Kendimi ifade edebiliyor muyum?

Yoga felsefesinde, “prana” adını verdiğimiz ve en basit haliyle “nefes” olarak adlandırabileceğimiz şeyin aslında sadece “nefes” olmadığını aynı zamanda “yaşam enerjisi” anlamına da geldiğini biliyoruz. “Prana”nın bedenimizin hareket ettirdiğini ve zihnimize düşünce gücü sağladığını da biliyoruz. Yoga asanalarında “prana”yı kullanarak bedeni ve zihni canlandırabilir, farkındalığımızı arttırabilir ve yüksek bilince ulaşabiliriz.

 

Bu nedenle, yoga üstadları “prana”nın bedende beş farklı yönde hareket ettiğini fark etmiş ve bunları “prana vayu” (içeri ve ileri doğru akım), “apana vayu” (aşağı doğru akım), “samana vayu” (dengeleyen/merkezleyen akım), “udana vayu” (yukarı doğru akım) ve “vyana vayu” (dışarı doğru akım) olarak beşe ayırmıştır. Tüm bu “vayu”lar bedenin farklı bölgelerini etkiler ve uyum içinde çalıştıklarında, sağlıklı bir zihne ve bedene sahip oluruz.

 

Geçen hafta sıra "udana vayu" yani "yukarı doğru akım"a gelmişti. Boyunda bulunan bu "vayu" boğazı kontrol etmekte... Aynı zamanda göz, kulak ve burun gibi duyu organlarımızı da etkilemekte... Bu nedenle, konuşma ve kendimizi ifade etme ve tiroid ve paratiroid bezleri bölgesini kontrol ettiği için  büyümemiz ve metabolizmamızı da kontrol etmekte... "Udana vayu", nefes verirken havanın dışarı çıkmasına yardımcı olan bir "hava akımı" ve bu yüzden de konuşma ile ilişkili. "Udana" yukarı doğru bir enerji akımı olduğu için "prana"nın aşağıdaki çakralardan yukardaki çakralara çıkmasına yardımcı olur. Ayrıca, bu "vayu" merkezi sinir sistemini, endokrin sistemini ve duyuları kontrol eder. "Vishuddha" (boğaz) ve "ajna" (alın çakrası) ve eter elementi ile ilişkili...

 

Bu "vayu" dengesiz olduğunda kendimizi ifade ederken sorunlar yaşabiliriz; çok konuşabiliriz ya da ağzımızdan hep olumsuz cümleler çıkar. Boyun bölgesi enerjinin giriş ve çıkışıyla ilgili bir merkez olduğu için "udana vayu" dengesizleştiğinde bedene alınan ve bedenden atılan arasında bir dengesizlik oluşabilir. "Udana vayu" dengeli olduğunda, zihin ve kalp de dengeli ve bütün olur. 

 

Bu "vayu" dengesiz olduğunda nefes darlığı ya da başka solunum sorunları yaşayabiliriz. Tüm bunların sebebi kendimizi ifade edememek ya da duygusal olarak kendimizi bastırmak olabilir. "Udana vayu" dengeli olduğundaysa mutlu ve enerjik oluruz. 

 

"Udana vayu"nun uyandırılması "samana vayu"nun (dengeleyen/merkezleyen enerji akımı) dengeli bir şekilde çalışmasına bağlıdır. Hatırlayacağınız gibi "samana vayu"da "prana vayu" (ileri ve içeri doğru akım) ve "apana vayu"nun (aşağı ve dışarı doğru akım) sağlıklı ve dengeli bir şekilde karın bölgesinde buluşmasına bağlıydı. 

 

"Udana vayu" yukarı doğru bir akım olduğu için bu "enerji akımını" baş, boyun ve sırt odaklı bir yoga akışı ve ters duruşlar ile uyandırabiliriz."Samana", "prana" ve "apana" vayular dengeli ve düzenli olduğunda bu "vayu"da düzenli çalışır. Bu nedenle bu vayu genellikle yoga derslerinin sonunda tüm "vayu"lar uyarıldıktan sonra daha iyi çalışır. 

 

Derse meditasyon ile başladık. Meditasyon sonrasında "ujjayi pranayama" (kahraman nefes çalışması) ile boğaz bölgesini uyarmak ve "udana vayu"yu harekete geçirmek istemiştim. "Ujjayi" nefesini, boğazımızın arka kısmını kısarak yapabiliriz. Daha önce denemediyseniz, size bir ipucu verebilirim. Soğuk bir gecede, evinizde huzur içinde bir akşam geçirdiğinizi hayal edin. Cama doğru yaklaştığınızı ve cama nefesinizi vererek buğu yaptığınızı düşünün. “Saaa” sesiyle nefes alıp “haa” şeklinde nefes vermek. Ağzınız açık bir şekilde bu nefesi bir süre deneyimledikten sonra ağzınızı kapatıp nefeslerinizi burundan alıp burundan vermeye başlayabilirsiniz. Bu arada, boğazının arkasını daraltıp, bu nefesi çalışabilirsiniz.  Bazıları, bu nefese “okyanus nefesi” adını veriyor. Belki de okyanusun dalgalarının sesine benzettikleri içindir. Kim bilir?

