Koçluk Üzerine Sohbetler, Bölüm 2 - Koçluk Ne Değildir?

Merhaba sevgili dostlarım. “Bir Profesyonel Koçun Dünyası” başlıklı yeni bloğum da koçluk ve koçluğa dair yazılarımı sizler ile paylaşmaya devam ediyorum.

Koçluk Üzerine Sohbetler, Bölüm 1 - Koçluk Nedir? Başlıklı yazı dizisinin ilk bölümünün giriş kısmında sizlere koçluk yetkinliklerim ile ilgili kısa bir bilgi verdikten sonra koçluğun tarifini yapmaya çalışmıştım.

Bugün ise,  “Koçluk Üzerine Sohbetler, Bölüm 2 - Koçluk Ne Değildir?” başlığı altında sizlere, “Koçluk Ne Değildir?” sorusunun cevabını vermeye çalışacağım.

Ama isterseniz önce, “Koçluk Nedir?” kısaca bir hatırlayalım.

Koçluk Nedir?

Kelime anlamı olarak koçluk ”coaching”; birini, bir yerden bir yere götürme, taşıma anlamına gelir. Koçluk, istenen performansa ulaşmak için, koç (coach) ve danışan (coachee) arasında kurulan planlı bir gelişim ilişkisidir. 

Kişilerin var olan potansiyelini ortaya çıkararak, ulaşılabilir hedeflere ve olasılıklara odaklanan bir öğrenme ve gelişim sürecidir.

Koçluk, doğru sorular ile kişilerde farkındalık yaratma sanatıdır. Doğru ve güçlü sorular soran yol arkadaşıdır. Problemlerin çözülmesi veya geliştirilmesi gereken faktörler konusunda neler yapılması gerektiğini hazır olarak sunan değil, çözümü doğru sorular sorarak danışanın bulmasını sağlayan, danışanın alışmış olduğu düşünce yapısını zorlayan, farklı bakış açıları yakalamasını ve davranışsal becerilerini geliştirmesini sağlayan yol arkadaşıdır.

Kısaca koçluğun ne anlama geldiğini hatırladıktan sonra isterseniz asıl konumuza dönelim ve Koç Ne Değildir? Sorusunun cevabını vermeye çalışalım.

Koçluk Ne Değildir?

Daha sonra üzerlerinden ayrıntılı bir şekilde geçeceğiz. Ama yine de, özellikle koçluk kavramını tam olarak bilmeyen kişiler tarafından, koçluk ve psikolog kavramlarının birbirine karıştırılması sebebiyle özellikle altını da çizerek belirtmek isterim ki koçluk, psikoterapi den farklı bir uzmanlık alanıdır.

Psikologlar ve psikiyatristler üniversitelerin farklı branşlarından mezun olmuş yetkinlikleri birbirinden farklı meslek dallarıdır. Her ikisi de her ikisi de zihinsel ya da duygusal sorunları olan insanlarla çalışırlar ve ruh sağlığı ve hastalıkları alanındaki ekip çalışmasının birbirlerini tamamlayıcı elemanlarıdır.

Psikiyatrist de, psikologdan farklı olarak alanında uzmanlaşmış tıp doktorudur. Psikiyatristler ruh sağlığı - sinir hastalıkları konusunda farmakolojik eğitim alırlar. Yani bir psikiyatriste gittiğinizde size ilaç yazar ve ilaç yazma yetkisi de vardır. Psikolog da ise bu yetki yoktur. Psikolog  4 yıllık psikoloji lisans programını tamamlamış kişidir.

Koçluk ise, tüm bunlardan farklı düşünülmesi gereken bir uzmanlık alanıdır. Bu alanın diğer uzmanlık alanları ile karıştırılması adı geçen uzmanlıkların benzer amaçlara hizmet etmelerinden kaynaklanıyor olabilir. Zira tamamında danışan, yardım isteyen kimsenin çeşitli şekillerde iyi yönde gelişimini amaçlanmakla birlikte, hepsinin uyguladığı teknik ve yaklaşım birbirinden farklıdır.

