Komünist Şairin Şiiri Komünist Şiir Değildir!

Karşılıklı sorularla başlayan söyleşide edebiyattan felsefeye yazın yaşamından günümüz edebiyatına bakışına değin farklı sorular sorulan Hilmi Yavuz ilginç tespitlerde bulundu: 'Ben Türk şiirini onarıyorum' cümlesine atıf yapan Yavuz yanlış anlaşılmanın, (bu tespitini nükte geleneğine vurgu yaparak söylediğini) her şeyi ciddiye almamızdan ileri geldiğini söyledi.

Nobel ödülü alan şairlerin şiirleri ile ilgili sorulan soruya: Bu şairlerin bizim 3. sınıf veya 4. sınıf diye nitelendirebileceğimiz şairlerden daha iyi yazdığını söyleyemeyiz. “Bizim şiirimiz hakkıyla çevrilebilse dünya, şiirin ne olduğunu anlardı.” diyerek şiirimizin anlaşılamamasının dil handikaplarına, çeviri ve tercüme hususunda yaşanan büyük problemlerden kaynaklandığına vurgu yaparak açıkladı.

Konuşma esnasında Walter Andrews'un kendisini: 'Hilmi Yavuz şiirini çevirmek bir kâbustur.' sözüne ve kendisini merkezsiz olmakla kategorize etmesini kendine has üslubu ile 'Merkezsiz olmak beni gelenekten asla koparmadı' diyerek cevap verdi. Merkezleşmiş olmak her zaman çok merkezleşmeyi beraberinde getirmiyor.

Divan şiirine de merkezleşme çerçevesinde vurgu yapan Yavuz: 'Divan şiiri aslında çok merkezli bir şiir değil, Divan şiiri, sadece politik veya sadece dinsel merkezde okunmaya çalışılıyor. Divan şiirini saray istiaresi ile okumak yerine birkaç katmanlı okumak gerekir.'diyerek şiiri çok boyutlu okumanın faydalarına değindi.

Walter Andrews'un bizim şiirimize bizden daha çok sahip çıktığını söyleyerek şiirimizin sahipsizliğine vurgu yaptı.

Nazım Hikmet'in şiirleri ile ilgi sorulan sorulara "Komünist bir şairin yazdığı komünist bir şiir değildir!" diyerek Çankırı Hapishanesi adlı şiirinden örnekler sunan Yavuz 'Şiir hangi teorik enstrümanla okunuyorsa size o kertede farklı anlamlar çıkartabilir. Ancak Nazım'ın "Makinalaşmak İstiyorum" şiiri gibi tam bir komünizm manifestosu olan şiirleri de yok değil. Özellikle Moskova'dayken yazdığı şiirleri..." dedi.

Stanley Fish'in 'metin yok yorum var' görüşünü 'bu çok post modern bir bakıştır' diyerek cevap veren Hilmi Yavuz 'Yunus Emre'nin şiirini nasıl okumalıyız ?' sorusuna ise: 'Yunus Emre'nin şiirini tasavvuf bağlamında okumayı tercih ederim. Çünkü bu benim geleneğimdir' diyerek cevap verdi.

Modern romanın durumu hakkında sorulan sorulara Hilmi Yavuz; modern roman zamanla uğraşmıştır, bugünü yaşarken geçmişe gidebiliriz. Post modernde ise ne şahıs ne zaman ne de mekân birliği vardır' diyen Yavuz; 'Türkiye'de post modern anlatıyı yalnızca ben yazdım. Bu konuda üç roman yazıldı üçünü de ben yazdım. İhsan Oktay Anar, Orhan Pamuk ve Oğuz Atay gibi yazarlar, postmodern anlatılardan kısmen yararlanabildiler.'dedi.

'Şiir fikirle değil kelimelerle yazılır, kelimelerin öne çıkması demek, müziğinin öne çıkması demektir. Bir dize şedit bir şevk anını verir ve her şey bestedir' diyen Yavuz, Yahya Kemal'le aynı fikirde olduğunu ifade etti.

Şiir ve felsefeye belli bir çerçeveden bakmak yerine birçok açıdan bakarak edebiyatımızın ve şiirimizin derinliğine inmek gerektiğini ifade eden Yavuz program sonunda kitaplarını imzaladı.
Ben de bir imzalı kitabımı kendisine hediye ettim.

Hilmi Yavuz'la Erzurum'da Üniversite Kitabevi'nde üç gün önceki sohbetimizi kaydeden ve kâğıda döken Semra Akaya'ya teşekkür ederim.