Koşu ayakkabısı çeşitleri nelerdir ve doğru ayakkabı seçimi nasıl yapılır?

Yaptığımız spor ne olursa olsun her zaman iyi ve doğru bir spor ayakkabısına ihtiyacımız vardır. Peki, ama yaptığımız spora uygun ayakkabıya sahip miyiz ve doğru yerde mi kullanıyoruz? Büyük olasılık şimdiye kadar seçmiş olduğumuz ayakkabılar, ya etrafımızda sıklıkla gördüğümüz arkadaş ayakkabısın aynısı, ya satıcı tavsiyesi, ya indirime girmiş promosyonlu ürünler, ya da kendi tecrübelerimize dayanan seçimlerimizden oluşmakta. Fakat bu türden seçimler her zaman bizi doğru ayakkabıya ve de başarıya götürmeyebilir.

Öncelikle bu önemli seçim sorununu doğru bir şekilde çözmek için spor aktiviteleri için kullanacağınız ayakkabılar hakkında yeterince bilgiye sahip olmamız gerekiyor. Fakat bundan da önce kendi ayak yapımızın nasıl olduğunu hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir ki ayağımıza uygun, amaca yönelik doğru aktivitede kullanmak üzere bir spor ayakkabısı seçebilelim.

İlk olarak bilmemiz gereken şey ayak tabanımızın yere nasıl bastığıdır. Ayak tabanı, her adımımda önce topuğun dış kısmı yere temas ettirdikten sonra arkadan öne doğru çapraz bir şekilde hareket eder. Ayağın bu yöndeki hareketi yere basarken oluşan darbe etkisi gerilimini azaltmaya yarar.

Genellikle birçok insanın ayakkabısının topuk dışı aşınır. Fakat bize esas ipucunu verecek olan ayakkabımızın ön bölgesindeki aşınmadır. Bu bölgedeki aşınma sayesinde ayak tabanımızın yere ne şekilde bastığı anlayabiliriz. Normal bir ayak ortopedisine sahip olanların ayakkabı tabanlarının ön bölümünde iç ve dışında aşınma fazla olmazken, içe doğru basanların ayakkabılarının iç kısmında, dışa basanların da dış tarafında aşınma meydana gelir.

Aslında dikkatle bakarsanız yerde duran bir çift ayakkabının arka tarafından baktığımız zaman ayak bileğinin arka kısmını destekleyen “fort” denilen bölgenin, dışa veya içe doğru eğildiğini görebilir ve basma bozukluğunu bu şekilde de anlayabilirsiniz.

Bir diğer metot ise ayağınızı ıslak bir zemine bastıktan sonra beyaz bir kağıda basarak izini almaktır. Eğer ayak taban çukurunun olması gereken bölgenin geniş bir bölümü ıslanmış ise çok fazla içe basıyorsunuz. Ayağınız aşırı zorlanmaya bağlı yaralanmalara maruz kalabilirsiniz.

Ayak izinizde ince ve dar olması ise çok fazla dışa basıyorsunuz demektir. Bu da sizin tam ve doğru basmanıza engel olur ve darbeyi iyi absorbe edemezsiniz. Yukarıda saymış olduğumuz her iki durumda da bir takım sakatlıklar yaşama ihtimalleri söz konusudur. Kısaca bunlara değinmek gerekirse:

Aşırı içe basama sakatlanmaları
1. Aşil tendonitis (Aşil tendon iltihabı)
2. Mafsal ağrısı
3. Diz ağrısı
4. Başparmakta sertlik
5. Kalça ve bel bölgesinde ağrı
Dışa basma sakatlanmaları
6. Illiotibial bant sendromu (Diz yanı ağrısı)
7. Topuk ağrısı (topuk dikeni)
8. Aşil tendonitis (Aşil tendon iltihabı)
Ayak yapımız hakkında fikir sahibi olduktan sonra sıra ayakkabı çeşitlerini tanımaya ve ayağımıza en uygun koşu ayakkabısını seçmeye geldi.
Koşu Ayakkabısı Çeşitleri:
Hareket kontrollü koşu ayakkabısı (Motion control):Eğer ayağınızda aşırı içe basma eğilimli ise, Hareket kontrollü ayakkabı seçmelisiniz. Hareket kontrollü ayakkabıların katı ve sert yapısı, ayağınızın çok fazla içe dönmesine engel olur.
Motion Kontrol
Kuşonlu koşu ayakkabısı (Cushioned): Eğer ayağınızın dışa doğru basma eğilimi fazla ise kuşonlu (Yastıklı) ayakkabı kullanmalısınız. Kuşonlu ayakkabılar darbe etkisini azaltmaya yardımcı olur.
Kuşonlu ayakkabı
Denge koşu ayakkabısı (Stability): Ayağınız düzgün ve doğru şekilde yere basıyorsa, denge ayakkabısı dediğimiz orta bölümü yastık ve destek karışımlı ayakkabılardır. Hareket kontrolü ayakkabılarından daha esnek ayakkabılardır.
Denge koşu ayakkabısı
Antrenman ayakkabısı (Training): Hafif, uyumlu ve yastık desteği az. Yarışma için daha az yastıklı olanları da kullanılır. Hızlı ve etkili koşucular için.
Antrenman ayakkabısı+yarış ayakkabısı
Yarışma ayakkabısı (Racing): Çok daha hafif, küçük ve çok az destekli hatta yastık içermeyen ayakkabılardır. Hafifliği önemseyen elit atletler tercih eder.
Yarışma ayakkabısı
Kros ayakkabısı:(Off road): Tabanı daha fazla tutunma sağlayan, daha az yastıklı ama dayanıklı arazi spor ayakkabılarıdır.
Kros ayakabısı
Yukarıda saydıklarımıza ilave olarak spor ayakkabısı alırken dikkat etmeniz gereken en önemli konu, ihtiyacınıza göre ayakkabı seçmenizdir. Diğer yandan dikkat etmeniz gereken küçük başlıkları da şu şekilde sıralanabiliriz.
Ayakkabılarınızı akşamüstü satın alın. Gün içinde ayaklarınız genişler, erken saatlerde alışveriş yaparsanız, dar ayakkabı alırsınız. Unutmayın antrenman esnasında ayaklarınız genişleme eğilimindedir.
Alacağınız ayakkabının her iki çiftini de deneyin.
Antrenmanda kullandığınız çorapları giyerek deneme yapın.
Yeni bir ayakkabı alırken son moda ayakkabı almanız her zaman iyi sonuç vermeyebilir. Seçiminiz moda üstüne değil, ihtiyacınız uygunluk yönünde olmalı.
Asla yeni aldığınız ve daha önce antrenmanda giymediğiniz bir ayakkabı ile yarışmaya katılmayın, hüsrana uğrarsınız.
Yeni aldığınız ayakkabıyı ilk antrenmandan birkaç gün önce giyip bolca gezinin. Ayağınız ile ayakkabınız birbirine uyum sağlayabilsin.
Bol sporlu günler…

Konuya dair ayrıntılı fotoğrafları görmek için cyclingtr.com ziyaret ediniz ya da aşağıdaki linki tıklayınız.
http://cyclingtr.com/blogs/triathlon_duathlon_donanim_ve_inceleme/archive/2010/08/27/Ko-u-Ayakkab-s-199-e-itleri-Nelerdir-ve-Do-ru-Ayakkab-Se-231-imi-Nas-l-Yap-l-r.aspx