Koçluk bir tedavi, terapi süreci değildir. Yine iyice anlaşılmalıdır ki, koçluk psikoloji ya da psikiyatriye alternatif bir meslek dalı değildir! Koçluk, bu alanların dışında hizmet üretir.

Sanırım konu ile ilgili ilk önemli ayrımı yaptıktan sonra tekrar başlığımıza dönebilir ve “Koçluk Ne Değildir?” sorusunun diğer cevaplarını da inceleyebiliriz.

Koçluk Arkadaşlık Demek Değildir!

Koçluk, arkadaşlıktan da farklıdır. Arkadaşlıkta, zaman zaman gerçekleri söylememe, söyleyememe ve arkadaşınızla olan ilişkinizde kırma, kırılma, üzme, üzülme duygusu vardır. 

Arkadaşlık da karşılıklı konuşarak fikir yürütme, dertleşme ve zaman zaman da yönlendirme vardır. Akıl verme, tavsiyede bulunma vardır.

Koçluk çalışmasında ise; gerçeklerle yüzleşme, kendini görme, tavsiyeden ve öneriden uzak, çok iyi bir dinleyici ile sonuca gitme vardır.

Tamamen tarafsız bir profesyonel ile konuşulan konuya yaklaşma ve çözüme odaklanma söz konusudur. İyi bir koç asla yönlendirme de bulunmaz. Kişi her konudaki kendi doğrularını ve yanlışlarını kendi görür, içine döner, ayna tutar ve kendine aksiyon planı hazırlar ve bunları uygulayarak gerçekte ne yapmak ve nasıl davranmak istediğine karar vererek yenilenmeye ve yaşamaya başlar. Bu süreçte koç müşterisinin profesyonelce devamlı yanındadır. Kendini harekete geçirme noktası budur.

Koçluk Eğitmenlik Demek Değildir!

Koçluk eğitmenlikten de farklıdır. Eğitmenlik, eğitmen veya bir öğretmen tarafından belirli bir konuda veya konularda, karşımızdaki kişilere o konuda bir bilgi aktarmak, o konuda onları donatmak, tüm eksiklerini tamamlamak adına verilen bir hizmet türüdür. Önceden planlanmış ve bilgilerin nasıl paylaşılıp, öğretileceği belirlidir. Koçlukta ise, planlama yoktur. Müşteri o gün hangi konuyu konuşmak ve aydınlanmak isterse o konu üzerinde konuşulur. Asıl olan müşteridir ve onun konuşmak istediği konular ele alınarak hareket planı oluşturulur.

Koçluk Danışmanlık Demek Değildir!

Danışmanlık, zayıf performansın sebeplerinin bulunması ve iyileştirmeler konusunda yardımcı olması açısından sıklıkla koçluk ile karıştırılır. Ancak iki kavram arasında büyük farklılıklar söz konusudur.

Koçluk gelecek ve şimdiki zaman üzerine ağırlık verirken danışmanlık geçmişi inceler ve geçmişte yapılan hatalara odaklanır, daha sonra bu hatalar için çözümler sunar.

Koçluk Mentörlük Değildir!

Koçluk ve mentörlük kavramları her ne kadar birbirlerine çok yakın görünse de aslında birbirlerinden farklı anlamlar içerirler.

Benzer yanlarına değinilecek olursak her ikisi de şimdi ve gelecek üzerine yönelmiştir ve bireylerin hedeflerine ulaşmaları konusunda çaba gösterirler.

Ancak, mentörlükte bilgi ve deneyimce üst seviyede olan kişi diğer kişiyi kanatları altına alır ve gelişimi için neler yapması gerektiğini belirtir. Koçluk ise kişinin kendi kaynaklarının farkına varıp farkında olmadığı seçeneklerini görmesi, kendi hedeflerini anlaması için yardımda bulunur.

