Kurumun işverenden Rücuen Tazminat istemli davasında İş Mahkemesine bilirkişi raporu örneği

Rücu tazminatından sorumluluk halleri, 506 sayılı Yasanın 3395 sayılı Yasa ile değişik 26/I. maddesinde "işverenin kastı, işverenin işçilerin sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi ve işverenin suç sayılır bir hareketi" olarak üç bölüm halinde belirtilmiştir. İş kazası veya meslek hastalığının, işverenin belirtilen davranışlarından sadece birinin sonucu olarak ortaya çıkması işverenin rücu tazminatından sorumlu tutulabilmesi için yeterli olmaktadır. Buna ilişkin açılmış davalara yönelik tesadüfi örneklemeyle bir bilirkişi raporu hazırlamaya çalıştım.

 

01.10.2008 tarihine kadar yürürlükte olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası''nın 26. maddesine göre işverene rücu konusu yargıda hala dava konusu olabilmektedir.

Bu raporum emsal alınarak konuya ilişkin yargı merciine sunulmak üzere bilirkişi raporu hazırlanacak ise  01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasa'nın 21'inci maddesinde belirtilen, işveren ve üçüncü kişinin sorumluluğunun kusur esasına dayanan rücu tazminatı davalarında 506 sayılı Yasa ile 5510 sayılı Yasa hükümleri ayrı-ayrı dikkatlerden kaçmamalıdır. 

Yararlı olmasını dilerim.

 

BİLİRKİŞİ RAPORU 

 

............ İŞ MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİNE

 

ESAS NO : 2013/... 

DAVACI : SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI 

VEKİLİ : Av. ..... .... .....,

DAVALI : ....... .......  (TC ...........) 

DAVA : İŞ (Kurumun işverenden Rücuen Tazminat istemli) açılan davada, Mahkemenizin 10.09.2013 tarihli ara kararı gereğince düzenlenmiş bilirkişi raporudur. 

 

I - İDDİA VE TALEP  

 

Davacı vekili tarafından verilen 25.12.2012 harç tarihli dilekçe ile özetle; SGK ........ Sosyal Güvenlik Merkezinin .......... sicil sayılı dosyasında işlem gören davalıya ait işyeri sigortalılarından ............. sigorta sicil numaralı Y...... B....'un 08.09.2006 tarihindeki iş kazası sonucu vefatı nedeniyle uğranılan kurum zararının tahsili amacıyla .......... 4. İş Mahkemesinin 2010/... Esasına  kayden açılan davada talepleri kabul edilerek hüküm altına alındığı. Anılan davada verilen ve Yargıtay incelemesinden onama ile kesinleşen Mahkeme Kararı ile kazanın meydana gelmesinde davalının % 75 oranında kusurlu olduğu. Bu nedenle ilk peşin değerli gelirden bakiye 15.029,49 TL nin tahsili amacıyla 506 sayılı Yasanın 26. Maddesi gereğince iş bu davayı açtıkları. Fazlayı dava ve talep hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 15.029,49 TL nin onay tarihinden itibaren işleyen yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava ettikleri. 

 

II - SAVUNMA 

 

Davalıya usulüne uygun tebligatın yapılmış olduğu, Davalı tarafından, davaya cevap verilmediği.

 

III - İNCELEME 

 

