere göre insani boyutlarda iş vermek gerekir. Kişi ne kadar istekli olsa da bir müddet sonra yorulacaktır.

Zaman Yönetimi: Çalışanın zamanı nasıl değerlendirdiği ile birlikte stres ortaya çıkabilir. Ayrıca gerçekle örtüşmeyen, işe ilişkin zaman hedefleri de çalışanları strese sokabilir. Zaman hedeflerinin gerçekleşebilir olması, çalışanları motive eder.

Kariyer Hedefleri: Çalışanların kariyer hedeflerine ulaşamaması da strese sokabilir. Çalışanların kariyerleri ile ilgili beklentilerinin sağlanamaması, çalışanlarda strese sebep olabilir. Adaylara başından, terfi süreçlerinin nasıl ve ne olacağı çok net aktarılmalı ve kariyer beklentileri olabilecek çözümlerle karşılanmalı.

Tüm bu sebepler gözden geçirilerek, işyerinde, iş süreçlerinde yapılacak iyileştirmelerle birlikte çalışanlara verilebilecek çeşitli hak ve eğitim-danışmanlık gibi çalışmalarla iş yerinde stres azaltılabilir.

Yönetim, işveren markasını korumak, verimlilik ve performansı düşürmek istemiyorsa, mutlaka yapması gerekenler vardır. Ayrıca, İşverenin ve İK’ nın da tüm çalışanları teker teker memnun etmesi de mümkün değildir. Sürekli iyileştirme ve geliştirme çalışmaları ile standartlar oluşturulabilir ve çalışma şartlarına göre adaylar seçilebilir. Yukarıda sıralanan olası stres sebeplerine yapılacak çalışmalarla çalışan bağlılığı, performans ve verimlilik artırılarak işveren markasının da değer kazanması sağlanır. Çok ufak dokunuşlar, büyük etkiler bırakabilir.

Çalışma hayatında ilerlemek ve gelişmek için orta seviyelerde stres, faydalı olabilir. Konfor alanından çıkarak, kendini geliştirmek isteyen kişilerde, stres zorunlu olarak yaşanır ve kişilerin gelişimlerini sağlar. Öğrenme ve gelişme ortamlarında az stres faydalıdır, performansın artmasını sağlar. Kişi başarı hedefiyle sınırlarını zorlar ve bu esnada öğrenir, gelişir.

Çalışma hayatında yoğun stres çalışanların psikolojisine zarar verebilir. Aşırı stres ruhsal ve fiziksel rahatsızlıkları ortaya çıkardığı gibi performans düşüklüğüne, çalışanların işten kendilerini geri çekmesiyle kaynak maliyetine sebep olabilir. Ayrıca verimlilik de azalmaktadır.  Uzun süreli yaşanan stres çalışanların devamsızlıkla birlikte işten ayrılmalarına neden olabilmektedir. Çalışanların farklı bağımlılıklar göstermesi diğer bir sonuçtur. Aslında pek çok açıdan işveren zarar görmektedir.

Çalışanlar Stresle Nasıl Baş Edebilir?

Günlük iş operasyonları, hedefler, yapılacak işler, müşteriler vb. derken iş günleri yoğun geçebiliyor ve hata iş-özel yaşam dengesi bozulabiliyor. Kısa sürelerde kaliteli iş çıkarma, prim hedefleri, müşteri ziyaretleri gibi farklı işler için de ek baskı sebepleri ortaya çıkabiliyor. Tüm bu ve benzeri sebepler bir araya geldiğinde iş hayatında stres kaçınılmaz olabiliyor. İş-özel yaşantınıza yapacağınız ufak müdahalelerle kendinizi stresten uzak tutabilirsiniz.

• Hayır demeyi öğrenin, ekstradan iş yükü almayın.
• Daha fazla kazanmak çok iyi ama önceliğiniz ihtiyaçlar ve gereklilikler olsun. Yaşam standartlarınızın fazlası tercih olur.
• İşlerinizi planlayıp, acil-öncelik vererek yapmaya çalışın. Çalışma ortamınızı da düzenli olsun.
• İşlerinizi pratikleştirecek teknolojik çözümleri kullanın
• Sevmediğiniz işleri, enerjinizin yüksek olduğu saatlerde yapın.
• Sorunları çözmek için açık iletişim kurmaktan çekinmeyin. Sorunları zamanında bildirmek işinizi kolaylaştırabilir.
• Pozitif olan iş arkadaşlarınızla sosyalleşin. Diğerleri ile sadece iş ilişkisi sınırlarını koruyun.
• İşinizin hareketlilik durumunun tersine göre hareket edin. Örneğin; oturarak çalışan birisi arada kısacık yürüyüşler yapabilir. Kısa süreli egzersizler sizi rahatlatabilir.
• Beslenmenize ve uykunuza özen gösterin.(Günlük 7 saatlik uykunuzu mutlaka alın.)
• Sizi geren, strese sokan zayıf yönlerinizi ve becerilerinizi tespit edip, geliştirmeye çalışın.
• Kendinize özel vakit ayırıp, sevdiğiniz şeyleri yapın.
• Olmuyorsa vardır bir sebebi. Çok üzerinde durmayın ve bir sonra ki işe devam edin.
• Kendinize haksızlık da yapmayın, başkalarının hakkına da girmeyin. Kendinize pozitif söylemlerde bulunun ve kendinizi başarılarınızla ödüllendirin.
• İş arkadaşlarınız da hata yapar affedin, uzatmayın ve olayları kişiselleştirmeyin.

Gülümseyin hep gülümseyin.  En güzeli :)

Buda Benden Olsun

Oğuz’um Mira’m sizlerde kendinize göre stres yaşıyorsunuz ama iyi mücadele ediyorsunuz. Her şey çok güzel olacak. Hayallerimizden vazgeçmeyeceğiz değil mi? Kuzucuklarım, sizi çok ama çok çoooook seviyorum.

KARİYERİNİZ PARLASIN

Kurumsal ve bireysel danışmanlık talepleriniz için esra@cvcheckup.com e-posta adresinden iletişime geçebilirsiniz.

ESRA KEMER

Kariyer Gelişim Koçu ve İnsan Kaynakları Danışmanı

Linkedin : Esra Kemer

Instagram : Esra__kemer

Facebook : Esra Kemer - CVCheckup