Koçluk Cezalandırma Değildir!

“Koç desteği almak için gönderildim ancak neyi yanlış yaptığımı bilmiyorum.” cümlesi koçlara tanıdık gelecektir. Birçok alandan birçok kişide koç desteği almak yanlış yapılan şeylerin sonucunda yaşanan durum olarak algılanır.

Ancak koçluk cezalandırma değildir. Koçluk, kişinin performansını geliştirmeye odaklanmıştır. Geçmişten ders alınmasını destekler ancak bu oraya takılıp kalmak anlamına gelmez. Suçlamak ve verimsiz davranışlar koçluk değildir.

Koçluk Neyin Nasıl Yapılacağını Söylemek Değildir!

Her bir birey farklı yaşam deneyimlerine, farklı bakış açılarına sahiptir. Sizde işe yarayan adımlar bir başkasında da aynı etkiyi gösterecek diye bir garanti söz konusu olamaz. Bu sebeple bireylerin ne yapmak istediklerini, hedeflerini bulmalarına yardımcı olurken onlara ne gibi adımlarla, seçimlerle bu hedefe ulaşacaklarını belirtmemelisiniz. Onlara, seçebilecekleri seçenekleri bulmaları konusunda yardım etmeli, gözden kaçırdıkları seçenekleri dahi bulup tartmaları konusunda destek olmalısınız. Bunu yaparken neyi nasıl yapmaları gerektiğini söylemek yanlışına düşmemelisiniz.

Koçluk Terapi Değildir!

Terapi, bireylerin geçmişleri, şimdiki zamanı ve gelecek zamanını kapsayan çalışmaları içerebilir. Derin psikolojik ve fiziksel durumlarda tedavi amaçlı kullanılabilir. Ancak terapiler uzmanlık ister. 

Koçlukta ise gelecek zamanlarla ilgili hedef belirleme, şimdiki zamanda, bireyin durumuna objektif yaklaşımlar ön plana çıkar. Yani bu açılardan koçluk ve terapi birbirlerinden ayrılırlar. Benzeri örnekleri arttırmak mümkün olacaktır ve yanlış terapi yaklaşımlarının, uzman olmayan kişilerce uygulanmasının olumsuz sonuçlarıyla karşılaşmamak için koçların terapi alanındaki uygulamalardan sakınması gerekmektedir.

Koçluk psikoterapiden farklıdır, psikoterapi ruhsal rahatsızlıkları olan kişilere yardımcı olur, psikolojik sorunları olan kişilere koçluk seansı yardımcı olmaz ancak hem psikoterapi seansı alan ve hem de koçluk seansından yararlanan insanlar da mevcuttur. Psikoterapi çalışmaları kişinin geçmişiyle ilgili bir takım nedenleri araştırırken koçlukta geçmiş yoktur. Geçmişte yapmış olduğu davranışlar, çalışmalar veya söylemler vardır ancak bunların değiştirilmesi ve dönüştürülmesi yönünde kendi iç sesini dinleyerek hareket etme müşteriye bağlıdır. 

Koçluğun temel çalışma alanı bugün ve bundan sonrasıdır. Yani gelecektir. Geçmişe herhangi bir müdahale etmek ve değiştirmek mümkün değildir ancak geleceğimizi inşa etmek ise bizim elimizdedir.

Evet, arkadaşlar, bu yazımızda hatırlatma amaçlı olarak koçluğun tanımını tekrar yaptıktan sonra “Koçluk Ne Değildir?” konu başlığında ilk olarak koçluk ile psikoterapinin birbirinden farklı uzmanlık alanları olduğundan bahsedip sonrasın da diğer başlıkları inceledik.

Bir Profesyonel Koçun Dünyası, başlıklı bloğumda ki bir sonraki yazımın konusu ise “Koçluğun Faydaları” olacak.

O güne kadar, görüşmek üzere, sevgiyle kalın, koçla kalın, hoşça kalın…

Hakkı Şenkeser.