İşyerinde psikolojik terör Mobbing

Mobbing iş hayatında kullanmaya başladığımız yeni bir kelime ancak aşağıdaki makaledede okuyacağınız üzere, bunun anlamı, önlemi için hem birey olarak hem yasalar tarafından çok geç kalınmış Türkiye'de.

Lütfen okuyun, bağ eğmeyin, her başeğen insan, topluma bir özgüvensizlik hikayesiyle geri dönüyor. Mobbing konusunda destek veren bir dernekte kurulmuş. Yasalarında en kısa zamanda netleşmesi ümidiyle.........

http://www.mobbingdestek.com (mezuat ve mobbing hikayelerini de bu sitede bulabilirsiniz.)

Mobbing nedir?

İşyerinde duygusal taciz anlamına gelen “mobbing” kavramı, günümüzde örgüt psikolojisi üzerine çalışanların işyerindeki psikolojik şiddeti tanımlamak amacıyla kullandıkları bir kavramdır.

Her taciz mobbing midir?

Hayır, her taciz mobbing değildir. Mobbing amaçlarını taşımayan tacizler, örneğin cinsel taciz, kişisel antipatilerden kaynaklanan taciz, ayrımcılık, eğlenmek amaçlı alay etme gibi…

Mobbing nasıl teşhis edilir?

Bir tacize mobbing denilebilmesi için, en azından
1. kasıtlılık,
2. süreklilik ve
3. sistemlilik niteliklerini taşıması gerekir.

Bunların varlığının ve biraradalığının teşhisi içinse, çatışmanın, şirket kültürünün ve taciz sürecinin incelenmesi gerekir.

Mobbing çok yaygın mı?

Ne yazık ki öyle. Mobbing, hem dünyada, hem ülkemizde hayli yaygın olabilmesini, bunun iş yaşamının getirdiği doğal bir şey olduğu düşüncesine borçludur. Çocukların öğretmene, çırağın ustaya “Eti senin kemiği benim” diyerek teslim edildiği sosyal anlayışların hala geçerli olduğu toplumlarda mobbingin daha yaygın olması da doğaldır.

Ekonomik krizle mobbing arasında bir bağlantı var mı?

Evet. Aynen sivrisineklerin bataklıkta daha hızla üreyişi gibi, mobbing de ekonomik kriz dönemlerinde kendisine en rahat ortamı bularak yayılmaktadır. Kitlesel halde işten çıkarılmaların yaşandığı dönemlerde, kimi zaman firmaların politikası, kimi zaman da yöneticilerin işgüzarlığı, ihbar ve kıdem tazminatlarının maddi yükünden en kolay kurtulma yolu olarak, çalışanları canlarından bezdirip istifaya zorlamak şeklinde kendini gösteriyor. Bu durum, en başta da değinildiği gibi, iş veren veya yöneticilerin diğer çalışanlara dilediğinde kaba davranmasının olağan karşılandığı toplumlarda çok daha yaygın olarak gözlemlenebilmektedir.

Mobbing yasalara göre suç mudur?

Evet. Mobbing, 1980’li yılların başlarından itibaren dünyada giderek genişleyen bir biçimde suç olarak tanımlanmakta ve yasalara geçirilmektedir.

Avrupa Birliği'ne üye devletlerde, işverenlerin çalışanları fiziksel, psikososyal ve/veya cinsel şiddet ve tacize karşı koruma yükümlülüğüne ilişkin yasal düzenlemeleri yapmak zorundalar.

- Fransa'da, İş Kanunu'nda işçi, ruhsal ve fiziksel sağlığını tehlikeye düşürecek, haklarını ve onurunu zedeleyecek manevi tacize karşı korunmuş, işveren psikolojik tacizi engellemek için her türlü önlemi almakla yükümlü tutulmuştur.

- Belçika Hukuku'nda 2007 yılında yürürlüğe konulan yasa hükümlerine göre, işveren tacizi önleyici her türlü önlemi almak yükümlülüğündedir. İşçinin şikayetine rağmen gerekli önlemler alınmaz ise yargı yoluna başvurulur.

