Kaybolan teminat mektubuna tespit davası

Ticari işlemlerde kullanılmak üzere, bir Banka tarafından verilmiş teminat mektubu aslının, davalı firmaya teslim edildiği öne sürülmüştür. Dava dilekçesi ve teminat mektubu içeriği gözetildiğinde, davacının iddiaları, davalıya karşı borçlu olmadığı, uzun zamandır aralarında ticari ilişki bulunmadığı, yönündedir.

Bu nedenle, davacı şirketin, davalı yana herhangi bir borcunun bulunmadığının tespiti talebini içeren dilekçesinde davacı vekili; teminat mektubunun iptaline karar verilmesi talebinde bulunmuştur. 

Tesadüfi örneklemeyle hazırlamaya çalıştığım bilirkişi raporumuz, umarım yararlı olur:   

BİLİRKİŞİ RAPORU

ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ SAYIN HÂKİMLİĞİNE

Dosya No: 2013/99999 E.

DAVACI:      . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. LİMİTED ŞİRKETİ

VEKİLİ:          Av. ...  ...

DAVALI:        HAVAY HAVA YOLLARI LİMİTED ŞİRKETİ (Tasfiye Halide)

VEKİLİ:          Av. ... ...

DAVA:           Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)

DAVA TARİHİ: 00.00.2013

İncelenen Evrak     : 1 Adet 2013 / 99999 E. sayılı Dava Dosyası.

1- DAVANIN KONUSU VE AÇIKLAMALAR:

            Davacı . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. LTD. ŞTİ. vekili Av. ...  ... tarafından verilen dava dilekçesinde özetle; ticari işlemlerde kullanılmak üzere, dava dışı ... Katılım Bankası Anonim Şirketince düzenlenen 00.00.2010 tarihli 00.00.00 nolu 10.000 (On bin) TL bedelli teminat mektubu aslının, davalı firmaya 00.00.2010 tarihinde teslim edildiği öne sürülmüştür. Davacı vekili talebinin teminat mektubu içeriği gözetildiğinde, davacının davalıya karşı borçlu olmadığı, uzun zamandır aralarında ticari ilişki bulunmadığı, yönündedir.

            Bu nedenle, davacı şirketin, davalı yana herhangi bir borcunun bulunmadığının tespiti talebini havi dilekçesinde davacı vekili; dava dışı ... Katılım Bankası A.Ş.ne ait 00.00.2010 tarihli 00.00.00 sayılı 10.000 TL bedelli teminat mektubunun iptaline karar verilmesi talebinde bulunmuştur. 

2- BİLİRKİŞİYE TEVDİ EDİLEN GÖREV:

            Dava dosyasının bilirkişiye tevdii ile davacı şirketin 2010 yılı ve sonrası ticari defter ve kayıtlarında dayanak teminat mektubu ile ilgili tarafların lehine ve aleyhine herhangi bir kayıt bulunup bulunmadığının tespiti istenmektedir. Muhasebesel yönden davacı şirketin borcunun devam edip etmediği hususunda rapor alınmasına Yüce Mahkeme'nin 00.00.2014 tarihli celse no:7 sayılı duruşmasında karar verilmiştir.

3- DAVA DOSYASI ve EKLERİ ÜZERİNDE YAPILAN İNCELEMELER:

            Davacı vekili talebi; davacı şirketin davalı yana teminat mektubundan dolayı borçlu olmadığının tespiti ile teminat mektubunun iptaline yöneliktir.

            Davalı vekili savunması ise anılan teminat mektubunun müflis şirketin masa mal varlığında bulunmadığına, teminat mektubu örneği ve teslim belgesinin dosyaya sunulması halinde davacı şirketin, müflis şirketin hangi merkezi ile ilgisi olduğunun ortaya çıkacağına, bu durum karşısında davanın reddine yöneliktir.

            Davacı vekilinin delil olarak, teminat mektubu fotokopisi ile iade talep yazısı sunduğu, anlaşılmaktadır.

            Dava dilekçesine konu teminat mektubu fotokopisinin incelenmesinden, teminatın ticari ilişki kapsamında verildiği görülmektedir.

