Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

29 Haziran '09

 
Kategori
Sosyoloji
 

Kaşgarlı Mahmud 1001 yaşında

Kaşgarlı Mahmud 1001 yaşında
 

Kaşgarlı MAHMUD'un DLT adlı sözlüğü için çizmiş olduğu Dünya Taritası (1072/1075)


''İpek Yolu’nun Çin sınırları içindeki son merkez noktası olan Kaşgar’daki ünlü bilgin Kaşgarlı Mahmut’un (1008-1102) türbesini ziyaret etmemek olmazdı. Özellikle doğumunun 1000. yılında daha da anlamlı olacağını düşünerek, Kaşgar’ın 45 km. uzağındaki Opal kasabası Azık Köyü’ne doğru yola koyulduk.
Kaşgar’ın İç Anadolu’ya benzeyen çorak çoğrafyasını geçerek Kaşgarlı Mahmut’un türbesinin bulunduğu müze alanına girdik. Tam karşımızda heybetle duran Kaşgarlı’nın heykeli altında 15- 16 yaşlarındaki bir Uygur kızı çömelmiş bir şeyler yazıyordu. Heykelin çalılıklar arasında kalan kaidesi tarafından ise bir erkek sesi geliyordu.

Yaklaştığımızda heykelin kaidesindeki yazıyı okuyan bir gençle karşılaştık. Sonradan Uygur kızının ağabeyi olduğunu öğrendiğimiz genç çalılıkların arkasına geçerek kaidenin üzerindeki yazıyı okuyor, genç kız da bunları not alıyordu. Daha sonra % 60-70 anlaşabildiğimiz ortak kökenli dilimiz sayesinde bu Uygur gençlerle kaynaşıp beraber dolaştık.

Sağolsunlar, müze alanında merak ettiğimiz yazıları çevirerek bize rehberlik yaptılar."Okuyana mutluluk ve doğru yolu getirsin" diye kitabına Kutadgu Bilig ismini koyan ünlü edebiyatçı Yusuf Has Hacib ile çağdaş olan Kaşgarlı’nın asıl ismi biraz uzun: Mahmut Binni Hüseyin Binni Muhammedul Kaşgari. Kaşgarlı Mahmut Karahanlı Devleti’nin aristokrat ailelerinden geliyor.

Kendisi Saciye ve Hamidiye Medresesi’nde eğitim gördükten sonra o zamanki en büyük İslam merkezi olan Bağdat’a gidiyor. Burada 1074 ve 1076 yılları arasında meşhur eseri ilk Türkçe sözlük olan Dîvânü Lugati’t-Türk’ü yazıyor. 7500 kelimelik bu eser; tarih, astronomi, askerlik, yemek, bilim, tıp, mimari gibi konuları içeriyor. Ayrıca, dönemin Türk dünyasının haritasına da yer veriyor eserinde. ''
<ımg alt="" src="http://3.bp.blogspot.com/_e48Vg6ZRsF8/SRmQpNirabI/AAAAAAAAAQg/2_5u5Ajdfco/s320/250px-Kashgari_map.jpg" border="0">

''Dünyada ilk defa Japonya'yı gösteren haritanın Türkçe açılımı ise, aşağıdaki numaralandırılmış haritada gösterilmektedir:

1. Bulgaristan 2. Hazar Denizi 3. Rusya
4. İskenderiye 5. Mısır 6. Taşkent
7. Japonya (yeşil yarı çemberle suyla çevrili olarak gösterilmiş) 8. Çin 9. Balasaghun-Dünya’nın merkezi (bugünkü Kırgızistan’da kalıntıları bulunan eski kent)
10. Kaşgarlı Mahmut’un doğum yeri (Kaşgar-Opal)
11. Semerkand 12. Irak 13. Azerbaycan 14. Yemen
15-18 Afrika 15. Doğu Somali 16. Doğu Sahara 17. Ethopya
18. Kuzey Somali 19-22 Hindistan yarım adası 19. Indus Nehri 20. Hindistan 21. Seylan adası and Hz. Adem'in ayak izi (Hz. Adem’in cennetten kovulduktan sonra sürgün yaşadığı düşünülen ada, bugünkü Sri Lanka)
22. Kaşmir 23. Gog ve Magog (yöneticileri sıra dağlarla dünyanın dışına surlar örmüş, kötü gücü temsil eden bir ulus) 24. Dünya ve onu çevreleyen deniz.''

''Bu eseri, Sovyetler Birliği’nden, Almanya’dan, İngiltere’den, Japonya’dan bir çok bilim adamı incelemiş. Çin Halk Cumhuriye’ti üç ciltlik eseri 1980-84 yıllarında Uygurca, 2000 yılında ise Çince olarak yayınlamış. Yerel yönetim 1953 yılının parasıyla 40.000 RMB harcayarak türbeyi onarmış. 1983 yılında burası Ulusal Kültür Mirasları’nın üst derecede korunacaklar listesine alınmış.''
ALINTIDIR: KAŞGARLI MAHMUT (MAHMUD KASHGARI): Doğumunun 1000. yılı Yazan: Caner KARAVİT Müzeler 03 - 11 Kasım 2008 Salı

 
Toplam blog
: 570
: 1034
Kayıt tarihi
: 14.09.08
 
 

1974'te H.Ü. Sosyoloji ve İdare Bölümü'nü yüksek lisans tezi ile bitirdim. 1976 yılında yapımcı y..