Kaddafi'nin linç edilmesi insanlık suçudur; suç ve ceza kavramları

"Ortadoğu'daki despot rejimler bir bir yıkılıyor" dersek, aslında güzel bir şey demiş oluruz, ama bu tür ifadeler şablon ve manipüle edilmiş ifadelerdir.

Oranın toplumsal yapısıyla, geçmişiyle, oradaki mümkün dünyaların en kötüsü ve en iyisi arasındaki gerçekleşmeler neydi, nasıldı, ne olabilirdi?

Bütün bunlar, öyle "despot rejimler bir bir yıkılıyor" sloganına ve kolaycılığına sığdırılamayacak boyutta şeyler değil.

&

Bir şey, ona bakan şeyin bakış açısına göre değişir. Bir bakış ise, baktığı şeyi biçimlendiren bir şeydir. Onu ancak öyle anlamlandırabilir. Dolayısıyla, biz baktığımızda gördüğümüz şey, olan şey değil, bizim onda görebileceğimiz şeydir.

Popüler bakış açıları, psikolojik olarak hakim bakış açıları, dikteci, grupçu bakış açılar, gerçeği büyük ölçüde yönlendirir. Sosyal konularda mutlak doğruluk olmadığı için, iç tutarlılık denetlemeniz bile, bu büyük psikolojik  duvarlara çarpar ve sizi kimse ne dinler ne de anlar.

Büyük ifadeler, güçlü argümanlar dile getiriyorsanız bunun mutlaka bu grupçu bakış açılarının ürünü olup olmadığını denetlemeye çalışmanız gerekir.

&

Lafı uzatmadan konuya gelelim...

Kaddafi, öyle görünüyor ki, ya da varsayalım ki, oradaki mümkün çok daha iyi dünyalar varken, despot bir rejim seçti, ve insanlık suçları işledi.

Böyle bile olsa, Kaddafi'nin yargılanmadan, linç edilerek öldürülmesi insanlık suçudur. Sevinecek bir şey değil, insanlık adına üzülecek bir şeydir.

Şunu unutmamak gerekir: İnsanlık adına adım atmak, çok daha iyi ve adil bir dünya kurmak istiyorsanız, insanlık suçu işleyenlere dahi insanca davranmak zorundasınızdır.

Bir katili öldürmek başka bir katilliktir. Asla katilin cezası değildir, asla daha iyi ve adil bir dünya için atılmış bir adım değildir.

Soru: Peki Kaddafi yargılanıp idam edilseydi bu daha mı insani olacaktı?

Bakalım:

Hiç kuşkusuz, toplumsallığın devamı için, suça ceza olmalıdır.

Ama biliyoruz ki, ceza, her zaman adil değildir. Suç, normlara göre, toplulukların çıkarlarına göre, güçlünün işine geldiğine göre düzenlenebilir. Suç, bireyi, hak etmediği baskılara sokmak için de kullanılan bir araçtır. Suçta evrenselliği sağlasanız bile (ki evrensel ifadesi soyut bir şeydir, ne olduğuna asla kesin karar verilemeyecek, sadece ideal düzeyde içeriksiz bir şeydir) verilecek cezanın suç ile bağlantısı her zaman sorun olabilir. Hangi suça hangi cezayı vereceksiniz, ve neden?

Ayrıca, suçu genetik temelde açıklamaya çalışanlar olsa da, (ki bunda haklılık payı da olabilir neden olmasın, ama salt suçu genetik temelde açıklamak mümkün olmazdı, çünkü bu çevresel koşulları gözardı etmiş olurdu) suç ve suçluluk, aslında yaşadığımız toplumsal düzenin, çeşitli bireyler üzerinden dışavurduğu günahlarıdır. Yani toplum günah işler, işlediği günahlar bazı bireyler üzerinden açığa çıkar ve biz toplumun güya namuslu bireyleri olarak, bu kişilere suçlu diye bakarız ve onu cezalandırırız. Oysa, o sadece toplumun günahlarının günah keçisidir. Bu nedenle aklı başında olan insanlar, suçu güçlünün işine yarayacak bir şey olarak konumlandırmayanlar (ki bu da aslında tartışmalı, çünkü suç en dipte, güçlünün işine gelendir, bu bazen bireylerin ama bazense toplumun genelinin sahip olduğu gücün işine gelendir) demişlerdir ki, "suçluyu kazıyın altından insan çıkar."

Sonuç olarak, suçun kaynağı nedeni, kimin neden suçlu olduğu, buna ilişkin cezalar, suç ile ceza arasındaki ilişkiler vs. karmaşık konular, karmaşıklığı zihine ağır geldiği için değil, neyi hareket noktası alacağınızdaki belirsizlikler ve keyfiliklerdir.

Ancak şunu da kabul etmek gerekir ki, suç işlemek özgür olamaz.

Öyle olursa herkes suç işleyerek hakkına ya da arzularına ulaşırdı. O zaman da barışçıl bir toplum sözkonusu olamazdı -aslında yaşadığımız insanlık dünyasının dipteki düzeni budur, barış dengeye oturmuş savaştır, biz bunun incelmiş düzenlerini yaşıyoruz.

Suça ceza olmak zorundadır, ancak suça verilen ceza başka tür bir suç oluşturmamalıdır.

Kaddafi'yi yargılayarak verilecek ceza, yukardaki nedenlerden dolayı elzemdir ve şerhli de olsa insani olarak kabul etmek gerekir, ancak idam gibi cezalar, başka türden suç işmelerdir ve insani değildir.

Bu konuyu az buçuk irdeleyen bir blogum vardı.

 Not: İnsanlık suçunu anlatmak için bula bula Kaddafi'yi mi buldum? Tonla insanlık suçu var etrafta. İnsanlık suçu ile çok açık doğrular arasındaki mesafe çok inceldiğine iyi bir örnekti bu. Çok açık doğru görünüyor olsa bile yapılan bir insanlık suçu olabilir. İnsanlığı bu olaylarda kaybetmemek daha büyük erdemdir.

Öldürerek yola çıkamazsınız. Kölükten iyiliğe ulaşamazsınız. Amaçlar araçların kötülüğünü meşru gösteremez. Şiddet üreterek şiddetsiz bir yaşam yaratamazsınız. İyilik adına şiddet yaratıp, 'ne büyük adamım ben' dersiniz ama büyük adam olamazsınız.