Kıdem Tazminatı ile ilgili yeni düzenlemeler

Ülkemizde kıdem tazminatı uygulamasının iki gerekçesi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi İşverenin çalıştırdığı işçileri geçerli bir sebebe dayanmaksızın işten çıkartmasını zorlaştırmak. İkinci gerekçe ise işçi işten çıkartılması durumunda yeni bir iş bulana kadar geçen sürede alacağı tazminat sayesinde yaşamını devam ettirebilmesidir. Bu gerekçelerle kıdem tazminatı uygulanmaktadır. Uygulamada işveren haklı bir sebebe dayanmaksızın çalıştırdığı işçisini işten çıkartması durumunda işçiye çalıştığı her yıl için son aldığı brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödemek zorunda kalıyordu. İşverenler işçiyi keyfi nedenlerle işten çıkartamıyordu. Bu sayede işçi işverene karşı taleplerini dile getirmekte daha güçlüydü. İşçiler özgürce sendikalara üye olabiliyor, işverenlerle masaya oturabiliyor, haklarını almak için mücadele edebiliyorlardı.

Kıdem tazminatı ile ilgili olarak yeni bir düzenleme yapılıyor. Yeni düzenlemeyle kıdem tazminatı işçiler için işten çıkarılmama açısından bir güven kapısı olmaktan çıkarılıyor. Yeni düzenlemede devlet tarafından Kıdem Tazminatı Fonu kuruluyor. İşverenler çalıştırdıkları her işçi için kıdem tazminatı fonuna prim yatıracaklar. İşçinin işten çıkarılması durumunda işçiye kıdem tazminatını işveren değil, Kıdem Tazminatı Fonu ödeyecek.  İşverenin eski sistemde işçisine ödediği kıdem tazminatı aylık bazda işçi ücretinin %8,33 ünü tekabül ediyor. Yeni sistemde ise işveren aylık olarak işçi ücretinin %4 ü oranında prim ödeyecek. İşveren kıdem tazminatı primlerini fona ödemiş olduğu için işçisini işten çıkartması durumunda işverene herhangi bir külfet gelmeyecektir. Bu sayede işverenler hak arayan işçisini her hangi bir gerekçe göstermeden işten çıkarabilecekler. Bu durum işçilerin hak arama mücadelesinin baltalanması anlamına geliyor. İşçinin sendikaya üye olması, hak araması işveren için işten çıkarılması için gerekçe olacak. İşverenler bu sayede işçilerini sindirecek ve daha düşük ücretlerle, daha uzun mesailerle işçi çalıştırmaya başlayacaklardır. Eski sistemde işçinin ay başına düşen kıdem tazminatı %8,33 iken yeni sistemde Kıdem Tazminatı Fonu’na yatırılan primler %4 oranında olacaktır. Bu da işçinin alacağı kıdem tazminatını %50 den daha fazla oranda düşürmektedir. Yeni sistemde İşverenin işsizlik sigorta fonuna yatırdığı %2 oranındaki primi de %05 e düşürülüyor. Bu sayede Kıdem Tazminatı Fonu’na yatıracağı %4’lük primin %1,95 lik kısmı İşsizlik sigorta fonuna yatırılmayarak karşılanmış oluyor.

Yeni sistemi savunanların en büyük gerekçesi eski sistemde işçilerin sadece %8 inin kıdem tazminatı alabildiği, %92 sinin ise kıdem tazminatını alamadığını söylemeleri. Bunun gerekçesi olarak işçilerin büyük bir bölümünün taşeron işçi yada kayıt dışı işçi olduğu belirtiliyor. Bu işçilerin bir yıl geçmeden işten çıkarıldığı ve tekrar işe alındığı yada zaten hiç kayıt yapılmadığı için kıdem tazminatı alamadıkları belirtiliyor. Bu durum işçilerin haklarının gasp edilmesini gerektirmiyor. Eğer bu ülkede işçilerin %92 si kıdem tazminatını alamıyorsa, işçilerin büyük bir kısmı taşeron işçi olarak yada kayıt dışı işçi olarak çalışıyorsa bu devletin ayıbıdır. Kıdem tazminatına yeni düzenleme yapmak yerine öncelikle taşeron işçiliğin yasaklanması, kayıt dışı işçi çalıştıran işyerlerinin sıkı denetlenmesi, ağır yaptırımlar uygulanması gerekmektedir. Bu sayede işçilerin tamamının eski sistemde kıdem tazminatı haklarının korunması sağlanmış olur.

Yeni sistemi savunanların bir başka gerekçesi ise; eski sistemde bir yıldan az çalışan işçilerin kıdem tazminatına hak kazanamadığı yeni sistemde bir ay bile çalışmış olsa Kıdem Tazminatı Fonu’ndan tazminat almaya hak kazanacak olduklarıdır. Bu durumun düzeltilmesi için eski sistemde küçük bir değişiklik yaparak kıdem tazminatına hak kazanma sınırı olan bir yılı kaldırmak yeterli olacaktır. Sistemi kökten değiştirmeye gerek yoktur. Bu sınırın kalkmasıyla eski sistemde de işçiler bir ay bile çalışmış olsalar kıdem tazminatlarını alabilirler.  

İşin özü kıdem tazminatı ile ilgili yeni düzenleme işçiye herhangi bir hak getirmediği gibi var olan haklarını büyük ölçüde baltalamaktadır. Yeni düzenlemeden en büyük avantajı işveren ve devlet elde etmektedir. İşverenler daha düşük prim ödeyerek özgürce işçiyi işten çıkartma hakkı kazanıyor. Devlet içinde Kıdem Tazminatı Fonunda biriken paralar yeni bir kaynak oluşturmaktadır. İşçiye düşen ise her zaman olduğu gibi avucunu yalamaktır.