Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

12 Aralık '06

 
Kategori
Arkeoloji
 

Kizzuwatnalı Kraliçe Puduhepa

Kizzuwatnalı Kraliçe Puduhepa
 

Hitit İmparatorluğunun en güçlü krallarından III. Hattuşili’nin Kraliçesi ve tarihin en kişilik sahibi ve zeki kadınlarından biriydi Puduhepa. Bazıları onu tarihteki ilk feminist olarak tanımlar. Bu ifade biçimini çok doğru bulmasam da Puduhepa’nın günümüzden yaklaşık 3300 yıl önce yaşamış olduğu göz önüne alındığında onun sahip olduğu geniş yetkiler ve onları kullanış biçimi insanın aklına ister istemez kadın haklarının öncüsü şeklinde bir tanım getiriyor.

Puduhepa, Hurrice bir isim. Zaten Kraliçe Puduhepa’nın kendiside Hurri kökenli. (Hurriler; M.Ö. II. binyılda Kuzey Suriye, Güneydoğu Anadolu ve Çukurova bölgelerinde çoğunluğu oluşturan bir halktır. Konuştukları dil üzerindeki çalışmalar onların Kafkas kökenli olabileceklerini göstermiştir. Hurri dilinin bilinen tek akrabası Urartucadır. Hurri kültürü özellikle de Hurri dini, Hititler üzerinde çok yoğun bir etki yapmıştır. Hitit açık hava tapınağı Yazılıkaya’daki tüm Tanrı ve Tanrıçaların Hurri isimleri taşıması bu etkinin açık bir göstergesidir. Ayrıca Orta Hitit döneminden itibaren tüm Hitit Kraliçelerinin Hurrice isimlere sahip olmaları ve Hitit Krallarının da kendi adları dışında Hurrice bir taşımaları Hurrilerin Hitit kültürü üzerinde ne derece etkili olduklarını yeterince gösteriyor). Puduhepa, genel anlamda günümüzdeki Çukurova’ya tekabül ettiğini söyleyebileceğim Kizzuwatna’da bulunan Lawazantiya kentinde Pentipşarri isimli bir rahibin kızı olarak dünya ya geliyor ve Hitit prensi Hattuşili ile evleninceye kadar burada Tanrıça İştar’ın rahibesi olarak mütevazi bir hayat sürüyor. Hattuşili’nin kendi otobiyografisinde anlattığına göre; Hattuşili Kadeş savaşından dönüşte Tanrıça İştar’a saygılarını sunmak için Kizzuwatna’daki Lawazantiya kentine uğruyor ve burada gördüğü Puduhepa ile evlenme kararı veriyor. Hattuşili Puduhepa ile evlendiği sırada daha Kral olmamıştı ve Hitit İmparatorluğunun kuzey kısmına tekabül eden Yukarı ülkenin valisi pozisyonundaydı. Aslında yasal Kralı tahttan indirip Kral olması da farklı bir yazının konusu olabilecek kadar uzun bir konudur. O yüzden şimdilik bundan pek söz etmeyip sonuçta Hattuşili’nin III. Hattuşili olarak Hitit Kralı olduğunu söylemekle yetiniyorum. Ancak Hattuşili’nin tahtı gasp etmesini haklı gerekçelere dayandırmak için yazdırdığı otobiyografsinden anladığımız kadarıyla karısı Puduhepa’nın telkinlerinin ve gördüğü düzmece rüyalarında bu gasp olayında çok büyük bir etkisi olduğunu söylemeden geçemeyeceğim.

Hitit ülkesi açısından rahat ve verimli bir hükümranlık dönemine tekamül eden ve özellikle de diplomasi ile ilgili konulardaki atılımlarla tanımlanan III. Hattuşili dönemi; eminim ki Puduhepa gibi zeki ve güçlü bir kadının varlığı söz konusu olmasaydı bu derece başarılı olamazdı. Zira Puduhepa’nın devlet işlerinde söz sahibi olduğunu, eşinin yerine davalara baktığını, devlet anlaşmalarına Kral ile birlikte mührünü bastığını biliyoruz. Kendi çağdaşları harem köşelerinde kaderlerine lanet okurken Puduhepa’nın devlet yönetiminde bizzat söz sahibi olmasının ardında Hititlerin diğer Yakındoğu ve Mezopotamya toplumlarına göre kadınlara çok daha fazla değer veren bir toplum olmasının da payı büyük kuşkusuz ancak asıl neden sanırım ki Puduhepa’nın güçlü kişiliği ve zekası. Diğer ülkelerin krallarıyla hatta o dönemin en büyük süper güçlerinden biri olan Mısır Ülkesinin Firavunu II. Ramses ile şahsen mektuplaşan Puduhepa, çağının dünyasına ve Anadolu tarihine gerçek anlamda damgasını vurmuş bir şahsiyet. Öyle ki, tarihe iki büyük devlet arasında yapılan ilk barış anlaşması olarak geçen Kadeş anlaşmasının altında bile Puduhepa’nın mührü var.

Puduhepa, eşi III. Hattuşili’nin ölümünden sonra da Hitit geleneklerine uygun olarak Kraliçelik görevlerini sürdürmeye devam etmiş ve uzun yıllar oğlu IV. Tuthaliya’nın yönetimine de ortak olmuş. Bu dönemde dinde gerçekleştirdiği büyük reformlarla Hitit kültürünün üzerindeki Hurri etkisinin artmasına büyük bir rol oynamış.


Kizzuwatnalı yani Çukurovalı Hitit Kraliçesi Puduhepa, kuşkusuz Anadolu kadınlarının en unutulmaz, en güçlü ve başarılılarından biri ve bizim 3500 yıl sonra bile ondan öğrenecek çok şeyimiz var.

Blog Resim: Tolga Örnek'in yönettiği Hititler belgeselinde Kraliçe Puduhepa'yı oynamış olan Sanem Çelik.

 
Toplam blog
: 130
: 5076
Kayıt tarihi
: 08.08.06
 
 

Ege Üniversitesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümü mezunuyum. Şu anda Marmara Üniversitesi ..