 

Bu "pranayama" çalışmasını yaparken "jalandhara bandha"da (çene kilidi) yaparak "udana vayu"yu biraz daha uyarmak istemiştim. bu kilidi, "sukhasana" (kolay oturuş) ya da "virasana"da (kahraman oturuşu) oturduktan sonra burundan derin bir nefes alıp çeneyi göğüse indirip "sternum"u (iman tahtası da denilen göğüs kemiği) yukarı doğru kaldırarak yapacaktık. Nefesimizin yettiği kadar bekleyecektik. Kilidi çözerken önce çeneyi göğüsten ayıracak ve burundan nefes alacaktık. Bir süre yavaş ve derin nefesler alıp vererek nefesin normala dönmesini bekleyecektik. "Jalandhara bandha", dolaşım ve solunum sistemlerini düzenleyip tiroidi uyarıyordu. Dolayısıyla, metabolizmayı dengeliyordu. 

 

Öğrencilerden ders boyunca bu nefesi kullanmalarını istedikten sonra akışa başladık. Dikkati boğaza vererek "marjaryasana-bitilasana" (kedi-inek esnetmesi) ile hem omurgayı esnettik hem de bedeni hareketlendirmeye başladık. "Marjaryasana" ve "bitilasana" arasında nefeslerle akarken çeneyi iyice göğüse yaklaştırıp sıkıştırdık ve sonra başın arkasını iyice geriye yaslayıp boynun önünü esnettik. 

 

Bir "vinyasa" ile ayağa kalkıp "tadasana"ya (dağ duruşu) geçtik. "Tadasana"da nefese odaklandık. Nefes alış ve verişlere odaklı bir şekilde "surya namaskara" (güneşe selam) akışları yaptık. "Tadasana"da ve "bhujangasana"da (kobra) boynu sağa sola ve öne ve arkaya hareket ettirdik. Sonra boynu çevirdik. 

 

"Vinyasa" akışları arasında boğaz ve sırt bölgesini uyarmak için "tadasana"da göğüs kafesini açarak geriye doğru eğilmiştik. "Ashwa sanchalanasana" (yüksek hamle) ve "anjaneyasana"da (alçak hamle) da göğüs kafesini esnetmiştik. "Virabhadrasana I" (birinci savaşçı), "virabhadrasana II" (ikinci savaşçı), "virabhadrasana III" (üçüncü savaşçı), "viparita virabhadrasana" (ters savaşçı), "trikonasana" (üçgen), "parsvakonasana" (yan açı duruşu) bedeni ısıtmak için ve göğüs kafesini esnetmek için yaptığımız diğer asanalardı. 

 

Yere geçtiğimizde ise "ustrasana" (deve duruşu), "setu bandhasana" (yarım köprü), "urdhva dhanurasana" (köprü) ve "sphinx" (sfenks) duruşlarıyla "udana vayu"yu harekete geçirdik. Özellikle "sphinx" duruşunda boynu sağa sola ve öne ve arkaya hareket ettirdik. 

Artık dersi sonlandırmadan önce birkaç ters duruş ile "udana vayu"yu dengelemeliydik. Sıra ile "sarvangasana" (omuz duruşu), "halasana" (saban duruşu), "karnapidasana" (kulak basıncı duruşu) ve "matsyasana" (balık duruşu) yaptık.  Ve son asana da "sirsasana" (baş duruşu) idi.

 

"Savasana" (derin gevşeme ve dinlenme pozisyonu) öncesinde "simhasana" (aslan duruşu) ile boğazdaki tıkanıklıkları açmak istedim. Dizlerin üzerinde ayak parmak uçlarını mindere takarak oturduk. Elleri dizlerin önünde yere koyduk, bakışları iki kaş arasına getirdik. Ağzımızı açıp nefes verirken aslan gibi "haaaaahhh" diye kükredik.  "Pranayama" sonrasında bedeni yere teslim edip dinlendik. 

 

Peki dersi nasıl sonuçlandırmıştık? "Udana vayu", yukarı doğru bir enerji akımı idi. Konuşma ve kendini ifade edebilmekle ilgiliydi...  Kendini doğru ve düzgün bir şekilde ifade edebilmek... Gerçekleri ve içinden geçenleri söylemek ile ilgiliydi... Kalp ile zihin arasında bir yerdeydi... Kalp ve zihnin aynı şeyi düşünmesi ve aynı dili konuşması ile ilgiliydi... Ya kalp ve zihin aynı dili konuşmazlarsa? O zaman boğazda sorunlar oluyordu... "Udana vayu" dengesizleşiyordu... Boğaz çakrası ile ilişkili bir "vayu" idi. Boğaz çakrası, temiz ve düzgün ifadenin ve iletişimin merkeziydi. İçimizden geçenleri dile getirmekle ilgiliydi. Zihin ile kalbi bir ve bütün hale getirmek ve dudaklarımızdan güzel sözlerin çıkması önemliydi. Bağırmak ya da kavga etmek, doğru ve düzgün ifade değildi. Kendimi düzgün ve doğru ifade edebiliyor muyum? Herkes tarafından doğru anlaşılıyor muyum? Güzel ifade edebiliyor muyum? Söylediklerim dinleniyor mu? Doğru ve düzgün bir şekilde konuşabiliyor muyum? İşte "udana vayu" da buydu...