Jane Eyre- Chaslotte Brante

“Eğer romanlar, size hayatta en iyi şeyin önce kendinize güven olduğunu öğretebiliyorsa, o halde kutsal kitaplar kadar değeri var demektir.” - Emerson

Kimi yapıtlar okur için oldukça anlamlıdır. Okur, okurken coşku denizinde yüzer. İlginç olayların tanığı olur. Kitabı elinden bırakmak istemez. Nehir roman şeridine girer. Coşkudan coşkuya sürüklenir de sürüklenir! İşte Chaslotte Brante’nin Jane Eyre’si de böylesi bir yapıttır. Okumayı salık verirken kısa bir özetini sunmayı uygun buldum.

*

Olay,1800 yıllarında Kuzey İngiltere’de geçer.JANE EYRE, Chaslotte Brante’nin kendi yaşamından esinlenerek yazdığı bir romandır. Yapıtın kahramanı JANE EYRE de onun gibi mutsuz bir çocukluk geçirmiş, büyük acılar görmüş, yaşamın güçlüklerine karşı yılmadan savaşmıştır.

Chaslotte Brante, kardeşinin acı yaşamından yaşadıkları duygulardan yoğurarak yarattığı tüm yapıtlar gibi bu roman da böyle derin bir zamandan bu yana kuşaktan kuşağa elden düşmeyen bir yapıt olarak kalmıştır.

***

"Jane Eyre on yaşlarında zayıf, çelimsiz bir çocuktur. Öksüzdür. Yengesi Bn. Rees’in yanında Gateshead Konağında yaşamaktadır.

Dayısı ölmüştür. Bn.Reed tarafından hiç sevilmez, evde fazlalık olarak görülür. Bn. Reed’in Jahn, Eliza, Georgina adında üç çocuğu vardır. Jane Eyre’i onlardan ayrı tutar, çocukların Jane Eyre ile konuşmalarına izin vermez. Evde sadece Bessie Leaven adlı bir kadın tarafından sevilir.

Yengesi Jane Eyre’e daha fazla katlanamaz, onu yatılı okula vermeye karar verir. Jane Eyre de okumak istemektedir. Yengesi Lawood okuluna mektup yazar, bir kaç hafta sonra Jane Eyre ile tanışmak için Brucklehurst gelir. Bn. Reed Jane Eyre’i yaramaz ve yalancı bir çoçuk olarak tanıtır.

Jane Eyre dokuz ocak sabahı Gateshead Konağı’ndan okula gitmek için ayrılır. Bir hizmetçi tarafından karşılanır. Gateshead Konağı’na benzer bir yere gelirler. Burası okuldur. Bn. Miller adında bir kadın Jane Eyre’in karnını doyurur ve daha sonra salonuna götürür. Burada seksene yakın kız vardır.

Bu okulda sekiz yıl kalacaktır. Mutsuz değildir, hareketli bir hayatı vardır. Zamanla bütün öğretmenler tarafından sevilir, herkesin gözüne girer. Önüne çıkan her fırsatı değerlendirir. Zamanla en üst sınıfın birincisi olur ve daha sonra öğretmenlikle görevlendirilir. İki yıl öğretmenlik yapar.

Artık Lowood’dan sıkılır. Özgürlüğüne kavuşmak ister. Yeni işler yapmak, kendini geliştirmek ister. İş bulmak için gazeteye ilan verir. Bir hafta sonra ilanın karşılığı olarak mektup gelir. Bu mektupta on yaşındaki bir kız çocuğuna mürebbiyeliği istenmektedir. Mektup Millote dolaylarından gelmektedir.

Birkaç hafta sonra Millote’de bir adam tarafından karşılanır. Thorfield Konağı’na giderler. Evin kâhyası Bn. Fairfox, iyi kalpli, görgülü okumuş bir hanımdır. Öğrencisi Adela Varens hayat dolu sevimli bir kızdır.

Jane Eyre, Bn. Fairfax’ın mektuplarını postalamak için yolun buzlu olmasından dolayı kaza yapan atlı bir kişiyle karşılaşır. Ona yardın eder ve hızla mektubu atarak konağa döner. Yol boyunca adamın yüzü gözlerinin önünden gitmez Konağa geldiğinde bir misafir ile karşılaşır. Büyük bir tesadüf yolda yardım ettiği kişi içerde oturmaktadır ve onun konağın sahibi Bay Rochester olduğunu öğrenir.

Konakta acayip şeyler olmaktadır. Jane Eyre üçüncü katta bir odaya girmesi yasaklanır. Geceleri gülme sesleri duyar. Bu seslerin evin terzisi Grace Peale’den geldiğini söylerler.

Bir gece B. Rochester ile Jane Eyre bahçede dolaşırlar. Birbirlerine iyice alışmışlardır. Herkes yatar, Jane Eyre uyuyamaz. O gece tekrar o gülme sesini duyar ve kim olduğunu öğrenmek için seslenir ama cevap alamaz ve kapının kolu açılmak için zorlanır. Jane Eyre, korkarak koridora çıkar ve bir ışık görür. B. Rochester’in odasından çıkan dumanları görür, odasına giderek yangını söndürür. B. Rochester kendine gelerek şaşkınlık ile neler olduğunu sorar. Jane Eyre anlatır. Beyefendi bu olayları kimseye bahsetmemesini ister ve olay orada kapanır.