            Bu çerçevede uyuşmazlığın; davacının teminat mektubundan dolayı borçlu olup olmadığı, teminat mektubunun iptal koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında toplandığı anlaşılmıştır.

3.1.    Davacı şirketin 2010 yılı ticari defter ve kayıtlarının incelenmesi:

            00.00.2014 günü saat 14.00’dan itibaren Yüce Mahkeme’nin duruşma salonunda yapılan incelemede; davacı . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. Ltd. Şti’ne ait 2010 yılı ticari defter tasdik bilgileri aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:

            Davacı şirketin 2010 yılına ait ticari defterlerinin, kullanılmaya başlamadan önce notere ibraz edilerek açılış tasdikinin yaptırılmış olduğu görüldü.

            2010 yılı yevmiye ve envanter defterlerinin kapanış tasdikinin yaptırılmış olduğu görüldü.

            Davacı şirketin, ticari defterlerinin usulüne uygun olarak tasdik ettirildiği, 2010 yılına ait ticari defterlerinin bilgisayar ortamında tutulmuş olduğu, defter kayıtları üzerinde herhangi bir silinti, kazıntı ve karalamanın bulunmadığı,

            Bu sebeple davacı taraf ticari defterleri usulüne uygun olarak işlenmiş olduğundan sahibi lehine Sayın Mahkeme'nin takdirinde olarak delil vasfını haiz olduğu kanaatine varıldı.

3.2.    Davacı şirketin 2010 yılı ve sonrası ticari defterlerinde dayanak teminat mektubu ile ilgili kayıtlarının incelenmesi:   

Davacı şirket . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. Ltd. Şti’ne ait 2010 yılı ticari defter ve kayıtlarında; dayanak teminat mektubu ile ilgili tek düzen hesap planı çerçevesinde teminat mektuplarının kaydedildiği ilgili hesap grubu, tarafların lehine ve aleyhine olarak aşağıdaki tabloda incelendi:

            Davacı şirket ticari defter kayıtlarında yukarıda incelenen yevmiye kaydıyla; davalı   Hava Yolları Ltd. Şti.ne, dava dışı Bank ... (... Katılım Bankası A.Ş.ne ait) teminat mektubunun, davacı şirket tarafından verildiği görülmektedir.

         Nazım hesaplar ile kayıt yapılırken bir nazım hesap borçlandırılmış (900) diğer nazım hesap (901) alacaklandırılmıştır. Bilindiği gibi nazım hesaplar başka bir varlık veya kaynak hesabı ile kullanılmaz.

            31.12.2010 tarihli aşağıdaki yevmiye kaydında ise yine davacı taraf ticari defter kayıtlarında; nazım hesapların kapanış işlemleri incelenmektedir.   

            Davacı şirket, imzalanan sözleşme gereği davalı tarafa 00.00.2010 tarihli,  10.000 TL tutarında banka teminat mektubu vermiştir. Yılsonunda banka teminat mektubu davacı şirket kayıtlarında bu defa bir nazım hesaba borç (901), diğer nazım hesaba alacak (900) kaydedilerek kapatılmıştır. Nazım Hesaplar, işletmenin sahibi olmadığı ancak izlenmesine ihtiyaç duyulan değerlerin kaydedildiği hesaplardır. İşletmenin varlık ve kaynaklarında değişime neden olmayan işlemler nazım hesaplarda izlenir. Ancak bu işlemler gelecekte işletme değerlerinde bir değişime neden olabilir. Nazım hesap kullanan davacı şirketin, ihtiyaçlarına ve işletme yapısına uygun olarak yukarıda incelendiği üzere nazım hesap grubu oluşturduğu görülmektedir.

3.3.    Davacı şirketin 2010 yılı sonrası ticari defterleri ve dayanak teminat mektubu ile ilgili kayıtları incelemeye ibraz edilmemiştir.