1 - Dosyaya ibraz edilen SGK kayıtları ile dava dosyasının incelenmesinde, davalı adına işlem gören Y..... B....'un 08.09.2006 tarihinde geçirdiği iş kazası sonucu vefatıyla Kurumca hak sahibine 34.852,16 TL tutarında peşin değerli gelir bağlandığı, iş kazası davalıya ait "V......... mah. Y...... sok. No: ., Z.......... - İST." adresindeki inşaat işyerinde çalışan sigortalının inşaatta çalışırken  iskeleden düşerek vefat etmesi şeklinde meydana geldiği, olayla ilgili olarak sigorta müfettişi tarafından düzenlenen 27.05.2009 tarihli rapora göre, işyerinde işçi sağlığı ve işgüvenliği mevzuatına uygun güvenlik önlemlerini almayan "işverenin olayın meydana gelişinde kusuru bulunmadığı", yine söz konusu kazayla ilgili olarak B....... 24. Asliye Ceza Mahkemesinin 2007/.... E. Sayısına kayden açılan dava sonucunda verilen 14.10.2008 tarih, 2008/... K.sayılı kararla ise bu kez "davalının kazanın meydana gelişinde kusurlu bulunduğu" tespit edilerek cezalandırılmasına karar verildiği, bu itibarla 34.852,16 TL kurum zararından "şimdilik" 5.276,24 TL nin 506 sayılı yasanın 26. maddesi ile BK. 50-51 maddeleri gereğince davalıdan hükmen tahsilini talep etmesi üzerine açılan davada davacı kurumun talepleri kabul edilerek hüküm altına alındığı. Anılan davada verilen ve Yargıtay incelemesinden onama ile kesinleşen Mahkeme Kararı ile kazanın meydana gelmesinde davalı işveren (İ...... K......) % 75 oranında kusurlu olduğu,

 

2 -   Anılan sebeplerden dolayı olayın 506 sayılı Kanunun 11. Maddesine göre "iş kazası" olduğu, kazalı işçi müteveffa Y..... B....'un % 25 oranında kusurlu olduğu.

 

3 - Hak sahiplerine ödenen ilk peşin değerli gelir ve Sosyal Yardım Zammı (SYZ) toplam 27.074,31 TL olup % 75'i = 20.305,73 TL'dir. Bu nedenle davalının sorumlu olduğu toplam miktar 20.305,73 TL olarak hesaplanmıştır. 

 

4 - İlk peşin değerli gelirden bakiye (20.305,73 TL - 5.276,24 TL = ) 15.029,49 TL "şimdilik" tahsil edilecek tutar olarak tespit edilmiştir. 

 

5 - Bu dava dosyası B....... ... İş Mahkemesinin 2012 / ... Esas numarasına kayıtlı iken Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu .. Dairesinin ...ıı.2013 tarih ve .... sayılı kararı ile yeni kurulan ...... ... İş Mahkemesine devredildiğinden ........ ... İş Mahkemesinin 2013/... Esas  numarasını almıştır.

 

IV - DEĞERLENDİRME 

 

Dosya içerisinde bulunan SGK kayıtları ve sair delillere göre kazalı işçi Y..... B...., davalıya ait işyerinde çalışmakta iken "iş kazası" neticesi vefat etmiştir. 

Bilindiği gibi 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 26. maddesi iş kazası nedeniyle sigortalı veya hak sahibi kimselere gelir bağlanması durumunda meydana gelen kurum zararının, maddede belirtilen şartların varlığı halinde, işveren ve diğer kişilerden rücuen tazminine imkan sağlayan bir maddedir. Benzer düzenlemenin 506 sayılı kanundan önce yürürlükte bulunan 4772 sayılı Kanunun 37. maddesinde de yer aldığını görüyoruz. 

 

Kanundan doğan sosyal sigorta görevini yerine getirerek ilgililere gelir bağlayan kurum, bu sebeple bir zarara uğrar. Zararın oluşmasına kusurlu davranışı ile sebep olan işveren, borçlar hukuku hükümlerine göre zarar görene karşı sorumlu olduğu gibi, bağlanan gelir ve yapılan ödemeler sebebiyle kurum lehine doğan rücu hakkı sebebiyle kuruma karşı da 26. madde uyarınca sorumludur. 

 

506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası'nın 17.07.1964 tarihinde kabul edilen ilk halinde iş kazaları ve meslek hastalıklarında işverene rücu konusu 26. madde olarak yer almaktaydı. 20.06.1987 tarih ve 3395 sayılı Yasa'nın 2. maddesi ile anılan 26. maddeye "sigortalının veya hak sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarla sınırlı olmak üzere kurumca ödenir" ibaresi eklenmiştir.  

