Kapadokya gezisi ve Arkeoloji

Yeraltı şehirleri, peri bacaları ve arkeolojik zenginliğiyle Kapadokya her dönem  yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrar. Bölge Niğde, Nevşehir ve Aksaray ilini kapsar. Kırşehir ve Kayseri' nin de bir bölümü Kapadokya içerisindedir. Bölgede yerleşim paleolitik döneme kadar uzanır.  Aksaray ili Güvercinkayası (2006) kazı alanında çalıştığım  dönem bölgeyi parça parça gezme imkanım oldu. 2004 yılında kısa bir süre Niğde Kalatepe'de de çalışma imkanım olmuştu.

Gezim sırasında Selçuklu dönemine ait Sultanhanı' nı gezdim. Askeri amaçla yapılan bu yapılar zamanla yolculukların uğrak yeri olmuştur. Önemli yollar üzerine kurulan bu kervansarayların bazıları günümüze kadar korunmuştur. Kare şeklinde kaleye benzer bir yapı ve büyük bir avludan oluşur. Sultanhanı tipik bir örnektir.

Avanos çömlekçilerin bulunduğu bölgedir. Neolitik dönemden itibaren Anadolu' da çanak çömlek yapımı devam etmektedir. İlk olarak elle  şekillendirilen çanak, çömlekçi çarkının icadıyla çarkta yapılmaya başlandı. Avanos' a vardığınızda hala bu işle meşgul çömlekçileri görebilirsiniz. Çok az ücret karşılığı istediğiniz tip çanağı alabilirsiniz. Bu çömlekler turistik mağazalarda çok daha yüksek fiyatlara satılıyor. Daha çok süs amaçlı kullanılan çanakları şekillendirmek özel yetenek ister. Kile şekil vermek çok kolay değildir. Büyük şehirlerde  bu dönemde bu sanatı öğretmek için kurslar açılmıştır.

Ihlara vadisi 14 kilometre boyuncu yürüyüş yapabileceğiniz ve muhteşem manzaralarla karşılacağınız bir yer. Aksaray Güzelyurt' da bulunan bu vadiyi tamamıyla gezmenizi tavsiye ederim. Ihlara'dan başlayıp Selime'de son bulan bu vadidede yükseklik zaman zaman 100-150m' ye ulaşır. Çok sıcak olmayan bir havada birkaç arkadaşınızla beraber çanta ve fotoğraf makinasıyla yola çıkmalısınız. Yol uzun ve yorucu. Ama manzara o kadar güzelki, gerçekten buna değer. İlk km' lerde gurplarla karşılaşırsınız. Yol ilerledikçe yolcu sayısı azalır.

Ihlara Vadisi'nde bulunan kliseler:

Ağaçaltı Kilisesi

Pürenliseki Kilisesi

Kokar Kilise

Yılanlı Kilise

Aziz George Kilisesi

Sümbüllü Kilise

Nevşehir' de yer alan Göreme Açık Hava Müzesi' ne giriş müzekart ile ücretsizdir. Manastırlar, kiliseler, şapeller, yemekhaneler, mutfaklar ve odalarıyla kayaya oyulan yerleşim alanlarını en iyi görebeileceğiniz yerlerden biridir. Biraz yorucu olacak bu gezide  Hristiyanlığın Anadolu' daki  izlerini görebilirsiniz.

Kapadokya' nın bir önemli yeri de Ürgüp' tür. Asmalı Konak dizisinin de çekildiği bu bölgede Rum Hamamı, Altı Kapılı Türbe görülmesi gereken yerlerdir. Ayrıca Ürgüp-Avanos yolu üzerindeki Peri Bacaları Vadisi muhteşem manzarasıyla hayranlık uyandırır. Balon gezi ücreti pahalı da olsa hayatta bir kere yapılacak listesinde yer alacak kadar güzeldir.

Derinkuyu Yeraltı Şehri  Nevşehir'e 29 km uzaklıktadır. Burada  bir yeraltı şehrini tam olarak görürsünüz. Ahır, kiler, yemekhane, kilise gibi tüm bölümler açıkça gözüküyor. İnsanlar burada nasıl ve neden yaşar diye bir soru geliyor aklımıza. Alışılmıştan çok farklı bir durum.

Eğer tam bir bölge turu yapıyorsanız Aksaray Müzesine uğrayabilirsiniz.

Burada aşağıdaki bölgelere ait çok sayıda buluntu yer alır:

Neolitik Dönem Eserleri

Aşıklı Höyük-Musular Yerleşmesi

Kalkolitik Dönem Eserleri

Güvercinkayası Yerleşmesi

Asur Ticaret Kolonileri Çağı Eserleri

Acemhöyük

Aksaray Demirci Köyünde kaldığım dönemde halkın farklı kelimeler kullandığını farkettim. Onları da karşılıklarıyla beraber iletiyorum. Bazı sözler tamamen dilin dönmemesinden dolayı değişmiş. T harfinin d olması buna örnek. Bazı kelimeler konu ile alakalı başka bir kelimeye döndürülmüştür. Pervane kelimesinin yel estiren olması gibi. Bazı kelimelerse  tamamen bağımsız bir tarzda söylenmektedir.

Tahan=tahin

Zıymak=kaymak

Neyim=falan,filan

Dadak=şeker

Irlık=sahur

Gremse=altın

Kiniktirmek=kin beslemek

Şalak=kelek

Hırçıklı=havuş

Patakis=patates

Makanya=makarna

Bildir bö=geçen sene bu zaman

Bi diaki bö=gelek yıl bu zaman

Kakıç=başına kakmak

Bostan=karpuz

Bicik ya=tereyağ

Dimi=şalvar

Hınkırmak=burun silkmek

Posket=spor ayakkabı

Patlak=plastik şişe

4 şinik=1 kile=8kg

Gaz=kaz

Culuk=hindi

Cıncık=obsidyen

Günadi=ay çiçeği=güne bakan

Goypakhla=taze fasulye

Pahkla=fasulye

Alapahkla=barbunya

Avlu=hayat

Kolu kesik=kısa kollu

Ingılıyor=salanıyor

Kalevle=karyola

Ödüm sırktı=korkmak

Ammanı=amcan

Yil estiren=pervane

Savra=sofra

Pece=pencere

İsik=eşik

Mıssım=mişli geçmiş zaman   gelmissım

Metel=masa

Diyremek=dinlemek

Zırık=uzun

Depe=tepe

Cip telefonu=cep telefonu

Telefon çekmek=aramak

Pişkir=havlu

Pilte=pekmez

Bölge Hakkında Resimler: http://blog.milliyet.com.tr/kapadokya--aksaray-guvercinkayasi-2006/Galeri/?GaleriNo=22217

Not: Sağ altta kırmızı tarih yazılı resimler bana aittir. Diğer resimler ekip arkadaşlarım tarafındna çekilmiştir.