Kaynak israfı ve denetim sistemi ilişkisi

Son yıllarda okullarda bilgisayar gibi, bilgi teknolojilerine yönelik araç gereçlerin büyük oranda arttığını görmek mümkün. Ülkemizdeki okulların tiplerine, yapılarına bakıldığında kırsal kesimdeki birleştirilmiş sınıflı köy okulları yanında kent merkezlerinde veya kırsalda olsa bile taşıma merkezi durumunda olan veya nüfusu belli bir sayının üzerinde olduğu için öğretmen sayısı, yönetici personel sayısı açısından büyük denebilecek yapıda okullar bulunduğu görülür. Hangi boyutta olursa olsun hemen her okulda internet bağlantısı olan, bilgi teknoloji sınıflı okulların sayısı son yıllarda büyük bir hızla artmıştır. Elektronik araçların okullarda böylesi bir hızla artması eğitim alanına yönelik yatırımların bir göstergesi olarak görülüp sevindirici bir durum olarak algılanabilir. Ancak okullarda karşılaşılan durumlar bu alanda önemli sorunların da olduğunu göstermektedir. Daha önce birer, ikişer hatta okulun büyüklüğüne göre daha fazla sayıda bilgisayarı, yazıcısı, skaynırı olan okullara mevcut durum dikkate alınmaksızın bir o kadar daha elektronik araç gereçlerin gönderildiğini görmek bu alanda büyük bir israfın, plansızlığın, başıboşluğun olduğunun işaretlerini vermektedir. Neredeyse her kurum eğitime destek adına okullara yönelik düzenlediği projelerle bilgisayar, yazıcı, skaynır gibi araç gereçleri kırsal olsun, kent merkezi olsun her tür büyüklükteki okullara göndermeye çalışıyor. Önceden var olan bilgisayarlara ek olarak yenileri tekrar veriliyor. Gelen bilgisayarlar masaların üzerlerindeki yerlerini alırken eskiler depolara veya raflara, dolap üstlerine kaldırılıyor. Bu durumu görünce okulların yakın zamanda elektronik çöplük haline geleceği endişesi insanın zihninde istemeden de olsa uyanıyor. Okulun personel durumu, öğrenci durumu, derslik durumu, önceden gönderilen her türlü araç gerecin envanteri dikkate alınmadan yapılan bu dağıtım eğitim alanında ekonomik israfın gittikçe büyüdüğü endişesini güçlendiriyor. Bu toplumun sahip olduğu her türlü kaynağın bu kadar kolay heba edilmemesi gerektiğini herkesin ama eğitim alanında etkili ve yetkili olan kişilerin çok daha fazla dikkate alması gerekir.

Okulların neye ihtiyacı olduğunu öğrenmek, daha önceden var olan araç gereçlerin neler olduğunu, bunların ne kadar etkili kullanıldığının takibi, değerlendirmesi, muhasebesi içinde bulunduğumuz elektronik çağında zor olmasa gerek. E-okul uygulamalarının bir amacı da bu olsa gerek. Eğitime yönelik yapılan yatırımlar önemli. Bunu hiç kimse inkar edemez. Yapılan yatırımlar hiçbir zaman boşuna gitmeyecektir. Ama bu kadar israf, bu kadar düzensiz dağıtım, kontrolsüz hareket eğitime yarar yerine zarar getirecektir. Zira büyük bir kaynak aktarımı yapılan aslında kaynakların plansız, programsız, denetimsiz bir şekilde israf edildiği bir alanda istenen sonuçlar alınamayınca toplumda, kişilerde ümitsizlik ortaya çıkabilir. Bu kadar masraf yapıyoruz ama yine istenen sonuçlar alınamıyor diye düşünülürse eğitime yönelik yapılan yatırımların sonuçsuz kaldığı düşüncesine saplanan insanlar bu alanı ihmal etmeye başlayabilir. Oysa yapılan yanlış planlama, düzensiz dağıtım, kontrolsüz kaynak aktarımından başka bir şey değildir. Bu uygulamaya ise dünyanın en zengin bütçesine sahip olan devletler bile dayanamaz. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı da yapmış olan İrfan ERDOĞAN’ın bir kitabında eğitime ayrılan kaynakların yetersizliği yanında ayrılan kaynakların etkili kullanılamamasının da önemli bir sorun olduğunu dile getiren bir cümlesini hatırlıyorum. Bu anlamda eğitim sistemimize yönelik ayrılan kaynakların ne yazık ki etkin kullanılamadığını, israf edildiğini, gelişigüzel araç dağıtımlarının okulları teknolojik veya klasik araç gereç çöplüğüne dönüştürdüğünü kolayca görmek mümkün.

Bilgisayar teknolojisini okullara sokma amacı belki çağdaş eğitim imkanlarına ulaşmak açısından önemli olabilir. Ancak bilgisayar ve benzeri teknolojik araç gereçleri sınıflara sadece sokmak yetmiyor. Bunları etkin kullanmasını bilmeyen, bunlardan yararlanamayan personelin elinde bu tür araçlar ne yazık ki işlevsiz veya eğitsel olmayan işlevleri yerine getirir hale geliyor.

Bakanlığın teknolojik araç gereçleri okullara dağıtırken okulda mevcut malzeme durumunu çok iyi takip etmesi, analiz etmesi, değerlendirmesi gerekiyor. Fen dolapları, bilgisayarlar, yazıcılar, skaynırlar, internet alt yapısı ile ilgili araçlar merkezden tek kalemde dağıtılmamalı, bunların kullanım durumlarının, eğitsel amaçlara hizmet durumlarının çok iyi takip edilmesi gerekir. Ülkemizin sahip olduğu kaynaklara rağmen içinde bulunduğu ekonomik sorunlar, sıkıntılar ortada iken gereksiz yere okullara bu kadar malzeme, araç gereç bonkörce dağıtılmamalıdır.İsraf edecek kadar, kaynakları heba edecek kadar zengin olmadığımızı herkes bilmektedir.

Bu anlamda okulların alt yapı imkanlarının çok iyi takip edilmesi, hangi okulun neye ne kadar ihtiyacının olduğunun çok iyi bilinmesi, malzeme, araç, gereç kullanım düzeylerinin çok iyi bilinmesi gerekir. Bu ise sağlıklı, sistemli, etkili, şeffaf, geliştirici, iyileştirici, sunduğu verileri yönetimin ciddi bir şekilde dikkate aldığı bir denetim sistemi ile mümkün. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı denetim sisteminin kuruluş, işleyiş ve gelişim sürecine bakıldığında bu gerekliliklerden çok uzak olduğu, her geçen gün de daha işlevsiz, daha etkisiz, daha verimsiz hale getirildiği izlenimi vermektedir.

Denetim, yönetimlerin hiçbir zaman ihmal etmemeleri, tersine çok daha ciddi bir şekilde ele alıp sürekli iyileştirmeye, güçlendirmeye, işlevsel hale getirmeye yönelik olarak çaba gösterilmesi gereken bir alandır. Denetimi boşlayan bir anlayışla eğitimin kalitesini yükseltebilmek imkansızdır. Alanda olan olaylardan, alınan kararların alanda uygulanma düzeyinden, sistemin içinde var olan sorunların niteliğinden ve niceliğinden, sorunların çözüm yollarından ancak denetimle haberdar olunabilir. Denetimin bu işlevini yerine getirmesi ise ancak denetimin önemine inanan bir yönetimle mümkündür.

Görüş ve Önerileriniz için…

Ali Hikmet Demir

ahdiron4@hotmail.com