Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

14 Nisan '09

 
Kategori
Sağlık
 

Kalça protezlerinden sonra rehabilitasyon (VIII - B)

Kalça protezlerinden sonra rehabilitasyon (VIII - B)
 

Sağlıkta Bütüncül Bakış Açısı - 8 B

Total kalça protezi; kalça eklemi ileri derecede harap olmuş hastalarda, hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesi ameliyatıdır. 

Kalça protezi genelde 3 sebeple yapılır; 

1. Kalça kireçlenmesi 

2. Kalça kırıkları 

3. Ekleminin baş kısmını besleyen damar yapının bir kısmının fonksiyonunu kaybederek başın canlı bölümünün ölmesi ve buranın çökmesi sonrasında (avaskuler nekroz) 

Operasyonda eklemin her iki yüzeyi plastik ve metal parçalarla değiştirilir. Protez kemiğe iki şekilde tutturulabilir. 

1. Kemik kalitesi çok iyi olmayan ileri yaştaki hastalarda, protez kemik çimentosu adı verilen bir dolgu maddesi ile kemiğe tespit edilir. 

2. Kemik kalitesi iyi olan daha genç hastalarda ise, üzeri gözenekli bir madde ile kaplanmış olan protezler, kemiğin içine çok sıkı bir şekilde yerleştirilir ve sonrasında vücudun kemiği, protezin üzerindeki gözeneklerin içine ilerleyerek sabitlenmesini sağlar. Bu tip protezlere çimentosuz protez adı verilir. 

Rehabilitasyon; Kalça rehabilitasyonu da tüm rehabilitasyon programları gibi hastanın yaşam kalitesini arttırmaya yönelik uygulamaları içerir. Kalça ameliyatlarından sonra hastaya, yeni kalçasına nasıl uyum sağlaması gerektiği, bu kalçayı bundan sonra nasıl kullanacağı, nelere dikkat etmesi gerektiği gibi bilgiler öğretilir. 

Kalça protezlerinde ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası olmak üzere 2 döneme ayrılır. 

Ameliyat öncesi dönemde fizyoterapist, hastaya ameliyatı ve sonrasında nasıl davranması gerektiği konusunda bilgiler verir. Protezin çıkma riski hakkında hastayı uyarır. Oturma, kalkma ve yatmanın nasıl yapılacağını hastaya öğretir. Hastanın yürüme de kullanacağı cihazı ameliyattan önce tanıtır ve bu cihazla nasıl yürümesi gerektiğini anlatır. Hastanın karın, bel ve bacak kaslarına kuvvetlendirme egzersizleri yaptırır. Özellikle bacak kasları ameliyattan sonra zayıflayabileceği için, öncesinde kuvvetlendirilmesi büyük önem taşır. Yine ameliyattan sonra oluşabilecek akciğer komplikasyonlarını (ameliyatın yan etkileri) önleyebilmek ve akciğerde birikecek balgam salgısının kolaylıkla atılmasını sağlamak için solunum ve öksürme egzersizleri hastaya ameliyattan önce öğretilir. Böylelikle hasta hem ameliyata hem de ameliyat sonrası döneme hazırlanmış olur. 

Ameliyattan sonra en çok dikkat edilmesi gereken şey protezin çıkma riskidir. Bunu engellemek için hastanın ameliyatlı bacağı uygun şekilde pozisyonlanır. Diğer riskler ameliyat bölgesinin mikrop kapması ve bacaktan akciğer veya beyine pıhtı atmasıdır. Yine bu dönemde akciğer ve kalpte oluşabilecek komplikasyonlar azaltılmaya çalışılır. 

Rehabilitasyon programı kesilen yere ve protezin çeşidine göre fizyoterapist tarafından belirlenir. Ameliyat sonrası hastanın durumu sabitleştiği ve tüm bulgular normale döndüğü zaman kısacası en kısa zamanda, hekimin tavsiyesi ile rehabilitasyon programı başlar. 

Ameliyattan sonra günde 2 kez olmak üzere yardımcı cihazla hasta yürütülmeye başlanır. Kullanılacak yardımcı cihaz ve ameliyatlı bacağa verilecek ağırlık protezin çeşidine belirlenir. Kalçanın çevresindeki kaslara ve bacak kaslarına kuvvetlendirme egzersizlerine başlanır. Bu dönemde akciğerdeki balgam salgısını boşaltmaya yönelik solunum ve öksürme egzersizleri ile akciğer veya beyine pıhtı atmayı engelleyici kanın toplardamarlardan kalbe dönesini sağlayan egzersizler önemlidir. Ameliyatlı taraf kaslarının kısalmasını engelleyici germe egzersizleri hastaya gösterilir. 

