Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

19 Şubat '13

 
Kategori
Ekonomi - Finans
 

Kooperatif bir işletmedir

Kooperatif bir işletmedir
 

Kooperatif işletmeler, geleneksel işletmeler üzerinde oturtulmuş ve onları piyasa koşullarında varlığını sürdürebilme olanağı yaratan, yeni ve çağdaş bir işletmecilik vizyonudur.


Piyasa koşullarında insan ihtiyaçlarını giderecek mal ve hizmetleri üreten ekonomik birimlere işletme (firma, girişim) denir. Ekonomide gözlenen işletme tiplerini dört grup altında toplamak mümkündür. Bunlar :

1. Özel- kapitalist işletmeler,

2. Geleneksel-aile işletmeleri,

3. Kamu işletmeleri,

4. Sosyal ekonomi (kooperatifler, dernekler, vakıflar,vb..) işletmeleri.

Özel- kapitalist işletmeler, ekonomide görülen başat işletme tipidir. Temel amacı, işletmenin karını azamileştirecek şekilde işletme kaynaklarının kullanımını planlar. Bunu gerçekleştirirken “ne üretmeli, ne kadar üretmeli, nasıl üretmeli ve kimin için üretmeli” sorularının da yanıtını vermiş olduklarını varsayarlar. Günümüzde ekonomi ve işletmecilik bilimi araştırmaları ve eğitiminin, bu işletmelerin sorunlarını çözümleyecek şekilde dizayn edildiği söylenebilir. Bu işletmelerin tekelci bir yapıya doğru kaymaları, üretilen geliri harcayabilecek bir bölüşüm sistemini gerçekleştirememesi, toplumun kaynaklarının “tam ve etkili kullanımını” engellemektedir. Kaynakların tam ve etkili kullanımını olanak tanıyan “tam rekabet ortamını”  bozmaktadırlar. Bu işletmeler yatırımlarını salt sermayeye en yüksek getiriyi sağlayacak şekilde planlarlar. Özellikle son onlu yıllarda “likit sermayenin” metalaşması, “finans kapitalin” pazarlanması ile, dünya ekonomisinde çok farklı uygulamalara tanık olunmaktadır.

Geleneksel-aile işletmeleri, insanların ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri üretmeye başladıklarından beri var olan en eski işletme tipleridir. Özel kapitalist işletmelerin ekonomik olarak büyümelerine karşılık bu işletmelerin sayısal varlığı, ekonomiye katkısı- özellikle istihdam ve talep katkısı- ağırlığını korumaktadır. Bu işletmelerin temel amacı, başta işletmeci ailesinin emeği olmak üzere, aileye ait toprak, ayni ve nakdi sermayenin gelirini enyükseklemektir. Bu işletmelerin yatırımları daha çok aile emeğini değerlendirmeğe yönelik yatırımlardır. Bunlar, pazar karşısında etkili olamadıklarından yeni bir işletme tipiyle (örneğin kooperatif girişimlerle)  piyasaların giriş/çıkış noktalarında önemli rol oynarlar. Bu işletmelerin sayısı, istihdam ettiği emek miktarı toplumlarda en fazla olan işletmelerdir. Çiftçiler, küçük esnaf, küçük boyutlu işletmeler (KOBİ’ler) bu işletme grubunun tipik örnekleridir. Örneğin Türkiye’de istihdamın onda dokuzundan fazlasını bu tip girişimler sağlamaktadırlar. Bu tip işletmelerin toplam işletmeler içindeki pay AB ülkelerinde % 90’lar, ABD’de % 80’ler civarında olduğu literatürde belirtilmektedir. .

Kamu işletmeleri, kamu yararına olan mal ve hizmetleri üreten (eğitim, sağlık, yeşil alanlar,vb..) işletme tipleri olup daha çok devletin kurduğu girişimlerdir. Amacı kar değil, kamu hizmetidir. Ancak son çeyrek yüzyıldır “ekonomide devletin küçülmesi” politikası ile  ekonominin pek çok alanında etkinliği zayıflamaktadır. Türkiye’de günümüzde en tipik örneği Devlet Demir Yollarıdır.

Sosyal ekonomi işletmeleri, daha çok geleneksel işletmelerin piyasaya giriş ve çıkışlarını sağlayan işletmelerdir. Bu işletmeler, geleneksel işletmelerin girdilerini pazardan maliyetine temin ederek onlaramaliyet avantajı kazandırabilirler. Ayrıca, geleneksel işletmelerin ürünlerini işleyip pazarlayarak onları pazar ve fiyat avantajı sağlarlar. Bunun yanında, özellikle kendi emeğini değerlendiren kooperatif girişim tipleri giderek artmaktadır. Örneğin “istihdam yaratma kooperatifleri”, 1990’lı yılların ortalarından beri birçok gelişmiş ülkelerde ilginç projeler uygulamaktadırlar. Bu nedenle artan işsizlik karşısında “ istihdam yaratma kooperatifleri”, pahalılık ve fakirlikle mücadelede “tüketim”, “konut”  vb. .kooperatifler giderek yaygınlaşmaktadır. Sosyal ekonomi işletmelerinin  en yaygın örnekleri kooperatif, dernek ve vakıf işletmeleridir.  Özellikle  ekonominin yeniden yapılandırılması politikalarının “ekonomide devletin küçültülmesi”  uygulamaları onların önemini daha da artırmış bulunmaktadır..

Özetle, mikro ekonomi açısından kooperatif girişimler, geleneksel işletmeler üzerinde oturtulmuş ve onları piyasa koşullarında varlığını sürdürebilme olanağı yaratan, yeni ve çağdaş bir işletmecilik vizyonudur.

Kooperatifçi selamlarımla…

Dr. Ayhan ÇIKIN

t.ayhan46@gmail.com

 
Toplam blog
: 174
: 482
Kayıt tarihi
: 29.01.07
 
 

Şair ve bilim insanı (Tarım Ekonomisi). 1 Ocak 1946, Muğla doğumlu. 1968'de asistan olarak girdiğ..