 

01.10.2008 tarihine kadar yürürlükte olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası''nın 26. maddesinde işverene rücu konusu "İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya işçilerin sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi veyahut suç sayılabilir bir hareketi sonucu olmuşsa, Kurumca sigortalıya veya hak sahibi kimselerine yapılan veya ileride yapılması gerekli bulunan her türlü giderlerin tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirlerinin 22. maddede belirtilen tarifeye göre hesaplanacak sermaye değerleri toplamı sigortalı veya hak sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarlarla sınırlı olmak üzere Kurumca işverene ödettirilir. İşçi ve işveren sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır" biçiminde düzenlenmiştir. 

 

Bu düzenleme gereğince iş kazası sigortalıların sağlığını koruma ve iş sağlığı-güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmiş olması halinde Kurum tarafından sigortalı ve hak sahibi kimselerine yapılan veya ileride yapılması gerekli bulunan her türlü giderlerin tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirler ve sosyal yardım zamlarının peşin sermaye değerler toplamı, Kurumca kusuru oranında işverene ödettirilebilecektir. 

 

506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası''nın 26. maddesi bir bütün halinde ele alındığında işverene rücu uygulamasının "tekrar rücu" veya "rücunun rücusuna" imkan veren biçimde düzenlendiği anlaşılmaktadır. Yasa maddesinde geçen "sigortalı veya hak sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarlarla sınırlı olmak üzere" ibaresi bu durumu açıkça ortaya koymaktadır. Rücu, bir defaya mahsus hesaplanan ve bu tutar üzerinden sorumluluk oluşturulan bir uygulama olmayıp, Kurum tarafından sigortalı ya da hak sahiplerine bağlanan gelirlerde yasa ya da kararnamelere bağlı olarak ortaya çıkan artışların peşin değerinin de her seferinde işverenden talep edilmesini de kapsamaktadır. Bu husus Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında da aynı yönde karara bağlanmıştır.

 

İşverenlerin Rücu Tazminatından Sorumlu Tutulmasına Yol Açan Durumlar 

 

Rücu tazminatından sorumluluk halleri, 506 sayılı Yasanın 3395 sayılı Yasa ile değişik 26/I. maddesinde "işverenin kastı, işverenin işçilerin sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi ve işverenin suç sayılır bir hareketi" olarak üç bölüm halinde belirtilmiştir. İş kazası veya meslek hastalığının, işverenin belirtilen davranışlarından sadece birinin sonucu olarak ortaya çıkması işverenin rücu tazminatından sorumlu tutulabilmesi için yeterli olmaktadır.

 

V - NETİCE 

 

Tüm delillerin nihai takdir ve değerlendirilmesi Sayın Hakimliğinize ait olmak üzere; davacı kurumun tüm taleplerinde haklı görülmesi halinde; 

 

- Kazalı işçi hak sahibine peşin değerli bağlanan gelir nedeniyle 34.852,16 TL kurum zararı hesaplanmaktadır.

- Hak sahiplerine ödenen ilk peşin değerli gelir ve Sosyal Yardım Zammı (SYZ) toplam 27.074,31 TL olup % 75'i = 20.305,73 TL'dir. Bu nedenle davalının sorumlu olduğu toplam miktar 20.305,73 TL olarak hesaplanmaktadır.

- 5.276,24 TL nin 506 sayılı yasanın 26. maddesi ile BK. 50-51 maddeleri gereğince davalıdan hükmen tahsilini talep etmesi üzerine daha önce açılan davada verilen ve Yargıtay incelemesinden "onama" ile kesinleşen Mahkeme Kararı ile davacı kurumun talepleri kabul edilerek hüküm altına alındığı anlaşılmaktadır.

 

- İlk peşin değerli gelirden bakiye (20.305,73 TL - 5.276,24 TL = ) 15.029,49 TL'nin takdiri Sayın Hakimliğinize ait olmak üzere 26.11.2009 onay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesi gerekiği kanaatinde olduğuma dair,

 

İşbu rapor takdirleri Yüce Mahkeme’ye ait olmak üzere toplam üç nüsha olarak hazırlanmış olup saygıyla sunarım. ...09.2013 

 

Bilirkişi 

Ahmet AK