Bilindiği gibi varlık, kaynak, gelir ve gider hesapları dışında, muhasebenin sadece bilgi verme ve izleme görevi yüklediği işlemler için; muhasebe disiplini altında toplanması istenen işlemler ile gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülükleri izlemek üzere nazım hesaplar kullanılır.
            Davacı yan 2010 yılı ticari defterlerindeki nazım hesaplar, birbiri ile karşılıklı borç ve alacak şeklinde çalışan hesaplardan oluştuğu incelenmiştir. Bununla birlikte, davacı işletmenin karşı karşıya olduğu, ancak ana hesap sisteminde yer almayan çeşitli risklerin ve referansların izlendiği nazım hesaplar, bu durum devam ettiği sürece ertesi dönemlere aktarılmak üzere bilançoda yer alması gerekir. Huzurdaki davaya konu dayanak teminat mektubu ile ilgili kayıtların, 2010 yılı sonrasında davacı şirketin ticari defterleri üzerinde devam eden süreçte ertesi dönemlere aktarılmak üzere bilançoda yer alıp almadığının aranması, Yüce Mahkeme’nin takdirine bırakılmıştır.

3.4.    Hâlihazırda teminat mektubundan dolayı, muhasebesel yönden davacı şirketin borcunun devam edip etmediğinin incelenmesi:

            Davacı firma . .  Lojistik Ltd. Şti. ticari defter kayıtlarında “Muavin Dökümü” 320.01.03.0079 hesap koduyla, davalı firma HAVAY Ltd.Şti. için takip edilmiş cari hesap bilgileri aşağıdaki gibi incelendi.

                                                                                  TOPLAM            1.872,55    1.872,55       Bakiye: 0

            Taraflar arasında teminat mektubundan dolayı borç ilişkisinin tespitine yönelik yapılan incelemede; davacı yan ticari defter ve belge asılları üzerinde 2010 yılına ait, davacı şirketin davalı yana borcunun bulunmadığı görüldü. Taraflar arasında başkaca bir ticari ilişkinin bulunup bulunmadığı, hâlihazırda teminat mektubundan dolayı muhasebesel yönden davacı şirketin borcunun devam edip etmediğine ilişkin ticari defter kayıtları incelendi. Dış Ülke’den gelen resmi cevap yazısında da görüldüğü üzere, davalı HAVAY muhasebe kayıtlarında davacı . . Lojistik acentesine ait 1080135 kodu ile kayıtlı olduğu bildirilen “müşteri” hesabında davacı firmanın borcu veya alacağının bulunmadığı anlaşıldı.  

3.5.    Dış Ülke’den gelen resmi cevap yazısı içeriği ile davacı şirketin ticari defter ve kayıtlarının birbiri ile uyumlu olup olmadığının incelenmesi:

            Huzurdaki davada davacı . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. LTD. ŞTİ. ile davalı MÜFLİS   HAVA YOLLARI LTD. ŞTİ. arasında, davacının teminat mektubundan dolayı müflis şirkete borçlu olduğuna dair davalı müflis şirket lehine ve davacı aleyhine herhangi bir kayıt bulunup bulunmadığı hususlarının araştırılması açısından;

            Müflis davalı HAVAY Ltd. Şti.nin 2010, 2011, 2012, 2013 yılı defter ve kayıtlarının incelenmesi, Sayın Mahkemenizce, Dış Ülke Cumhuriyeti yetkili adli makamından istenilmesi üzerine;

            Dış Ülke’den gelen resmi cevap yazısı içeriğinde davalı HAVAY muhasebe kayıtlarında davacı . . Lojistik acentesine ait 1080135 kodu ile kayıtlı olduğu bildirilen “müşteri” hesabında davacı firmanın borcu veya alacağının bulunmadığı,

            Davalı MÜFLİS   HAVA YOLLARI LTD. ŞTİ.ne davacı şirket . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. LTD. ŞTİ. tarafından verilen dayanak teminat mektubunun ise muhasebe sisteminde kayıtlı olmadığı, dayanak teminat mektubunun fotokopi veya orijinali de mevcut olmadığı, bu nedenle geri verilmesinin mümkün olmayacağı bildirilmiştir.

             Öte yandan, davacı şirket ticari defter kayıtlarında görülen ve davalı müflis firmaya teslim edildiği öne sürülen belge 00.00.2010 tarihli dayanak teminat mektubudur. Teminat mektubunun fotokopisindeki davalı şirket tarafından “teslim aldım” şerhini taşıyan “..... .....”a ait ıslak imza, dayanak teminat mektubunun davalı şirketçe teslim alındığını gösterir. Davacı yan vekilince Yüce Mahkeme’ye sunulan belge asıllarının 00.00.2013 havale tarihiyle “Mahkeme kasasına” alındığı anlaşılmaktadır.  

