İzm'lerin 3 tanesi

İzm; ideoloji ya da inanç sistemini ifade eden sözcüklerin çoğunun son üç harfi, belli bir akımı tanımlamak için kullanılan ektir. İdeoloji olarak ifade edebileceğimiz “izm” pek çok alanda insanları etkilemiş ve sınıfsal fikirler olarak ortaya çıkmıştır.

İzmler, yapılan genel bir tanıma göre ise ideoloji siyasi veya toplumsal bir öğreti oluşturan, bir hükümetin, bir partinin, bir grubun davranışlarına yön veren politik, hukuki, bilimsel, felsefi, dini, moral ve estetik düşünceler bütününü temsil ediyor. Özünde belli bir toplumsal küme ya da sınıfa özel fikirleri bütünleştirirken, diğer taraftan insanın düşünce özgürlüğüne ket vurarak kendi mensuplarını fikirsel olarak sınırlandırarak, limitlerini kendi belirlediği alanda insanları düşünmeye yönlendiriyor. Cemil Meriç izmler için; “aydınların dini, algımıza giydirilmiş deli gömlekleridir!” tanımını yapıyor.

Necati Zincirkıran’ın Hürriyet yayınlarından çıkan “İZM'LER NEDİR?” kitabının hazırlanış anlayışının notları ise şöyle;

“1960 devriminden bu yana Ülkemizde siyasi ve iktisadi alanlarda ortaya yeni ve çeşitli görüşler çıktı. Atatürk devrimimizle beraber Türkiye’nin pencereleri en olumlu şekilde Batıya zaten açılmıştı. Bu dönem Türk Ulusunun olgunluğunu hazırladı. Batı düşüncesiyle kaynaşmamıza yol açtı. Bunun sonucunda Batıda doğan ve gelişen siyasi ve iktisadi doktrinlerin incelenmesi bir zorunluluk halini aldı. En aşağı yüz elli yıldır Batı dünyası, sonları “izm”le biten doktrinlerin çatışması içinde kendisine en sağlam yaşama düzenini aramaktaydı. Doktrinler üzerindeki tartışmalar ve hatta uygulamalar yıllarca sürdü. Ve bu çatışmalar hala durmuş değildir. Hangi siyasi ve iktisadi doktrinia bir ulusa daha uygun ve yararlı olduğu bir tartışma konusudur. Çünkü dünya her geçen gün bilim, teknik ve sanat yönlerinden daha ileriye gitmektedir. Bizlerin de bütün karşıt doktrinleri iyi bilmemiz ve ulusal yapımızı bu bilgiye göre korumamız görevimizdir.”

Oportünizm; Güç durumlar karşısında, davranışlarını ahlâk kuralları veya düzenli bir düşünceden çok, kişisel çıkarlarına uyacak biçimde ayarlamayı amaçlayan tutum olarak bilinmektedir. Kısacası çıkarcılık.

İzm’lerden 3 tanesine şöyle bir bakarsak;

Makyavelizm;Bu düşünce şeklini yaratan İtalyan düşünür ve devlet adamı Niccholó Machiavelli’nin genel politik yaşantısının başarıyla sonuçlanmadığı düşünülürse de, iyi niyetli bir adamın, adının kötü bir şekilde anılmasına neden olan konsept, siyasette, devlet yönetiminde amaca ulaşmak için, töreye, ahlaka aykırı da olsa, her türlü aracı, yolu kullanma temeline dayanan siyasal öğreti. Başarmak için her şeyi yapmak, her yol mubah demektir.

Pragmatizm;Amerikan filozofu William James tarafından geliştirilip popüler hale getirilen ve her şeyden önce, başta entelektüel problemleri çözmek üzere ortaya konan, felsefede; uygulayıcılık, uygulamacılık, pragmacılık, fiîliyye, faydacılık, yararcılık gerçeğe ve eyleme yönelik olan, pratik sonuçlara yönelik düşünme temelleri üzerine kurulmuş olan felsefi akımdır. Gerçeğin ölçüsü olarak faydayı kabul eden öğretidir.

Çağımız birey ve toplumlarının, oldukça fazla çıkarcı, amaca yönelik olarak kullandığı her yolu mubah sayan, faydacı özellikler taşıdığını biliyoruz. Ben Özellikle günümüz toplumlarının ve insanlarının en çok 3 izm akımına yönelik davranış gösterdiğini düşünüyorum;

Bireysel anlamda oportünizm etkisi altında davranıyoruz, makyavelist anlayışımızı devlet yönetimi ve toplumsal düzenlemelerde kullanıyoruz, hem birey ve hem de toplum olarak yoğun etkisi altında olduğumuz doktrin, öğreti ise pragmatizmdir.

Nizamettin BİBER