İstanbul'u da ağına katan "köstebek" öyküsü...

Türlü oyunların sergilendiği, insan hayatının hiçe sayıldığı ‘Ajanlar Dünyası’nın en büyük korkusu, şirketi içten içe kemiren ‘köstebek’lerdir. Dışa karşı dalavereler çevrilirken iç çekişmelere de sahne olan bu sistemdeki yozlaşmışlığın temsilcisi köstebekler, farklı işlenişlerle, sinema dünyasında da vazgeçilmez malzeme olarak çıkarlar karşımıza. İşte haftanın iki ajan filminden biri olan TINKER, TAILOR, SOLDIER, SPY/KÖSTEBEK böylesi bir örnek…

1973 yılında, MI6 olarak adlandırılan ve ‘Sirk’ kod adını kullanan İngiliz Gizli İstihbarat Servisi(SIS) çevresinde gelişen anlatımda, örgütün bir yandan ilerleyen dünya düzenine ayak uydurmaya çalışması bir yandan da ülkesi üzerinden CIA içine sızmaya çalışan Rus ‘köstebek’ arayışına girişi sergilenmekte. ‘Kontrol’ adıyla bilinen başkan, satranç taşlarıyla saptadığı ‘köstebek’ adaylarının arasından çürük elmayı bulmaya çalışırken kellesinin peşine düşenlerin kurbanı olur. ‘Sirk’in tepesindeki köstebek rahatlayan ortamda faaliyetlerini sürdürmeye başlar. Ancak devreye sokulan ‘Büyücülük Operasyonu’nun maddi yüküyle tetiklenen devlet kademeleri, görünenin perde arkasını araştırmaya girişmesi hesapta yoktur. Böylece ‘Sirk’ten uzaklaştırılan Smiley’ye de, kendisinden bile şüphelenen, patronunun hayatına mal olan köstebeği bulma yolu açılır.

32 yıl önce televizyon dizisi olarak izleyici karşısına çıkan TINKER, TAILOR, SOLDIER, SPY/KÖSTEBEK soğuk savaşın hüküm sürdüğü yıllara ait bir öykü. John le Carré’ninçok satanlar listesindeki aynı adlı kitabından uyarlanan yapım, ‘Let The Right One In/Gir Kanıma’ filmiyle ‘arthouse’ korku türüne başarılı bir örnek kazandıran yönetmen Tomas Alfredsonsayesinde sihirli bir hal almış! Soğuk İngiliz atmosferinde, aynı oranda soğuk oyunculukla buz gibi bir hava yaratmayı başaran yönetmenin ortamı ısıtan ve çekici kılmak için yararlandığı faktörler, Alberto Iglesias’ın müziği ve İstanbul’dan görüntüler… Sarayburnu ve Karaköy sahneleriyle renklenen; Türk lokantasındaki et parçalama sahnesiyle güldüren; hayli vahşi cinayet sahneleriyle tiksinti yaratmayı başaran TINKER, TAILOR, SOLDIER, SPY/KÖSTEBEK, arka planda göze çarpan kapıdaki‘The Future is Famela’ yazısıyla da kadınların gücüne dair mesajını vermekte!

‘Kimseye güvenme. Özellikle de sıradan görünenlere’diyen yapım, övgülerle yüceltilen İngiliz istihbaratının aslında küçük yemlere tav olacak derecedeki zafiyetini gözler önüne serip soğuk savaş yıllarında KGB’nin MI6 başta olmak üzere CIA ve diğer batılı ajanlarla nasıl oynadığını resmetmekte. Savaşın siperlerdeki askerlerden istihbaratlara taşındığında devlet hazinelerinin de devreye girdiği ve nükleer başlıklara para harcamaktan çekinmeyen siyasilerin istihbarat için bir ev kirasını dahi çok gördüğü gerçekleri, İngilizlerin rutine dayalı yaşamlarından duygulardan yoksun ve alabildiğine yalın anlatılmakta.

Sanat ve görüntü yönetmenliğindeki mükemmellikle devleşen prodüksiyonda, seyirciyi mesafeli duruşlarıyla filmin içine çeken karakterler, ajanlar dünyasındaki düzeni uzun fakat sıkmayan bir dille aktarıyor. Başarılı yönetmenlikle birbirine bağlanan olaylar örgüsü, filmin adından beklenen karmaşayı seyir anında yaşatmıyor. Bacadan sınıfa giren baykuşa karşı uygulanan şiddet sahnesi ve sonrasında öldürülen hayvanın sınıf duvarına asılması gibi ayrıntılarla ajan doğasına değinen öyküde, en büyük meziyetin ‘iyi gözlemcilik’ olduğu da vurgulanıyor. Satranç taşlarıyla yürütülen akıl oyununda, kadın-çocuk-aşk konularına göz ucuyla değinilmesi de ihmal edilmemiş. Detaylara önem veren yönetmenin elinde bir ajan klasiğine dönüşen ve sonucuyla akıllarda soru işaretleri bırakan TINKER, TAILOR, SOLDIER, SPY/KÖSTEBEK, aksiyondan uzak bir ‘köstebek’ filmi!

Anibal Güleroğlu http://www.sinematur.com