            Davacı şirketin 2010 yılına ait incelenen ticari defter kayıtları ile Dış Ülke’den gelen resmi cevap yazısı içeriği karşılaştırıldığında; davacı . . Lojistik acentesine ait 1080135 kodu ile kayıtlı olduğu bildirilen “müşteri” hesabında davacı firmanın borcunun veya alacağının bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu durum, raporumuzun “3.2.” ve “3.4.” maddelerinde belirtildiği şekilde birbiriyle uyumludur.

3.6.    Dava dışı ... Katılım Bankası A.Ş. (BANK ...)’dan gelen cevap yazısı:

            00.00.2010 tarih ve 00.00.00 sayılı 10.000,00 (On bin) TL meblağlı davacı . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. LTD. ŞTİ. lehine tanzim edildiği bildirilen, kesin teminat mektubunun muhatabı davalı   HAVA YOLLARI LTD. ŞTİ. olduğu,

            Teminat mektubunun konusu “  Hava Yolları Ata Hava Limanı İstasyonu Stoklu Kargo Acentesi” olduğu ve dava konusu dayanak teminat mektubunun BANK ... sistem kayıtlarında bankaya iade edilmediği,

            Banka şubesinden alınan 00.00.2013 havale tarihli cevap yazısından da anlaşılmaktadır.

            Yüce Mahkeme’nin takdirinde olarak bu durum, mevcut iddiaları muhasebesel açıdan davacı lehine bilhassa kuvvetlendirmektedir. 

4 - SONUÇ:

            Takdir, değerlendirme ve karar tamamen Sayın Mahkemeye ait olmakla, dosya üzerinde ve davacı yan ticari defter kayıtlarında yapmış olduğum inceleme sonucunda "bilirkişi" olarak:

            Raporumuzun “3.1.” , “3.2.” ve “3.4.” maddelerindeki tabloda tespit edilen, davacı şirketin 2010 yılı ticari defter ve kayıtlarında dayanak teminat mektubu ile ilgili tek düzen hesap planı çerçevesinde teminat mektuplarının kaydedildiği, hâlihazırda teminat mektubundan dolayı muhasebesel yönden davacı şirketin davalı yana borcunun devam etmediği,

            Raporumuzun “3.3.” maddesinde belirtilen, 2010 yılı sonrasında davacı şirketin ticari defterleri üzerinde devam eden süreçte ertesi dönemlere aktarılmak üzere dayanak teminat mektubu ile ilgili kayıtların bilançoda yer alıp almadığının aranması, Yüce Mahkeme’nin takdirine olduğu,

            Raporumuzun “3.5.” maddesinde değerlendirildiği üzere, Dış Ülke’den gelen resmi cevap yazısı içeriği ile davacı şirketin davalı yana borcunun bulunmadığı yönünde davacı şirketin 2010 yılı ticari defter ve kayıtlarının birbiri ile uyumlu olduğu,

            Taraflar arasında ticari ilişki kapsamında verildiğinin anlaşılmış olması karşısında, davacı şirketin dayanak teminat mektubundan dolayı muhasebesel yönden borçlu olmadığı,

            Dayanak teminat mektubunun iptal koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında; davalı MÜFLİS   HAVA YOLLARI LTD. ŞTİ.ne davacı şirket . . LOJİSTİK TAŞIMA ORGANİZATÖRLÜĞÜ VE TURİZM SAN. LTD. ŞTİ. tarafından verilen dayanak teminat mektubunun müflis şirketin masa varlığında kayıtlı olmadığı, dayanak teminat mektubunun fotokopi veya orijinali de mevcut olmadığı Dış Ülke’den gelen resmi cevap yazısında bildirilmiş olması nedeniyle, dayanak teminat mektubunun iptal koşullarının oluştuğu yönünde takdirin tümüyle sayın mahkemeye ait olduğu.

            Şeklinde oluşan değerlendirme ve kanaatimi Sayın Mahkemenin takdirine saygı ile arz ederim. 10.07.2014

BİLİRKİŞİ

Ahmet AK

Muhasip Bilirkişi