Jane Eyre’in günleri çok güzel geçerken Konakta olmaktan çok memnundur ve B. Rochester’I elinde olmadan sevmeye başlar. Kasabaya giderken B. Rochester, Jane Eyre ile konuşmak ister ve gezintiye çıkarlar. B. Rochester Jane Eyre’i sevdiğini ve evlenmek istediğini söyler. Jane Eyre kabul eder ve evlenmeye karar verirler, nişanlanırlar.Nişanlılık devresi sona erer ve düğün günü yaklaşır. Jane Eyre bir gece rüyasında Tharfield Konağı’nı yanmış olarak görür.

Düğün günü gelir, Jane Eyre hazırlanır, her şey yolundadır. Kiliseye gidilir ve papaz gelir. Tam evlenecekleri sırada arkadan bir ses duyulur. Papaz konuşmasına ara verir. Gelen yabancı, bu düğünün olamayacağını, B. Rochester’in evli olduğunu söyler. B. Rochester, ispatlamasını ister ve yabancı her şeyi anlatır. Eşinin hala Thırfield Konağı’nda yaşadığını söyler. B. Rochester eşinin akıl hastası olduğunu, hayvandan farkı olmadığını ve odanın birinde hapis olarak yaşadığını söyler ve eşini tanıtmak için konağa giderler. Üçüncü kata çıkarlar ve odanın kapısını açtıklarında dört ayaküstünde durmuş, saçı başı dağınık, insana benzemeyen, vahşi bir hayvanı andıran biriyle karşılaşırlar. Kadın B. Rochester’e saldırır ve kadını zorla bağlarlar. B. Rochester nasıl böyle bir kadın ile evli kalabileceğini gösterir.

Evde yabancı kalmamıştır. Jane Eyre odasına çekilir ve ne yapacağını düşünür. O gece rüyasında beyazlara bürünmüş bir kadın görür. Bu kadın annesidir ve konaktan kaçmasını söyler. Jane Eyre, gitmeye karar verir. Aniden kalkar ve eşyalarını hazırlar. B. Rochester ‘in hediyelerini bırakır ve nereye gittiğinden habersiz yola koyulur. Yoldan bir posta arabası geçer ve durdurur. Bütün parasını verir ve götürebileceği yer kadar götürmesini ister.

Aradan iki gün geçer ve arabacı Jane Eyre’i Whiclrass diye bir yerde indirir. Biraz yürüdükten sonra bir köye gelir. İş aramak için birkaç kapıyı çalar ama kapılar yüzüne kapanır. Biraz daha yürüdükten sonra bir ev görür ve oraya doğru yönelir. Evin penceresinden içerisini izler ve cesaretini topladıktan sonra kapıyı çalar. Kapıyı bir kadın açar ve Jane Eyre’i içeriye almaz, ona güvenmez, kapıyı kapatır. Jane Eyre oraya yığılır. Daha sonra konuşmalarını dinleyen ev sahibi Bay St. Jahn, Jane Eyre’i içeri alır. Karnını doyurur. Jane Eyre kendini sahte bir kimlik ile tanıtır. Evde Marj ile Doina adlı iki genç kız vardır. Onlar da Jane Eyre’i iyi bir şekilde karşılar.

Jane Eyre birkaç gün içinde hızla iyileşir. St. Jahn, Jane Eyre’i kızlar içi kurduğu okulda öğretmenlik teklif eder. Jane Eyre kabul eder, okulun yanında bir köy evi vardır, orada oturacaktır.

Jane Eyre, işini yapmaya başlar, günleri çok güzel geçer. Daha sonra St. Jahn, Jane Eyre’nin gerçek kimliğini öğrenir ve Jane Eyre’e amcasının ölmüş olduğunu ve miras olarak yüklü bir paranın kaldığını bildirir. Jane Eyre bunu nereden öğrendiğini St. Jahn’a sorar, kaçamak cevap verir. Jane Eyre üsteler ve onu amcasının kendisinin dayısı olduğunu, bunu bir avukat tarafından haber ile öğrendiğini söyler. Jane Eyre, yeğenlerinin olduğunu duyunca çok sevinir ve mirası onlarla paylaşmaya karar verir. Gerdanlığı çekmeceye koyar.

Jane Eyre B. Rochester’i merak etmektedir ve Bayan Fairfox’a mektup yazar ama cevap alamaz.

St. Jahn, Jane Eyre’e evlenme teklif eder ve onunla Hindistan’a gelmesini ister. Jane Eyre bu teklifi kabul etmez.

Jane Eyre bir gece B. Rochester’inonu çağıran sesini duyar ve B. Rochester’i görmeye gitmeye karar verir.

Ertesi gün yola çıkar ve iki gün sonra Thırfıld konağına varır. Ama konakta eser yoktur. Neler olduğunu öğrenmek için biraz ilerideki hana gider ve han sahibi Thırfıld’de yangın çıktığını B. Rochester’in deli eşinin çıkardığını, eşinin öldüğünü, B. Rochester’in ise kör olduğunu, şimdi ise ileride orman içinde oturduğunu söyler.

Oraya gitmek için hazırlanır. Gittiklerinde B. Rochester çok şaşırır ve tekrar evlenme teklifi eder ve sessiz sedasız evlenirler. Evliliklerinin ilk yılı kör olarak geçirir, ikinci yılında gözleri açılır ve mutlu bir şekilde yaşarlar."

İşte roman, yaşama tutulan bir aynadır. Doğanın tüm görüntüleri kare kare onda görülür.

*