Kuran'dan bir manifesto: Maun Sûresi

-Mesut Hocam'a ithafımdır-
 
Vikipedi adlı özgür ansiklopedi, manifestoyu şöyle tanımlar:
 
Toplumsal bir hareketin duyurulması ve savların belirtilmesi üzerine kurulan, bir akımın, bir hareketin oluşunu bildiren yazılara manifesto ya da bildiri denmektedir.
 
Maun Sûresi ise şöyledir:
 
“1- Gördün mü o dine yalan diyeni?
2- İşte yetimi itip kakan odur!
3- Yoksulu doyurmaya teşvik etmez.
4- Yazıklar olsun o namaz kılanlara,
5- Namazlarından habersizdirler.
6- Onlar ki, gösteriş yaparlar.
7- Ve yardımlığı sakınır (zekatı vermezler)."
 
Şimdi soralım, bu sûre manifesto tanımlamasını baştan sona hak etmiyor mu?
 
Bu sûrenin muhatapları kimdir sizce? Kâfirler mi, inanmayanlar mı, başka bir dine mensup olanlar mı? Hayır, hayır, hiçbiri değil. Bu sûrenin muhatabı iman edenlerdir, yani Müslümanlardır...
 
*
 
Peki Müslümanlar, bu ilahi manifestoya uyuyorlar mı? Nerede! Çoğu, hemen hemen %90'ı uymuyor. Çiğniyor. Yok sayıyor. Görmezden geliyor. Hadi yoksul Müslümanları bu sûreden muaf tutalım. O zaman da yüzde, 99.5'a çıkar.
 
'Yazıklar olsun o namaz kılanlara!'
 
Bunu ben demiyorum. Bunu Allah diyor. Müslümanların kabul ettiği tek ilah, tek mabut, tek rab diyor. Yerleri, gökleri, canlıları yaratan diyor. Sınırsız güç sahibi olan, ol dediğinde olduran diyor. Ama, ama, işte ama... Ben desem hakaret sayılırdı, saygısızlık olurdu. Peki Müslümanları ne kadarı bu ilahi uyarıyı ciddiye alıyor? Bir insan olarak biz, sözümüz dinlemediğinde çileden çıkarız; ya ilah kızmaz mı?
 
Allah diyor ki:
 
'Sen eğer dinin sosyal yönlerine aldırış etmiyorsan, kıldığın namazın hiçbir değeri yok.'
'Sen eğer vicdani duyarlılığa sahip değilsen, kıldığın namazın canı cehenneme.'
'Sen eğer ibadet denildiğinde aklına namaz, oruç, hac'dan başka bir şey getirmiyorsan, ibadetlerini çöpe attım gitti.'
'Sen eğer iyi biri değilsen, hacı-hoca olmuşsun kaç para.'
'Sen eğer başkalarını düşünmüyorsan, namazlarını yel eser götürür.'
'Sen eğer bencilsen, namazın ve niyazın bozuk para kadar değersizdir.'
'Sen eğer insanlığı ön plana çıkarmıyorsan, namazın seni ancak cehenneme götürür.'
 
Ama Müslümanlar...
 
*
 
Din denilince akıllarına namaz, oruç, hac gelir çoğu Müslümanın.
 
Dini eğitim denildiğin de ise; meleklerin, kutsal kitapların, Peygamberlerin, Muhammed Peygamberin ailesinin, yakınlarının isimlerini öğrenmek; namazı öğrenmek, sûre ezberlemek, orucu bozan şeyleri öğrenmek, haram olan şeyleri ve helal olan şeyleri bellemekten başka nedir ki bu din eğitimi?...
 
Ve bunlarla her şey bitiyor sanılır. Halbuki İslam'ın ana kaynağı olan Kuran'da 'Sosyal hayat gözardı ediliyorsa, ibadetlerin hiçbir anlamı olmadığı' yazılıdır. Ama, 1400 yıllık bir zaman diliminin her döneminde, sosyal gerçeklikler hep üçüncü-dördüncü planda olmuştur, ibadetler ve ritüeller ise hep ön planda...
 
*
 
Biliyor musunuz? Kuran'da 'Namaz kılmayan ceza alacak, şöyle yanacak, böyle yanacak' diye bir bölüm, bir ayet, bir emir yoktur. Ama namaz kılıp, sosyal hayatı göz ardı edenleri lanetleyen, ağır bir şekilde eleştiren, manifesto gibi vurucu bir sûre vardır.
 
Namaz kılmayanlara dair tek eleştiri vardır Kuran'da. O da Müdessir Sûresindedir. Cehenneme gireceklerin özellikleri sayarken geçer bu da:
 
43. Onlar şöyle derler: “Biz namaz kılanlardan
değildik.”
44. “Yoksula yedirmezdik.”
 
Bakın, ardından hemen bir sosyal gerçeklik vurgusu geliyor. Yani, sosyal gerçeklile alakası olmayan bir namazın değeri olmadığı anlamı çıkar buradan aynı zamanda.
 
Namaz kılmayan için cezalar, baş örtüsü, sünnet ameliyatı gibi pek çok dini anlayışın, Kuran'da herhangi bir atfı yoktur. Kaynağı hadislerdir. Ama, namaz kılıp sosyal gerçekliğe kulak asmayan Müslümanlar'a ağır bir eleştiri vardır İslam'ın asıl kaynağında.
 
Gel gör ki, Kûran'daki bu manifesto, pek çok hadis tarafından sollanmıştır.
 
(Kuran'da örtünme emri var ama, diyebilirler. Evet var ama, bu baş örtüsü olduğu söylenmiyor. Belki kastedilen, kadının dekolteden uzak olması, bedenini örtmesidir.)
 
Tekrar vurgulayayım: Kuran'nın muhteşem sûresi ise öksüz, yetim, garip, horlanmış...
 
*
 
Şimdi değineceğim konu ayrı bir yazı konusu, ama bir kısmı için özet geçmek isterim.
 
İslam dünyasının kurtuluşu Maun Sûresindedir. Ne zaman ki, sosyal bilinç, ibadet algısıyla eşitlenir, işte o zaman İslam dünyası gelişir.
 
-Mustafa Yıldırım - 08.01.2017