Kars Seyahatim

5-9 Temmuz 2017 Tarihleri arasında bir Kars seyahati yaptım. Gördüklerimi ve izlenimlerimi paylaşmak istiyorum.

İstanbul’dan hareket, Pendik’ten hızlı trenle. Ankara’da yeni tren garı çok güzel olmuş, sanki Avrupa’da yeni bir havaalanı gibi. Doğu Ekspresine binmek için TCDD’nin servis otobüsleriyle Kırıkkale’de ki Irmak tren istasyonun naklediliyorsunuz. Binerken sıra yok, epeyce bir curcuna oluyor.

Doğu Ekspresiyle yolculuk 25 saat kadar sürüyor, yani bir tam günden fazla. Yataklı vagon kompartımanları çocukluğumdaki Vagon Lits vagonlarına benzemiyor, lüks değil, yerli imalat, keza yemek vagonu da öyle. Ama idare eder, çarşaflar temiz, tuvalet müşterek, çalışanlar iyi niyetli, güler yüzlü ve saygılı. Tren genelinde yavaş gidiyor, (essahtan yavaş).

Kars’a varıncaya kadar, Sivas, Divriği, Aşkale, Erzurum, Erzincan, Sarıkamış, Kemaliye, vb istasyonlardan geçiyorsunuz. Doğa bakir ve olağanüstü güzel. Zaman zaman, dağlardan, vadilerden, ovalardan, yaylalardan, bol miktarda tünellerden, uçurumlardan, uçurumların üzerindeki tren köprülerinden geçiyorsunuz. Bazen de kilometrelerce ırmak kenarlarından, muhteşem kanyonlardan (Kemaliye) geçiyorsunuz. Memleketimizin cennet bir vatan olduğunu ve uğrunda ölmeye değer olduğunu görüyorsunuz. Bu vatanı bize armağan eden cetlerimizin de mekanı cennet olsun inşallah.

Hava : Kars için Temmuz başı ideal, ne sıcak ne soğuk, zaman zaman serince, İstanbul’un Nisanı, Mayısı gibi. Kars’ta gezilecek yerler çok, en az üç gün gerekli. Şeytan Kalesi, Aktaş Gölü, Çıldır gölü, Ani Harabeleri, Ermeni sınırı, sayısız kilise, cami, kiliseden çevrilmiş cami, kale, hamam, müze, vb. Şüphesiz, mutlaka iyi bir rehber ile gezmelisiniz. Rehbersiz gezecekseniz hiç gezmeyin daha iyi. Önceden ilgili kitap, broşür vb şeyleri okuyup da giderseniz tabii ki daha da iyi. Arpaçay, Ermenistan ile Türkiye arasında doğal sınır, çayın bu tarafı Türkiye, hemen karşısı Ermenistan.

Bölgenin tarihi çok eski, ilk yerleşim M.Ö. 13binlere kadar gidiyor. Hurriler, Mecuziler, Persler, Medler, Partlar, Sasaniler, Urartular, Ermeniler, Safaviler, Selçuklular, Osmanlılar vb. Alparslan’ın bölgeyi fethi 1064 lerde başlıyor. En çok iz bırakanlar Urartular, Ermeniler, Selçuklular ve Osmanlılar.

Boğatepe Köyünden bahsetmeden geçemeyeceğim. Kadınlar dernek kurmuşlar. Bölgedeki otları tanımak ve faydalanmak için uzmanlar, profesörler getirtmişler. Otların şifa değerlerini, sınai ve ticari özelliklerini öğrenmişler. Çeşitli peynirler, kaşar, gravyer yapmayı öğrenmişler. Fransızca kurslarına gitmişler. Birleşmiş Milletler, Unesco, Fransa ile, Üniversiteler ve çeşitli derneklerle ilişkiler kurmuşlar. Yurtdışından özellikle Fransa’dan heyetler, gruplar halinde misafirler kabul etmişler ve ilişkilerini geliştirmişler, halen de devam ettiriyorlar.

Kars kadını müteşebbis, yaman. Kars’ta yemek yediğimiz bir restoranın sahibi, bu müesseseyi yoktan var eden bir kadın. Yılın kadın girişimcisi seçilmek, üniversitelerde tez konusu olmak, üniversitelere davet edilip konferanslar vermek, yurt içi ve yurt dışı pek çok dernek ve kurumların ilgisini ve taktirini kazanmak gibi özellikleri var.

Kars yemekleri : Kars’a özel yemekler çok. Hepsi birbirinden lezzetli. Sadece birkaçına değineceğim. Bildiğimiz buğdayın, yüzyıllar, bin yıllar önce, daha buğday olmadan evvelki hali var, ismi kavurca; genetik yapısı 13 bin yıl öncekinin aynı;  işte Kars’ta hala kavurcadan yapılmış bulgur pilavı yiyebilirsiniz. Evelik aşı : Evelik otu (labada), ısırgan otu, buğdaydan yapılma bir çorba. Közlenmiş patlıcan, mantar ve kremadan yapılma çorba. Hanger, (lazanyaya benzetebileceğim bir nevi mantı ama kıyma mantının içinde değil üstünde), yerken ağzınıza tatlı bir şey geliyor, sanki üzüm gibi, meğerse bu üzüm değil, kavrulmuş tatlı soğanın tadıymış. Kaz mantısı. Pilav üstü ayıklanmış kaz eti; bazıları kaz eti kokar falan derler, hiç alakası yok, evet kokuyor ama mis gibi ve fevkalade lezzetli. Sigara Böreği, lor peynirinden yapılma ama üstü susama bulanmış, nefis, yemeğe doyum olmuyor. Pilav üstü dana kavurma. Un helvası ve özel yapılmış reyhan şerbeti.

Kars hakkında yazılacak çok şey var, tarihi, doğası, tarihi eserleri, müzesi, yemekleri, peynirleri, balı ve de bal gibi insanları; ama yerimiz müsait değil. Ağzınıza bir parmak bal çaldım, gerisini merak ediyorsanız, hemen bir seyahat programı yapmaya başlayınız. Kalın sağlıcakla.