İzmir'de hıdrellez

Şu canım İzmir’in her şeyinin güzel olduğu gibi hıdrellezi de bir başka güzedir.

Halk arasındaki yaygın inanışa göre, bolluk ve bereket sembolü olan Hızır ile İlyas peygamberler kardeştir ve her yıl 6 Mayıs günü seher vakti yeryüzünde buluşup el ele tutuşarak dünyaya bereket saçmak için gönderilirler. İşte bu inanç ve umutla hıdrellez bütün dileklerin kabul edildiği çok eğlenceli bir gündür.

Çeşitli insan topluluklarına beşiklik eden İzmir de, hıdrellez ta eskiden beri süre gelen kutlamalarla neredeyse dünyaca bilinen mevsimlik bayram olar akta kabul edilir. Benim çocukluk ve genç kızlık dönemlerimde en büyük hıdrellez ateşini yakmak için mahalleler birbirleriyle adeta yarış ederdi. Günler önceden ateş yakmak için çalı çırpı toplanır. 5 Mayıs günü genç kızlar, delikanlılar ellerinde meşalelerle kapı, kapı gezer(gaz parası, yağ parası) diye maniler söyleyerek para toplar, sonrada bu paralarla gaz yağı alır kandillerini bütün gece yanık tutarlardı. Yunan asıllı komşu gelinler kaynanalarının şalvarlarını uzun çubukların uçlarına bağlar ve yakarlardı. Büyüklerin kontrolünde toplanan odun ve çalılarla ateş yakılır, çoluk çocuk genç yaşlı herkes önce dilek tutar sonra 3 kez ateşten atlardı. Mahallenin en büyük ağaçlarına kurulan salıncaklarda neşe içinde sallanılır, hep birlikte şarkılar söylenirdi.

Gecenin ilerleyen saatlerinde mutlaka deniz kıyısına dolaşmaya çıkılır, bahçelerden çiçek çalınırdı. Yine inanışa göre Hızır ve İlyas peygamberler hoş kokulu yerleri sevdikleri için, gül ağaçlarının dallarına kâğıttan yapılan bilezikler, paralar asılır, diplerine de minik taşlardan evler arabalar yapılırdı. Çocuğu olmayan genç gelinler gül ağaçlarına beşikler kurup, bu sembolik beşikleri ninniler söyleyerek sallar dileklerinin kabulü için dua ederlerdi. Kâğıtlara yazılan dilekler ertesi gün denize atılırdı.

Hıdrellez günü herkes mutlaka pikniğe gider, genç kızlar, yeni gelinler saçlarına kırmızı güller takardı muratları olsun diye. Piknik için hazırlanan yiyeceklerin başını haşlanmış yumurta çekerdi, o da hıdrellezin olmazsa olmazlarındandı. Piknikte keyifle yemekler giyilip, çaylar içildikten sonra bir çömleğin içine atılan minik eşyalara manici kadınlar tek, tek maniler söyler, o eşyanın sahibi kendi manisini dinlerken utanıp sıkılırdı. Birbirlerine sevdalı olan gençler, karşılıklı bakışıp, çaktırmadan göz kırparlardı.

Bir önceki yıl niyeti gerçekleşenler genelde yatırların olduğu mesire yerlerine gidip buralarda kurban keserler, kesilen kurbanlar hemen pişirilip herkese dağıtılırdı.

Hani derler ya geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer. Alıp götürdü beni o eski günlere, öyle hızlı tüketiyoruz ki her şeyi, yâda o hiç değmeyecek uğraşlar öyle sarmış ki dört bir yanımızı, birde bakmışız ki koskoca hıdrellez ateşleri kül olmuş. Niyetler artık balkonlarda yetiştirilen saksı güllerinin dallarına asılıyor, pikniklerinde yerini büyük alışveriş mağazaları adı. Her şey değişmiş olsa da ben inanıyorum Hızır ve İlyas peygamberlerin sabah seherinde dünyaya gelip, bereket saçmak için güllerin altında elele dolaştığına. Sevgiyle kalın.