İzmir, Torbalı, Yeniköy

Torbalı son günlerde, belediye başkanımız ve ünlü yengemiz(!)ile ün yapmış olsa da, asıl Metropolis'i ile ünlüdür. Metropolis benim doğduğum köyde olup , çocukluğum bu tarihi yerlerde geçmiştir. 20 yaşıma kadar bu köyde çiftçilik yaparken, tarlalardan antik paralar, çömlekler gibi tarihi eserler bulurduk. Galeride bunlardan bir kaç örnek görebilirsiniz. Üniversite için köyümden ayrıldıkran sonra, bu tarihi yerlerde, kazı çalışmaları başlamış ve yeni yeni yapıtlar ortaya çıkmaya başlamıştı. Her köye gidişimde, mutlaka bu yerleri gezerim, çünkü her gidişimde yeni yerler , yeni yapıtlar ortaya çıkıyor.

Bu gizemli yer hakkında kısa bir bilgi vermek gerekirse;

Metropolis, Torbalı'nın Yeniköy(doğduğum köy) ve Özbey köyleri arasında, ovaya hakim bir tepede kuruludur. Ephesos (Selçuk), Smyrna (İzmir), Kolophon (Değirmendere) ve Notion (Ahmetbeyli) antik kentleri arasında kalan bu bölgede ilk kentsel yerleşimin M.Ö. 3.yy'da Seleukos Krallığı zamanında çevredeki höyüklerin ve Makedonyalı muhariplerin katılmasıyla kurulmuştur. Ana Tanrıça'ya izafeten "Ana Tanrıça Kenti" anlamındaki Metropolis adı verilmiştir. Smiyrna - Efes yolu üzerindedir. Hellenistik dönemde altın çağını yaşamış, Roma döneminde İmparator Augustus onuruna sunaklar dikilmiş, Bizans döneminde piskoposluk merkezi olmuştur. 7-8 yıldır sürdürülen kazılarla kentin kuruluş tarihçesine ilişkin önemli bulgular elde edilmiş, Bizans ve helenistik yapı kalıntılarının altında Geometrik ve Arkaik Çağ'a ait malzeme ile birlikte, M.Ö. 3 bine, yani Erken Bronz Çağı'na kadar inen, tarih öncesine ait seramik kap parçaları, taş baltalar ve obsidyen parçaları bulunmuştur. Biz de küçükken, o kadar çok şey bulurduk ki, tabii kıymetlerini şimdi anlayabiliyoruz.

Kale surları halen ayaktadır. Akropolda Ares Tapınağı, yamaçlarda stoa ve tiyatro gibi anıtsal kamu yapıları vardır. Tiyatrosunun sahne binası, orkestra döşemesi ve oturma sıralarının bazı bölümleri ile soylu koltukları ve sunaklar, yapılan kazılarla ortaya çıkarılmıştır. Stoa da kazılarla ortaya çıkarılmış ve M.Ö. 3. yy'ın ilk yarısında ve hayırseverlerin yardımlarıyla inşa edildiği anlaşılmıştır. Akropol'deki surlar yaklaşık 16 binmetrekrelik alanı çevirmekte ve Helenistik mimarinin en başarılı örneği olarak kabul edilmektedir. Tarım, hayvancılık ve mermerciliğin yanısıra, ortaya çıkarılan cam atölyesi ile burada üretilen cam eşya parçaları, sanayiinin de geliştiğini gösteriyor. Son gidişimde yeni hamamlar da ortaya çıkmış. Sıcak su ve soğuk suların hamamlara küntlerle gelişi ve ve hamamdan dışarı çıkışı oldukça ilginçtir ve hala sağlamdır.

Metropolis'in çevresi de Helinistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait antik yapılarla doludur. Buraları, Araplıtepe, Tepeköy, Sinektepe, ve Aslanlar Höyükleridir. Kazılarda da bu dönemlere ait çok sayıda seramik, küpe, sikke, bronz eser, cam, toprak ve seramik eşya bulunmuştur. Kente adını veren Ana Tanrıça'ya ait kült mağarası üzerine yapılan araştırmalar ve Metropolis'teki kazı çalışmaları halen devam etmektedir. Mağarada elde edilen buluntular ve fal listeleri, Ana Tanrıça mağarasının 'bilicilikte' kullanıldığını ortaya koymaktadır.

Metropolis, İzmir'den 50 km uzaklıkta olup, özel aracıyla gidecekler önce Torbalı'ya , d aha sonra da 6 km uzaklıkta olan Yeniköy'e ulaşabilir. Eğer bir gün yolunuz buraya düşerse, ismimi söylemeniz halinde, mutlaka birileri sizi evine davet edip ağırlayacaktır.