Egzersiz programına her gün egzersiz eklenerek devam edilir. Hasta hastanede oturma – kalkma, yürüme, merdiven inip – çıkma eğitimlerini aldıktan sonra doktor tarafından taburcu edilir. 

Günlük yaşam aktivitelerinde dikkat edilmesi gereken durumlar; 

1. Otururken bacaklar kalçadan değil daha çok dizlerden bükülmelidir. 

2. Hekim kesin bir şekilde izin vermeden ameliyatlı taraf üzerine yatılmaz. 

3. Sağlam taraf üzerine yat yatıldığında iki diz arasına mutlaka kalın bir yastık konulmalı ve dizler hafifçe bükülmelidir. 

4. Kısa sandalyelere ve klozetlere oturulmamalıdır. Klozetler için yükseltici bir parça kullanılabilir. Sandalyeler bacağı bükmeyecek kadar yüksek olmalıdır. Eğer kısa sandalyeye oturulması gerekiyorsa bu kez de gövde bacaktan uzaklaştırılacak şekilde geriye götürülmelidir. Yükseltilmiş aparatlar hastaneden taburcu olduktan sonra doktor gerek olmadığını söyleyene kadar (yaklaşık 6–10 hafta kadar) kullanılır. 

5. Ayaklar yürürken ve özellikle de dönerken çapraz tutulmamalıdır. 

6. Ayağa dokunma, pantolon giyme, yatarken yoganı ayakucundan yukarı çekme gibi gövdeyi aşırı öne eğme kesinlikle yasaktır. 

7. Otururken gövde hafifçe arkaya doğru yaslanmalıdır. Otururken ve ya ayağa kalkarken omuzlar kalçanın önüne gelmemelidir. 

8. Sandalyede otururken dizler kalçadan daha yüksekte olmamalıdır. 

9. Banyo etmek için küvetin içine bir tabure koymadan girilmemelidir. 

10. Merdivenden çıkarken önce sağlam taraf ile sonra hasta taraf ile bir üst basamağa çıkılır sonra iki taraf koltuk değneği beraber üst basamağa alınır. Merdivenden inerken önce her iki koltuk değneği alt basamağa konur sonra ameliyatlı taraf aşağı indirilir en son da sağlam taraf aşağıya indirilir. 

11. Koltuk değneği / yürüteç hekim aksini söyleyene kadar kullanılmaya devam edilir. 

12. Ayağa kalkmadan veya gerinmeden önce 1 saatten fazla oturulmamalıdır. 

13. Araba kullanmaya ameliyattan 6 hafta sonra dönülebilir ancak bunun için ameliyatlı bacağın kontrolü çok iyi olmalı ve ayağı gaz pedalından frene götürürken az bir çaba harcanmalıdır. 

14. Gövde ameliyatlı bacak tarafına döndürülmemeli, ameliyatlı bacak da içe doğru çevrilmemelidir. 

15. Kalçanın önündeki kas gruplarının kısalmasını engellemek için her gün yatakta 15–30 dakika kadar düz yatmaya çalışılmalıdır. 

16. Eğer hastaneden çıktıktan sonra ameliyatlı bacakta bir şişlik oluştuğu fark edilirse sırtüstü yatışta ayak alttan desteklenerek yukarı kaldırılır, eğer şişlik geçmiyorsa hekim ile iletişime geçilir. Ayrıca eğer baldırda hassaslık gelişirse de hekime başvurmak gerekir. Ameliyatlı bacağa tam ağırlık verilmemesi gerekiyorsa, bu kişilerde bacak kasları az kullanıldığından dolayı yeterli kan pompalama görevi yapamaz ve şişlik oluşur. Bu şişlik ayağa tam yük verilesiye kadar sürer ve genelde geceleri kaybolur.

Kaynaklar:

- Brotzman S. Brent MD, Clinical Orthopedic Rehabilitation

- Türeyen C., Uygulamalı Fizik tedavi ve Rehabilitasyon” Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 3. Baskı. İzmir, 1998 

- ortopedikbilgi

- ortoklinik.com 

 
Toplam blog
: 54
: 3369
Kayıt tarihi
: 15.09.07
 
 

Fizyoterapist & Osteopat & klinik pilates mat 1 eğitmeni & PNİ öğrencisi Bir sağlıkçı olarak Türk..