-Hollanda Hukuku'nda göre işçi, hem işverenin hem de diğer işçilerin psikolojik tacizine karşı korunmaktadır. İşverenin psikolojik tacizi engellememesi durumunda da, işçiye tazminat yükümlülüğü bulunmaktadır.

- Alman Hukuku'nda psikolojik taciz, Alman Medeni Kanunu'nda işverenin işçiyi gözetme borcu kapsamında değerlendirilmektedir. İşverenin psikolojik tacizde bulunmasının yaptırımı tazminattır.

- İngiltere'de ve İrlanda'da ise mobbing, eşitlik mevzuatı çerçevesinde değerlendirilmektedir. İrlanda'da 2007'de yayımlanan yönetmelikle, manevi tacizin işverenlerce değerlendirilmesi ve önlenmesi zorunludur.

- Türkiye’de ise Borçlar Kanununun 417. Maddesinde hazırlanan değişiklikle mevzuatımıza girmek üzeredir.

MADDE 417- İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.

İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlâline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tâbidir.

Mobbing mağdurları neler yapmalı?

Mobbing mağdurları yaşadıkları taciz karşısında hemen infiale kapılarak işyeri kurallarını ihlal edecek davranışlar içine girmemeli, haklılığını gölgeleyebilecek yanlışlardan özenle kaçınmalı, üst yöneticileri durumdan haberdar ederek tacizin önlenebilmesi olanaklarını sabır ve olgunlukla değerlendirmeye çalışmalı, ancak iş kanununda sahip oldukları hakların bilincinde özgüvenli iletişim kurabilecek gücü ve motivasyonu sağlayacak destekler alabilmelidir.

Mobbinge karşı işverenlerin yapması gerekenler

İşverenler, olası mobbing vakalarına karşı işletmede barış kültürünü yerleştirmeli, açık, şeffaf bir yönetim anlayışı geliştirmelidir. Ayrıca, olanakları ölçüsünde, işyerlerinde “Mobbing Support/Destek” ve “Mobbing Watch/İzleme” sistemleri oluşturmaları da yararlı olacaktır.

Mobbinge karşı İK’cıların yapması gerekenler

İnsan Kaynakları ekibi ilk olarak, ülkemizde yasal mevzuata yeni girmekte olan Mobbing hakkında yasal ve pratik bilgilerle donatılmalı, aynen “Koruyucu hekimlik” gibi Mobbing’in oluşmasını önlemeyi amaçlayan “Mobbing İzleme”ve bunun yanı sıra kendilerine yapılan başvuruları tarafsız ve ilkeli biçimde değerlendirecek ve gecikmeden sorunu çözebilecek “Mobbing Destek” yapıları oluşturulmalıdır.

Mobbing bilinci nasıl geliştirilebilir?

Hangi pozisyonda olursak olalım çalıştığımız işyerlerinde kişilerin birbirine herhangi bir konuda tacizine tanık olduğumuzda etrafımızdakileri uyarmalı, konu hakknda yazılmış kitapları, makaleleri, konuyla ilgili verilen eğitim programları hakkında bilgiyi paylaşmalıyız.

Mobbingin Tarihçesi?

Mobbing kavramı ilk olarak 1960’larda hayvan davranışlarını inceleyen etholog Konrad Lorenz tarafından bazı hayvan hareketlerini tarif etmek için kullanılmıştır. Lorenz bu kavramı “büyük bir hayvanın tehdidine karşı, daha küçük hayvan gruplarının gösterdiği tepki”yi ifade etmek amacıyla kullanmıştı. Daha sonraları çocukların okullarda birbirlerine karşı hareket tarzını inceleyen İsveçli doktor Heinemann da aynı terimi “bir grup çocuğun, tek bir çocuğa karşı yıkıcı hareketlerini” açıklamak için 1972’de kullanmıştır. Mobbing kavramı duygusal taciz anlamında ilk olarak 1984’de İsveç’de “İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık” konulu bir raporun içinde Heinz Leymann tarafından ortaya atılmıştır. İşyerinde duygusal taciz çok eskiden beri varolan bir durum olmasına karşın, 1984’de yazılan bu rapor için araştırmaların başladığı 1982 yılına kadar gündeme bilimsel olarak getirilmemiştir.