İstanbul'un ulaşımı

Sanırım bir dergide okumuştum çok iddialı ve ilginç gelmişti bana, bir insanı en çok depresyona sokan ilk dört kavramı şöyle sıralamıştı. 1- Birinci derece akraba ölümü, 2- Eşten ayrılma, 3- İşten ayrılma, 4- Trafik.

Dünyanın önde gelen navigasyon şirketlerinden TomTom, İstanbul’u Avrupa'nın en yoğun trafiğine sahip birincisi, dünyanın ise en yoğun trafiğine sahip ikinci şehri ilan etti. Durum bu ahvaldeyken Trafik, özellikle İstanbul trafiği çok önemsenmesi gereken bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Şimdi bu sorunu irdeleyelim biraz.

İstanbul’un mevcut ulaşım alt yapısı ve mevcut toplu taşıma sistemleri planlı, düzenli ve etkin bir şekilde kullanılmadığı için; trafikteki sorunlar artan araç ve yolcu sayısına göre katlanarak artmaktadır. Bu durum kentte yaşayanların yaşam kalitelerinin giderek düşmesine neden olmaktadır. İstanbul için geçerli olan bu sorun, iki yaka arasındaki ulaşımı da önemli ölçüde etkilemektedir. Toplu taşıma bireysel taşımacılın ağırlıkta olması, sabah ve akşam saatlerinde köprü geçişlerini dayanılmaz bir işkenceye dönüştürmektedir. İki yakayı birbirine bağlayan köprüler üzerindeki trafik, günlük trafiğin %11’ini oluşturmaktadır. Boğaziçi köprüsünden geçen araçların %90’ı Fatih Sultan Mehmet köprüsü üzerinde ise yaklaşık %86’sı özel araçlardan oluşmaktadır. Köprüler üzerinden geçen özel araçların yaklaşık % 90’ı yolcuların ise % 40’ını taşımaktadır. Bu durum köprülerdeki trafik yoğunluğunun en temel nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sonuçlar bize gösteriyor ki köprüler insan taşınması yerine, taşıtların taşınmasına hizmet etmektedir.

İstanbul Kent içi ulaşımında verilere bir bakarsak;

Karayolu taşımacılığında dağılım; İETT 12,37, ÖHO % 9,90, Otomobil % 34,56, Dolmuş % 0,53, Minibüs % 17,67, Taksi 2,65, Servis Oto  % 14,14 olup,

Raylı sistem taşımacılığındaki dağılım, TCDD % 1,10, Hafif Metro (LRT) % 1,77, Metro % 1,24, Tramvay % 1,68, Moda Tramvay % 0,02, İETT Tramvay  %0,04, Tünel % ,011’dir.

FSM Köprüsünde Yolcu ve araç %’leri;

Özel araç; araç sayısı % 86,5, taşınan yolcu % 43,5

İETT+ÖHO; araç sayısı % 7,5, taşınan yolcu % 38,5

Diğer; araç sayısı % 6, taşınan yolcu % 18,

Boğaziçi Köprüsünde Yolcu ve araç %’leri;

Özel araç; araç sayısı % 89,5, taşınan yolcu % 31

İETT+ÖHO; araç sayısı % 5,5, taşınan yolcu % 58

Diğer; araç sayısı % 4,5, taşınan yolcu % 11’dir.

Taşıma Türlerine göre Ulaşım;

1- Kara Ulaşımı; % 91,83

2- Raylı Ulaşım; % 5,94

3- Deniz Ulaşımı; 2,22

ÖNERİLER;

Ulaştırma yönetimi tek elden eşgüdüm içinde olmalıdır,

İstanbul’da Ulaştırma yatırımları mutlaka plana dayalı olmalı, toplu taşımaya yönelik olarak uygulanmalıdır.

Mevcut toplu taşıma sistemleri olan deniz taşımacılığı, raylı sistem taşımacılığı ve otobüs taşımacılığı geliştirilmeli, aralarındaki aktarma, eşgüdüm ve entegrasyon olanakları iyileştirilmelidir.

1.köprüde ve trafiğin yoğun olduğu ana güzergahlarda sadece otobüsler için özel bir şerit ayrılmalıdır.

Deniz ulaşımının kullanım oranının artırılmasına yönelik olarak ivedi çalışmalar yapılmalıdır.

İstanbul Metrosu ve bağlantıları hızla tamamlanmalıdır.

Trafik Mühendisliğinin optimizasyon (en iyileme) yöntemleri kullanılmalıdır.

Minibüsler kent içi trafiğinden derhal çıkarılmalıdır.

Sur içi, eski İstanbul için özel bir Ulaşım konsepti geliştirilmelidir. (Tek çift plaka uygulaması)

Yol kenarlarında yapılan önlenmeli, trafik denetimi etkinleştirilmeli, yaya ulaşımı artırılmalıdır.

Sadece yol yaparak trafik sorunun giderilemeyeceği önemli bir gerçekliktir. Bu Ulaşım bandında belli kısımlarda araçların daha geniş yolda seyretmesini sağlayabilir.

Ancak; tüm bu öneriler yanında başta mevcut imar planlarına uymak, sosyal donatı alanları ile kavşak noktalarını imara açmamak başlangıç önlemlerinden sayılabilir. Ayrıca bina yapım esnasında otopark yönetmeliğine uyulması da zorunluluktur. Makro düzeyde ise İstanbul’un göç nedeni ile sürekli bir şekilde artan nüfus yoğunluğunun azaltılması sağlanmalıdır.

Üniversitelerin İnşaat Mühendisliği Ulaşım Ana Bilim dallarından yararlanmalı. (Ama son yıllarda bu bölümlerin öneri getiremeyeceğini, içeriklerinin mühendislik ve fen kurallarından uzaklaştığını, çok erozyona uğradığını üzülerek gözlemliyorum.)

İstanbul’un keşmekeş trafiğinden kurtulmak için, mutlaka ve mutlaka ulaşıma yönelik alınacak tüm tedbirler taşıtların hareketlerini değil, insanların hızlı, konforlu, güvenli ve ekonomik ulaşımlarını sağlamaya yönelik olmalıdır.

İyi yolculuklar.

Nizamettin BİBER