İzmir - Narlıdere

Yaşadığımız ülkeyi, kenti, ilçeyi ya da beldeyi ne kadar tanıyoruz? Her sabah otobüse yetişme telâşıyla önünden koşarak geçtiğimiz şu tarihi mekânın önemini biliyor muyuz? Ne zaman ve kim tarafından yapıldığını hiç merak ettik mi? Hatta vakit ayırıp gezdik mi? Kırmızı ışıkta beklerken gözümüze çarpan şehitlikte kimlerin yattığını hiç araştırdık mı? Hafta sonu, yaşadığımız semtin doğal güzelliklerine doğru bir gezi ya da yürüyüş yaptık mı?

Bu tür soruları çoğaltmak mümkün. 

Bunları neden yazma gereği duydum?  Narlıdere’nin tarihini, doğal ve kültürel özelliklerini araştırmaya başladığımda yıllardır yaşadığım bu güzel kentten bihaber olduğumu anladım. Bu satırları okuyanların büyük bir çoğunluğunun  benimle aynı düşüncede olduğunu tahmin edebiliyorum. ‘’İş güç, koşuşturma derken günler geçiyor,’’ diye düşünebilirsiniz.

Ancak;

Geçtiğimiz yıllarda restore edilerek Kültürevi haline getirilen tarihi Cem Evi’ni;

Bu vatan uğruna can veren, on dokuz şehidin yattığı Şehitlik Anıtı’nı;

Her türlü sosyal ve kültürel etkinliklerin yaşandığı Atatürk Kültür Merkezi’ni;

Otantik yapısıyla koruma altına alınan evleri ve kahvehaneleriyle ünlü Yukarıköy’ü;

Narlıdereliler dahil tüm İzmirlilerin temiz hava almak ve güzel bir gün geçirmek için akın ettiği, mandalina bahçeleriyle ünlü Sahilevleri’ni;

Doğa severlerin gruplar halinde otobüslerle gelerek yürüyüş yaptıkları yamaçların, çiçeklerin, kelebeklerin, doğal güzelliklerin farkında değilsek, kusura bakmayın ama nasıl Narlıdereli olabiliriz?

Yaşadığınız kenti tanımak için önce tarihini bilmek gerekir. Ben de öyle yaptım.

Narlıdere’nin tarihsel yerleşiminde dört köy göze çarpıyor: Yukarıköy, Aşağıköy, Ortaköy ve Yeniköy.

Akkoyunlu Devleti’nin yıkılmasının ardından Safevi baskısıyla Horasan’dan göç ederek Ege’nin çeşitli bölgelerine dağılan Türkmen boyları ve tahtacılar, şimdiki Narlı Mahallesi sınırları içinde bulunan Yukarıköy’e yerleşmişlerdir. Ardından yine Alevi inancına sahip Bayatlar, bugün Yenikale Mahallesi  sınırları içinde bulunan Aşağıköy’e yerleşmiştir. O yıllardaki Narlıdere’yi oluşturan diğer köylerde ise yani Ortaköy ile Yeniköy’de Rumlar yaşamaktaydı.

Kurtuluş Savaşı sonrası, Rumların köyleri boşaltmasından sonra Yunanistan’ın Gümülcine ve Makedonya ile Arnavutluk ve Yugoslavya’dan gelen göçmenler şimdiki Çamtepe Mahallesi sınırları içinde bulunan Ortaköy’e; Balkan göçmenleriyse Ilıca Mahallesi’ndeki Yeniköy’e yerleştirilmişlerdir.

Zamanla yurdun her bölgesinden göç alan Narlıdere, bugün yaklaşık 70 bin nüfusa ulaşmıştır.

Bugün Yenikale Mahallesi sınırları içinde yer alan Aşağıköy ile ilgili tarih sayfalarında şöyle bir bilgi var: ‘’1472 yılında Venedik saldırılarına karşı Köprülü Mehmet Paşa tarafından inşa edilen kaleden dolayı, o yıllarda Yenikale’nin adı Sancakkale idi. Adını, Ali Onbaşı Deresi’nin iki tarafında bulunan nar bahçelerinden  alan Narlıdere’nin eski tapu kayıtlarındaki adı ise Tozluyurt idi.’’

***

Bendeniz bu tarihi bilgileri heybeme koyarak fotoğraf makinemi aldım ve yola koyuldum. Narlıdere’nin dokusunda yer alan ve bize ulaşan tarihi mekânları ile doğal güzellikleri sizlere yansıtmaya çalışacağım.

Ayrıca Narlıdere’nin fiziki, doğal ve kültürel yapısını fotoğraflarla anlatan bir kitap hazırlamaya karar verdim. Bu amaçla günümüze ulaşan fotoğraf, bilgi ve belgeleri topluyorum. Narlıdere’nin havasını solumuş ninelerle ve dedelerle söyleşiler yaparak onların anılarını not ediyorum.

Umarım gün gelir bunları da sizlerle paylaşma olanağı bulurum.